سنگ‌های بزاقی یا سیالولیتیازیس را بیشتر بشناسید

به گزارش مجله خبری نگار،این درد می‌تواند ناشی از یک بیماری نسبتاً رایج باشد و زمانی اتفاق می‌افتد که رسوبات معدنی کوچک، غدد بزاقی را مسدود می‌کند. این بیماری حدود یک سوم تمام اختلالات غدد بزاقی را سنگ‌های بزاقی تشکیل می‌دهند.

این سنگ‌ها که در پزشکی سیالولیت نامیده می‌شوند، ممکن است سخت، زرد یا قهوه‌ای مایل به زرد، کمی دندانه دار و به اندازه یک نخود باشند. آن‌ها از لایه‌هایی از فسفات، کلسیم، منیزیم، پروتئین ها، اسید‌های آمینه، کربوهیدرات‌ها و سایر مواد معدنی تشکیل شده اند. معمولا وزن آن‌ها حدود ۱ میلی گرم تا ۶ گرم و به طور متوسط در مجموع حدود ۳۰۰ میلی گرم است.

سنگ‌های بزاقی نه تنها می‌توانند غدد بزاقی را تحت تاثیر قرار دهند، بلکه می‌توانند مجاری بزاقی را که غدد بزاقی را به بقیه قسمت‌های دهان متصل می‌کنند، مسدود کنند. این غدد و مجاری در نزدیکی دندان‌های بالایی، زیر زبان و در کف دهان (زیر فک) قرار دارند.

از هر ۱۰ هزار تا ۳۰ هزار نفر، ۱ نفر سنگ‌های بزاقی که به آن‌ها سنگ بزاق، سنگ مجرای بزاقی یا سنگ غدد بزاقی نیز می‌گویند که شایع‌ترین علت تورم غدد بزاقی است، می‌گیرند. در برخی موارد، سنگ بزاق می‌تواند منجر به التهاب یا عفونت در دهان شود.

چه چیزی باعث ایجاد سنگ بزاق می‌شود؟
هنوز کاملاً مشخص نیست که چه چیزی باعث ایجاد سنگ‌های بزاقی می‌شود، اما برخی از کارشناسان معتقدند که اگر مواد خاصی در مجاری بزاقی گیر کنند، می‌توانند باعث ایجاد سنگ بزاق شوند. این مواد ممکن است بقایای غذا و باکتری‌ها و همچنین ریزگرد‌ها باشند که رسوبات معدنی میکروسکوپی طبیعی از غدد بزاقی شما هستند. این مواد ممکن است مواد بزرگتری را جذب کنند و در نهایت سنگ‌های بزاقی را تشکیل دهند.

برخی از افراد ممکن است مستعد ابتلا به سنگ‌های بزاقی باشند و این موضوع بسته به چندین عامل خطرناک است که عبارتند از:

ترکیب بزاق: که شامل ترکیب شیمیایی طبیعی بزاق یک فرد است. افراد مبتلا به سنگ بزاقی در مقایسه با افراد بدون سنگ، غلظت کلسیم و پروتئین بیشتری در بزاق خود دارند.
کاهش فعالیت ضد میکروبی بزاق: بزاق شما به طور طبیعی حاوی ترکیبات ضد میکروبی است که به تجزیه سلول‌های باکتریایی کمک می‌کند. اما عواملی مانند سیگار کشیدن می‌تواند این فعالیت ضد میکروبی را کاهش دهد و دهان شما را مستعد ابتلا به باکتری‌های مضر و سایر عوامل خطرناک که سنگ‌های بزاقی را تشکیل می‌دهند، می‌شود.
خشکی دهان: دهان شما ممکن است به دلیل ننوشیدن آب کافی یا به دلیل عوارض جانبی مصرف دیورتیک‌ها (چرک خشک کن ها) یا سایر داروها، خشک شده باشد. کمتر بودن جریان بزاق می‌تواند یک عامل موثر برای بقایای مواد غذایی یا تجمع باکتری باشد.
البته برای تعیین علت دقیق سنگ‌های بزاقی و عوامل خطرناک احتمالی، تحقیقات بیشتری مورد نیاز است.

