به گزارش مجله خبری نگار،«… و هذا شهر عظمته و کرمته و شرفته و فضلته علی الشهور…»؛ (اقبال الاعمال/۲۴)
«و رمضان، ماهی است که او را عظمت و کرامت و شرافت، و فضیلت دادی، نسبت به ماههای دیگر.»
رسول خدا (ص) میفرماید: «اگر کسی در این ماه، یک آیه از قرآن، تلاوت کند، ثوابش مثل کسی است که در غیر ماه رمضان، یک بار قرآن را ختم کرده باشد.» (امالی صدوق/۹۳)
از امام صادق (ع) نیز درباره ماه رمضان نقل شده است: «هرکس در ماه رمضان، صدقهای بدهد خداوند هفتاد نوع، بلا را از او دور میکند.» (بحار/ ۹۳/۳۱۶)
حضرت علی (ع) از پیامبر خاتم (ص) نقل میفرماید: «هیچ مؤمنی نیست که ماه رمضان را، به حساب خدا، روزه بگیرد، مگر آن که خدای تبارک و تعالی، هفت خصلت را برای او لازم گرداند، هرچه حرام در پیکرش باشد محو و ذوب گرداند. به رحمت خدای عزوجل نزدیک میشود. (با روزه خویش) خطای پدرش حضرت آدم را میپوشاند. خداوند لحظات جان دادن را، برای او، آسان کند. از گرسنگی و تشنگی روز قیامت در امان است. خدای عزوجل از خوراکیهای لذیذ بهشتی او را نصیب دهد؛ و بالاخره خدای عزوجل، برائت و بیزاری از آتش دوزخ را به او عطا فرماید. (پرسش کننده در این حدیث مفصل، عالم یهودی بود) که عرض کرد راست گفتیای محمد.» (من لایحضر صدوق/۲/۷۴)
ماه مبارک رمضان علاوه بر این که ماه عبودیت و بندگی، و ماه غفران و رحمت الهی است، از جهات دیگر نیز حائز اهمیت است:
اولین ویژگی و امتیاز ماه مبارک رمضان، نزول قرآن کریم بر قلب نازنین پیامبر خدا (ص) برای نجات و هدایت انسانها در این ماه پربرکت است چنانکه خدای سبحان میفرماید: «ماه رمضان، ماهی است که قرآن به عنوان راهنمایی مردم و نشانههای هدایت و فرق میان حق و باطل در آن، نازل شده است.» (بقره/۱۸۵) در آیه دیگر میفرماید: «ما قرآن را در شب مبارک فرو فرستادیم.» (دخان/۲)
دومین ویژگی که باعث فضیلت ماه مبارک رمضان شده است، قرارگرفتن شب قدر و تعیین سرنوشت، در ماه رمضان است. چنانکه در سوره قدر میخوانیم: «ما آن]قرآن [ را، در شب قدر، نازل کردیم؛ و تو، چه میدانی شب قدر چیست؟ شب قدر]در مقام و مرتبه [ از هزار ماه، بهتر و بالاتر است.
ظاهراً مراد از قدر، تقدیر و تعیین و اندازه گیری است، خدای تعالی در آن شب، حوادث یکسال]از آن شب تا شب قدر سال آینده [ را تقدیر مینماید، زنگی و مرگ، رزق، سعادت و شقاوت و چیزهایی از این قبیل را مقدر میسازد. (تفسیر المیزان ذیل آیه)
امام باقر (ع) در جواب سؤال از معنای آیه «انا انزلناه فی لیله مبارکه» میفرماید: «شب قدر که همه ساله در ماه رمضان در دهه آخرش، تجدید میشود، شبی است که قرآن، جز در آن شب، نازل نشده، و آن شبی است که خدای تعالی درباره اش فرموده:
«فیها یفرق کل امر حکیم» در آن شب، هر حادثهای که باید در طول آن سال، واقع گردد، تقدیر میشود، چه خیر و چه شر، چه طاعت و چه معصیت، و چه فرزندی که قرار است متولد شود، و یا اجلی که بناست فرا رسد، و یا رزقی که قرار است (تنگ و یا وسیع) برسد، پس آنچه در این شب، مقدر شود، و قضایش رانده شود، قضایی حتمی است، ولی در عین حال، مشیت خدای تعالی در آنها محفوظ است.» (کافی /۴/۷۵۱)
منظور امام از این که فرمود: «ولی در عین حال مشیت خدای تعالی در آنها محفوظ است» این است که قدرت خداوند همیشه مطلق است، او هر زمان، هر کاری را بخواهد در توانش هست، هر چند قبلا خلاف آن را حتمی کرده باشد، و خلاصه حتمی کردن یک امر، قدرت مطلقه خداوند را مقید نمیکند، او میتواند قضای حتمی خود را نقض نماید هر چند که هیچ وقت چنین کاری را نمیکند.
