ایران باید رویکرد خود را تغییر دهد

به‌هرصورت در دوران بعدی چه ترامپ باشد و چه بایدن اتفاق خاص و سریعی ظرف چند ماه نخواهد افتاد اما ما هم نمی‌توانیم مانند گذشته رفتار کنیم. این ما هستیم که باید رویکرد خود را تغییر دهیم تا به وزن و نقش خودمان برسیم و از منافع آن برای سرو سامان دادن به اوضاع داخلی استفاده کنیم.

به گزارش مجله خبری نگار روزنامه آرمان ملی در گفت و گو با نصرت‌الله تاجیک کارشناس‌ارشد مسایل بین‌الملل و سفیر سابق ایران در اردن می‌آورد: سه‌شنبه انتخابات ریــاست‌جمهوری آمریــکا بـــرگزار می‌شود؛ انتخابــاتی کــه رقابت میان دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور کنونی آمریکا و جو بایدن نماینده حزب دموکرات و معاون اول باراک اوباما خواهد بود. نظرسنجی‌ها در آمریکا جمهوری‌خواهان را حسابی نگران کرده و حداقل روی کاغذ، اوضاع از چهار سال پیش که ترامپ با هیلاری کلینتون رقابت می‌کرد، خراب‌تر است. گویا بایدن فعلا در نظرسنجی‌های پیشاانتخاباتی برتری قابل‌توجهی نسبت به ترامپ دارد و همین دموکرات‌ها را امیدوار کرده تا بعد از چهار سال به قدرت بازگردند. تحولات انتخابات آمریکا در ایران هم البته رصد می‌شود.

بسیاری معتقدند وضعیت عجیب و غریب اقتصادی کشور که به‌ویژه در سال ۹۹ شرایط ویژه‌تری به خود گرفته می‌تواند با انتخابات آمریکا تغییر کند. دلیل آن هم تحریم‌های فراوان و گسترده‌ای است که ترامپ علیه ایران اعمال کرده و درآمدهای کشور را به‌شدت کاهش داده است. از این روی، رفتن ترامپ یا بایدن به کاخ سفید در واشنگتن، می‌تواند اینجا و در دل خاورمیانه روی وضعیت اقتصادی ایران هم اثر بگذارد. به‌جز تحریم‌ها، بسیاری بر این باورند، انتخاب ترامپ یا بایدن ممکن است در سرنوشت مذاکرات دو طرف هم موثر باشد. برخی بایدن را در این میان گزینه مطلوب‌تری برای جهان می‌دانند و بر این باور هستند که با پیروزی او بسیاری از کشورهای جهان از جمله اروپاییان نیز نفس راحتی خواهند کشید و ایران نیز راحت‌تر می‌تواند گام‌های بعدی خود را در عرصه بین‌المللی بردارد. در راستای بررسی این مساله «آرمان ملی» گفت‌وگویی با نصرت‌ا... تاجیک، کارشناس‌ارشد مسائل بین‌الملل و سفیر سابق ایران در اردن داشته است که در ادامه می‌خوانید.

در صورت پیروزی ترامپ در انتخابات چه اتفاقاتی در ماه‌های آتی رقم خواهد خورد؟

در ایران بهای بیش از حد به دوگانه ترامپ - بایدن داده شده است. باید توجه کرد که هر دو به دنبال منافع آمریکا هستند اما با دو رویکرد متفاوت این منافع را دنبال می‌کنند؛ یکی یک‌جانبه‌گراست که می‌خواهد هرج‌ومرج را نهادینه کند و در صورت ماندن در کاخ سفید، دنیا را به لبه جنگ سوم جهانی می‌کشاند و دیگری چندجانبه‌گرا و هنجارپذیر است و می‌خواهد همچنان روابط بین‌المللی بر مدار تجربه بعد از دو جنگ جهانی اداره شود. سناریوی کمتر محتمل این است که با این وضعیت رقابت و چنانچه چند کرسی سرنوشت‌ساز سنا در این انتخابات به نفع دموکرات‌ها جابه‌جا شود؛ اولا ترامپ در داخل مشکلات زیادی دارد. اما ترامپ به دنبال جنگ با ایران نیست بلکه با فشار اقتصادی دنبال تغییر رژیم حتی به قیمت تجزیه ایران است.