علائم

شایع‌ترین علامت سنگ‌های بزاقی، تورم در غدد بزاقی و به دنبال آن درد است. برخی از افراد در هنگام غذا خوردن بیشتر متوجه تورم و درد می‌شوند. درد ناشی از سنگ بزاق اغلب کسل کننده است و گاهی هفته‌ها یا ماه‌ها می‌آید و می‌رود.

در برخی موارد، سنگ‌های بزاقی می‌توانند در مجاری بزاقی قرار گیرند و جریان بزاق را مسدود کنند. این مسئله می‌تواند منجر به التهاب، عفونت و در موارد نادر، توده‌های دردناک چرکی به نام آبسه شود.

نحوه تشخیص سنگ بزاق
اگر شک دارید که سنگ بزاق دارید، به یک پزشک مراجعه کنید. در بیشتر موارد، پزشکان و دندانپزشکان می‌توانند با معاینه دهان به تشخیص سنگ‌های بزاقی کمک کنند. بسته به محل و اندازه سنگ‌های بزاقی شما، پزشک ممکن است از یک یا چند تکنیک تصویربرداری برای تشخیص استفاده کند و همچنین ممکن است شما را به یک رادیولوژیست ارجاع دهد.

اشعه ایکس

اشعه ایکس استاندارد دندان، مفیدترین روش برای تشخیص سنگ‌های واقع در غدد بزاقی زیر فک به نام غدد زیر فکی است. حدود ۸۰ درصد از سنگ‌های بزاقی تحت اشعه ایکس یا سایر تصاویر رادیوگرافی قابل مشاهده هستند.

سونوگرافی

این روش یک روش غیرتهاجمی برای یافتن سنگ‌های بزاقی بدون استفاده از اشعه است. در این روش از امواج صوتی با فرکانس بالا برای تجسم نواحی در بدن استفاده می‌شود. پزشک می‌تواند از سونوگرافی برای تشخیص سنگ‌های بزاقی با اندازه ۲ میلی متر یا بیشتر حتی در هنگام عفونت فعال غدد بزاقی، استفاده کند.

سیالوگرافی

این یک روش استاندارد تصویربرداری رادیوگرافی برای سنگ‌های بزاقی است. این روش بیشتر برای تشخیص سنگ‌های بزاقی واقع در غدد بناگوشی (غدد بزاقی جلو و زیر گوش) استفاده می‌شود. برای انجام سیالوگرافی برای غده آسیب دیده، پزشک یک سوزن کوچک کنتراست که نوعی رنگ است را تزریق می‌کند و به تجسم مجاری بزاقی کمک می‌کند. البته استفاده از این روش برای موارد شدید سنگ بزاق و همچنین افرادی که به رنگ حساسیت دارند توصیه نمی‌شود.

سایر تکنیک‌های تصویربرداری

برای بررسی سنگ‌های بزاقی با جزئیات بیشتر، ممکن است پزشک شما سی تی اسکن (توموگرافی کامپیوتری) یا ام آر آی (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی) را پیشنهاد کند.

سیالندوسکوپی

این روش یک روش کم تهاجمی و غیرجراحی است که مجاری بزاقی را با استفاده از یک آندوسکوپ که یک پروب بلند و نازک است که به کمک یک دوربین کوچک و نور، سنگ بزاق را تجسم می‌کند. سیالندوسکوپی نیاز به بی حسی موضعی دارد و می‌تواند به حذف سنگ‌های بزاقی نیز کمک کند. پزشک می‌تواند از آندوسکوپ برای شستشوی مجرای بزاقی مسدود شده با نمک (ترکیبی از نمک و آب) یا شستشوی ضد التهابی دیگر استفاده کند تا به طور موثر سنگ‌های بزاقی را بشکند.

تورم غدد بزاقی ممکن است منجر به تشخیص موارد زیر شود:

سنگ بزاقی (سیالولیتیازیس)
عفونت غدد بزاقی (سیالادنیت)
رشد تومور (نئوپلاسم)
حدود یک چهارم افراد مبتلا به سنگ بزاقی، یک بیماری دیگر نیز دارند. افرادی که دچار سنگ بزاق می‌شوند ممکن است بیشتر در نقاط دیگر بدن مانند کلیه یا کیسه صفرا نیز دچار سنگ شوند.