حضرت موسی (ع) در مناجات با خدای سبحان، میفرماید: «خداوندا! میخواهم به تو نزدیک شوم، فرمود: قرب من، برای کسی است که شب قدر، بیدار شود. گفت: خداوندا! رحمتت را میخواهم، فرمود: رحمتم برای کسی است که در شب قدر به مسکینان رحمت کند. گفت: خداوندا! جواز گذشتن از صراط را از تومی خواهم، فرمود: جواز صراط برای کسی است که در شب قدر، صدقهای بدهد. گفت: خداوندا! از درختان بهشت و از میوه هایش میخواهم، فرمود: آنها برای کسی است که در شب قدر، تسبیح کند.
گفت: خداوندا! رهایی از جهنم را میخواهم، فرمود: رهایی از جهنم برای کسی است که در شب قدر، استغفارکند. گفت: خداوندا! خشنودی تو را میخواهم، فرمود: خشنودی من برای کسی است که درشب قدر، دو رکعت نماز بگذارد.» (مستدرک الوسائل نوری ۷/۷۵۴)
سومین ویژگی ماه مبارک رمضان، نزول ملائکه و روح درشب قدر و ماه مبارک رمضان است.
«فرشتگان و روح درآن شب به اذن پروردگارشان برای]تقدیر [ هرکاری نازل میشوند، شبی است پر از سلامت]و برکت ورحمت تا طلوع صبح.» (قدر ۴و۵)
ابن عباس از رسول خدا (ص) روایات کرده است که فرمود: «وقتی شب قدر میشود، ملائکهای که ساکن درسدره المنتهی هستند و جبرئیل، یکی از ایشان است، نازل میشوند، درحالی که جبرئیل به اتفاق سایر سکان نامبرده، پرچمهایی را، به همراه دارند، یک پرچم، بالای قبر من، و یکی بربالای بیت المقدس، و پرچمی درمسجد الحرام و پرچمی برطورسینا، نصب میکنند، و هیچ مؤمن و مؤمنهای در این نقاط نمیماند مگر آن که جبرئیل به او سلام میکند، مگر کسی که دائم الخمر و یا معتاد به خوردن گوشت خوک و یا زعفران مالیدن به بدن خود باشد.» (تأویل الآیات الظاهره، استرآبادی، ص ۷۹۰)
نزول قرآن، وقوع شب قدر، نزول ملائکه و روح، تقدیر سرنوشت و… هرکدام مائدههای آسمانی و غذاهای معنوی است و سبب شده ماه مبارک رمضان، به عنوان ماه ضیافت و میهمانی الهی، نامگذاری شود، لذا پیامبر اکرم (ص) در آستانه ماه مبارک رمضان، این گونه میفرماید:
«ای مردم! ماه با برکت و رحمت و آمرزش، به شما روی آورده است، این ماه، نزد خدا بهترین ماه است و روزهایش، بهترین روزها و شب هایش، بهترین شب ها، و ساعاتش بهترین ساعات. دراین ماه، شما به میهمانی خدا، دعوت شده اید و در زمزه بهرهمندان از کرامت خداوند، قرارگرفته اید. دراین ماه نفسهای شما، تسبیح خداست، و خواب شما، عبادت است و اعمال شما، پذیرفته، و دعایتان به اجابت میرسد….» (المصباح کفعمی/ص ۳۳۶)
امام صادق (ع) نیز به فرزندانش در مورد ماه رمضان این گونه سفارش مینماید: «جانهای خود را به تلاش و کوشش وادارید؛ زیرا در این ماه، روزیها قسمت و اجلها نوشته میشود و در آن، نام میهمانان خدا که بر او، وارد میشوند، نوشته میگردد و درآن، شبی است که عبادت در آن، از عبادت هزار ماه بهتر است.» (بحار/۹۳/۵۷۳)