ما هم اهرم بازی کم نداریم هم در منطقه و هم در داخل کشور برای انسجام ملی حداکثری در خنثی کردن فشار ترامپ. ترامپ از خط‌قرمزها عبور کرده و بعید است ما بتوانیم با او کنار بیاییم و چه بسا با انتخاب او درگیری محدودی هم داشته باشیم. مهم این است که ترامپ قابل تحمل و هضم برای قدرت‌های بین‌المللی مانند چین و روسیه و اروپا نیست و همین هم زمینه خوبی برای بازیگری ایران است. ترامپ در بهم زدن توازن منطقه‌ای ایران با رقبایش به سمت آنها چرخیده. ترامپ به دلیل رویکرد یکجانبه‌گرایانه‌اش به دنبال مذاکره‌ای است که هم شرایطش را او انتخاب کند و هم میوه‌اش را بچیند و این با روحیه ایرانی سازگار نیست. اگر ترامپ برنده شود همین استراتژی کنونی حفظ هم‌پیمان در برجام و تلاش برای قرار دادن دنیا در مقابله با تحریم‌ها ادامه پیدا می‌کند.

در صورت پیروزی بایدن در انتخابات چه اتفاقاتی رقم خواهد خورد؟

سناریوی بیشتر محتمل این است که بایدن در انتخابات پیروز می‌شود اما با بایدن می‌توانیم اگر ما اراده تعامل با آمریکا به‌عنوان قدرت برتر اقتصادی و سیاسی و نظامی را داشته باشیم راحت‌تر کنار بیاییم. بایدن قابل اعتمادتر است اما نمی‌توانیم با رویکرد کجدار و مریز با وی رفتار کرد زیرا علیه ما اجماع‌سازی می‌کند و هم‌پیمانان ما را به سمت خودش می‌کشاند. لذا در دوران او نه شمشیر داموکلس بلکه شمشیر اسنپ‌بک و مکانیسم ماشه بالای سر ایران است و از هم‌اکنون باید طراحی کنیم که با او چه کنیم؟

البته بایدن به‌دلیل رویکرد چندجانبه‌گرایانه‌اش خواهان مذاکره‌ای است که قبلا در برجام آغاز شده و اگرچه خیلی راحت نیست اما به برجام برمی‌گردد و طبعا کار سختی دارد تا تبعات اقدامات ضدبرجامی ترامپ را رفع کند اما این مشکل اوست و مشکل ما رسیدن به انسجام فکری و عملیاتی در زمینه تعامل با آمریکاست. روند و تحولات جهانی به میزان زیادی ژله‌ای شده و شتاب تغییرات زیاد شده و این می‌تواند برای ما فرصت‌های فراهم کند که از خلأ ناشی از این تحولات و سرعت تغییرات و نیز چالش رقابت قدرت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی استفاده کنیم. 

در صورت پیروزی هرکدام از نامزدها چه اتفاقاتی رقم خواهد خورد؟

به‌هرصورت در دوران بعدی چه ترامپ باشد و چه بایدن اتفاق خاص و سریعی ظرف چند ماه نخواهد افتاد اما ما هم نمی‌توانیم مانند گذشته رفتار کنیم. رقبای منطقه‌ای ما و قدرت‌های حامیان آنها در امنیتی کردن منافع ایران در سیاست خارجی‌اش منفعت دارند و منفعت ما در بیرون آوردن خودمان از این وضعیت است. شرایط منطقه‌ای و بین‌المللی به قدری مشکل شده و خواهد شد که همه به فکر خود هستند و این ما هستیم که باید رویکرد خود را تغییر دهیم تا به وزن و نقش خودمان برسیم و از منافع ان برای سرو سامان دادن به اوضاع داخلی استفاده کنیم

منبع: روزنامه آرمان امروز