پزشک شما می‌تواند به شما کمک کند تا تشخیص دهید که آیا سنگ بزاق دارید یا بیماری دیگری با علائم مشابه سنگ بزاق. برخی از این بیماری‌ها که با سنگ بزاق اشتباه گرفته می‌شوند شامل موارد زیر هستند:

سلولیت
سلامت دندان ضعیف
عفونت دندان با چرک (آبسه دندان)
عفونت در فضا‌های نزدیک دو طرف صورت
زونا در دهان
رشد تومور در دهان (نئوپلاسم)
درمان سنگ بزاقی

پزشک پس از تشخیص، می‌تواند به برداشتن سنگ‌های بزاقی و درمان علائم کمک کند.

درمان استاندارد برای سنگ‌های بزاقی

پزشک ابتدا از شما در مورد سابقه پزشکی شما در رابطه با سنگ بزاقی سوال می‌کند و سپس دهان شما را معاینه می‌کند. بیشتر موارد سنگ بزاقی می‌توانند با درمان‌های غیرتهاجمی برطرف شوند، از جمله:

ماساژ غدد بزاقی: این کار می‌تواند به از بین بردن سنگ بزاقی کمک کند. پزشک ممکن است به شما کمک کند یا به شما آموزش دهد که چگونه غدد را به درستی ماساژ دهید.
NSAIDs: دارو‌های ضد التهابی غیر استروئیدی می‌توانند به درمان درد و تورم در غدد بزاقی کمک کنند.
Sialogogues: این دارو‌های تجویزی تولید بزاق را افزایش می‌دهند و می‌توانند به دفع سنگ‌ها کمک کنند.
آنتی بیوتیک ها: پزشک ممکن است برای درمان عفونت، آنتی بیوتیک به شما تجویز کند. علائم عفونت شامل تورم غدد لنفاوی در سر و گردن و همچنین چرک در دهان است.
درمان سنگ‌های بزاقی سخت

اگر درمان‌های غیرتهاجمی قادر به حذف سنگ‌های بزاقی شما نباشند، بسته به اندازه، تعداد و محل سنگ‌های بزاقی، یک پزشک تصمیم می‌گیرد که چگونه آن‌ها را به بهترین نحو از بین ببرد.

این گزینه‌های درمانی عبارتند از:

سیالندوسکوپی: این روش کم تهاجمی (همچنین برای تشخیص استفاده می‌شود) از بی حسی موضعی و یک آندوسکوپ برای شستشوی مجاری بزاقی با مایع سالین برای کمک به رفع انسداد استفاده می‌کند.
سنگ شکنی خارجی: در مواردی که سنگ‌های بزاقی کوچک هستند (کمتر از ۷ میلی متر) و در حین سیالندوسکوپی قابل مشاهده نیستند، سنگ شکنی خارجی از امواج ضربه‌ای برای شکستن سنگ‌ها استفاده می‌کند.
جراحی: این روش معمولاً برای برداشتن سنگ‌های بزاقی بزرگتر (بزرگتر از ۷ میلی متر) و تنها در صورتی است که سایر درمان‌ها ناموفق باشد، استفاده می‌شود. پزشک شما را به یک متخصص گوش و حلق و بینی برای عمل جراحی ارجاع می‌دهد.
چگونه از تشکیل سنگ بزاق جلوگیری کنیم؟

از آنجایی که علت دقیق سنگ بزاقی مشخص نیست، ممکن است جلوگیری از تشکیل سنگ بزاقی دشوار باشد. با این حال محافظت عمومی از دندان مانند مسواک زدن منظم و نخ دندان کشیدن می‌تواند به حفظ سلامت کلی دهان شما کمک کند. تا حد امکان از مصرف تنباکو خودداری کنید، زیرا ممکن است یک عامل خطرناک برای ایجاد سنگ بزاقی باشد. نوشیدن آب در طول روز و خوردن لقمه‌های کوچک هنگام غذا خوردن نیز می‌تواند به جلوگیری از خشکی دهان و کاهش خطر ابتلا به عفونت‌های دهانی کمک کند.