با توجه به بیانات پیامبر (ص)، ماه مبارک رمضان ماه ضیافت و میهمانی است، در این ضیافت پرشکوه و بی نظیر، صاحب خانه و میزبان، پروردگار جهان و میهمانان، بندگان فقیر و محتاج خدای سبحان، هستند و غذاهای لذت بخش این سفره رنگین و منحصر به فرد مائدههای آسمانی: روزه داری وچشم پوشی از لذائذ دنیوی، تلاوت قرآن، احیاء و شب زنده داری، دعا و نیایش، طلب غفران و رحمت الهی و… است و ثمرهای که انتظار میرود از این میهمانی پرشکوه و بی سابقه، عاید حال میهمانان شود، تقوای الهی است چنانکه خدا سبحان میفرماید:
«ای افرادی که ایمان آورده اید، روزه بر شما نوشته شد، آن چنان که بر کسانی که قبل از شما بود، نوشته شده بود، باشد که پرهیزگار شوید.» (بقره/۳۸۱)
در زندگی دنیا اگر روزی، انسان به میهمانی، دعوت شود، دعوت شدگان با توجه به مقام و موقعیت صاحب خانه و میزبان و با درنظر داشتن میهمانان دیگر، خود را برای شرکت در میهمانی، آماده میکنند، اگر صاحب خانه و میزبان، شخصیت معتبر اجتماعی داشته باشد، میهمانان با وقار، هیئت و هیبت خاصی، وارد مجلس شده و در طول جلسه و جریان میهمانی نیز باتوجه به شخصیت میزبان و بزرگان دیگری که در جلسه حضور دارند، در نشست و برخاست، غذا خوردن و صحبت کردن، دقت به خرج میدهند تا با حرکات اضافی، صحبتهای بی مورد و… باعث مضحکه دیگران قرار نگیرند.
حال سؤال این است که در ضیافت و میهمانی بی سابقه، مجلل و پر شکوه ماه مبارک رمضان، میهمانان، با چه شرایطی وارد ماه رمضان این بزم الهی شوند و چه ویژگیهایی را باید در ماه رمضان رعایت کنند تا بتوانند استفاده و لذت کافی برده، نتیجه مورد انتظار را به دست آوردند؟
در جملات و کلماتی که از حضرت رسول (ص) و امامان معصوم (ع) نقل شده است، ویژگی میهمانان الهی، بیان شده است که به چند مورد آن، اشاره میشود:
پیامبر (ص) خطاب به جابر میفرماید: «ای جابر! در ماه رمضان، هر کسی، روز آن را روزه بدارد و جزئی از شبش را به عبادت بپردازد، و شکم و شرمگاه خویش را، پاک نگه دارد، و زبانش را حفظ کند، همان طوری که از این ماه، خارج میشود از گناهان خویش خارج میشود. جابر عرض کرد:ای رسول خدا! این حدیث، چه زیباست! رسول خدا فرمود: و رعایت شروط آن، چه سخت است!» (کافی/۴/۷۸)
در حدیث دیگری میخوانیم: «رسول خدا (ص) مطلع شد زنی با زبان روزه، به خدمتکار خود، دشنام داده است، رسول خدا (ص) او را دعوت کرد و غذائی پیش او گذاشت، آن زن گفت: من روزه هستم. رسول خدا (ص) فرمود: چگونه روزه هستی که کنیزت را دشنام میدهی؟ روزه فقط خودداری از خوردن و آشامیدن نیست، بلکه خداوند آن را علاوه بر این دو، مانع کارها و سخنان زشت که روزه را بی اثر میکند، قرار داده است، وه که چه اندک هستند روزه داران و چه بسیارند کسانی که گرسنگی میکشند.» (همان/۷۸)
در جای دیگر میفرماید: «خدای عزوجل میفرماید: «کسی که جوارح و اندام خود را از حرامهای من، روزه ندارد؛ چه حاجت که به خاطر من از خوردن و آشامیدن خودداری ورزد.» (الفردوس/۵/۲۴۲)
حضرت زهرا (س) میفرماید: «اگر روزه دار، زبان و گوش و چشم و اعضا و جوارح خود را، نگه ندارد، روزه به چه کار او میآید.» (مستدرک الوسائل۷/۶۶۳)
از امام صادق (ع) در درباره ماه مبارک رمضان نقل شده است: «هرگاه روزه گرفتی، گوش و چشمت را از حرام، روزه بدار و همه اعضا و اندامت را از زشتی و پرگویی و اذیت کردن خدمتکارت باز دار. باید وقار روزه در تو باشد، تا میتوانی، خاموش باش، مگر از ذکر خدا، و روزی که روزه داری با روزی که روزه نداری، یکسان نباشد، از خندیدن با صدای بلند، دوری کن؛ زیرا خداوند این کارها را دشمن داند.» (بحار/۹۳/۲۹۲)
در جای دیگر میفرماید: «هرگاه روزه گرفتی، باید گوش و چشم و مو و پوستت نیز روزه داشته باشد. آن حضرت اعضای دیگری را نیز برشمرد و فرمود: روزی که روزه داری با روزی که روزه نداری، یکسان نباشد.» (کافی/۴/۷۸)
امام سجاد (ع) در دعای خود، هنگام حلول ماه مبارک رمضان، این گونه مناجات میکند:
«به وسیله روزه این ماه، یاریمان ده؛ تا اندام خود را، از معاصی تو، نگه داریم و آنها را به اعمالی واداریم که خشنودی تو را فراهم میآورد، تا با گوش هایمان، سخنان بیهوده نشنویم و با چشمانمان به دیدن چیزهای لهو نشتابیم و دستانمان را به سوی حرام، نگشاییم و با پاهایمان به سوی آنچه منع شده، ره نسپاریم و با شکم هایمان، جز آنچه را، تو حلال کرده ای، در خود جای ندهیم و زبان هایمان، جز به آنچه، تو خبر دادهای و بیان فرموده ای، گویا نشود، و رنج نکشیم، جز برای آنچه به پاداش تو، نزدیک میکند و به جا نیاوریم، مگر چیزی را که از کیفر تو، نگه میدارد.» (صحیفه سجادیه/دعای ۴۴)
آنچه از مجموع احادیث و روایات درباره ماه رمضان به دست میآید، این است که انسان روزه دار برای بهرهمند شدن از غفران و رحمت خداوند و استفاده بهتر از ضیافت الهی در ماه مبارک رمضان، علاوه بر خودداری و امساک از خوردن و آشامیدن و دوری از اموری که روزه را باطل میکند، امور دیگری را نیز باید رعایت نماید، تا بتواند در زمره روزه داران واقعی ماه مبارک رمضان قرار گیرد؛ چشم، گوش، زبان، دست و پا و سایر اعضای خود را از ارتکاب به گناه حفظ کند و در چارچوب موازین شرعی، از نعمتهای بزرگ خدا استفاده کند.
جای تأسف خواهد بود که انسان در روزهای گرم و نسبتا بلند تابستان، از خوردن، آشامیدن و اموری که روزه را باطل مینماید خودداری کند، ولی با چشم چرانی، نگاه کردن به مناظر شهوت انگیز، رعایت نکردن حجاب و پوشش اسلامی، دروغ، تهمت، غیبت، گوش دادن به موسیقی، آزار و اذیت دیگران، عدم صداقت در معاملات، برخورد ناشایست با ارباب رجوع، بی انضباطی و اخلال در نظم عمومی و… آثار ارزشمند عبادت و روزه داری در ماه رمضان را به کلی، نابود سازد، و یا به حد اقل رساند و مشمول کلام پیامبر (ص) شود که میفرماید: «بسا روزه داری که بهره اش از روزه، گرسنگی و تشنگی است و بسا شب زنده داری که بهره او از عبادت شبانهای فقط بی خوابی است.» (امالی طوسی/۶۶۱)
منبع:اینفو