کاهش ۴ میلیون تنی واردات محصولات کشاورزی

به گزارش مجله خبری نگار/ایران: طی یک سال اخیر به‌دلیل خشکسالی گسترده در بسیاری از کشور‌های اصلی تولیدکننده محصولات کشاورزی از طرفی و وقوع جنگ اوکراین و روسیه به‌عنوان دو قطب تولید غلات و دانه‌های روغنی کشور‌های مختلف جهان تأمین امنیت غذایی را در دستور کار خود قرار داده‌اند.

از این رو این کشور‌ها علاوه بر حمایت‌های مختلف از تولید به سمت واردات محصولات کشاورزی بیش از نیاز مصرفی یک سال خود نیز رفته‌اند به‌طوری که چینی‌ها نیمی از غلات عرضه شده در بازار‌های جهانی را خریداری کرده‌اند.

دولت سیزدهم نیز طی دو سال زراعی اخیر علاوه بر حمایت از تولید محصولات کشاورزی از جمله افزایش نرخ خرید تضمینی و اعطای تسهیلات به کشاورزان، واردات محصولات کشاورزی را در دستور کار خود قرار داده تا انبار‌ها پر از این کالا‌ها باشد و بازار دچار هیچگونه نوسان و کمبودی نشود. به طوری که با وجود افزایش تولید بسیاری از محصولات کشاورزی و تأمین کامل بازار از این محصولات، دولت بیش از نیاز مصرفی سالانه آن‌ها روی به واردات آورده است.

از طرف دیگر به‌دلیل خشکسالی گسترده در کشورمان تولید برخی از محصولات صادراتی همچون پسته و زعفران نیز کاهشی بوده که همین امر سبب کاهش صادرات محصولات کشاورزی نسبت به سال گذشته شده است.

هر چند که به نظر می‌رسد در سه‌ماهه باقی‌مانده از سال ۱۴۰۱ به‌دلیل دیپلماسی اقتصادی قوی دولت سیزدهم، اجرایی شدن توافقنامه‌های ایران با روسیه، چین و قطر و دیگر کشور‌ها برای صادرات محصولات کشاورزی و رفع ممنوعیت صادرات برخی دیگر از محصولات همچون صادرات کیوی به هند و امارات باید شاهد افزایش صادرات محصولات کشاورزی باشیم.

با این حال آخرین آمار‌های گمرک حاکی از آن است که در ۹ ماهه نخست سال‌جاری میزان تجارت (صادرات و واردات) این محصولات با حمل‌ونقل بیش از ۲۴ میلیون تن محصول کشاورزی و مواد غذایی، به بیش از ۲۹ میلیارد دلار رسیده است.

کاهش ۲۰ درصدی واردات محصولات کشاورزی

براساس آمار گمرک، در ۹ ماه نخست سال جاری ۱۸ میلیون و ۳۷۴ هزار و ۷۶۳ تن و ۵۶۳ کیلوگرم مواد غذایی و محصولات کشاورزی به ارزش ۱۳ میلیارد و ۱۰۰ میلیون و ۶۸۳ هزار و ۸۹۰ دلار از طریق بنادر جنوبی و شمالی وارد کشور شده و محموله‌های این کشتی‌ها پس از تخلیه و بارگیری به مراکز جمعیتی سراسر کشور ارسال شده است.

این در حالی است که در ۹ ماه نخست سال گذشته ۲۲ میلیون و ۸۱۱ هزار و ۴۰۱ تن و ۶۷۷ کیلوگرم مواد غذایی و محصولات کشاورزی به ارزش ۱۲ میلیارد و ۱۹۱ میلیون و ۸۱۱ هزار و ۷۶۱ دلار وارد کشور شده بود.
این امر نشان‌دهنده آن است که واردات محصولات کشاورزی به لحاظ وزنی با کاهش ۲۰ درصدی و به لحاظ ارزشی با رشد ۷ درصدی روبه‌رو بوده است.

خودکفایی در تولید کالا‌های اساسی عامل کاهش واردات

یکی از اصلی‌ترین دلایل کاهش واردات به لحاظ وزنی، به حمایت‌های بی‌سابقه دولت سیزدهم و وزارت جهاد کشاورزی از خودکفایی در تولید بسیاری از محصولات کشاورزی خصوصاً گندم از طریق حمایت‌های قیمتی (افزایش نرخ‌های خرید تضمینی) و حمایت‌های غیرقیمتی (کشت قراردادی، کاهش قیمت نهاده‌های تولید و...) برمی‌گردد، به طوری که دولت سیزدهم به دلیل تعیین غیرمنطقی قیمت خرید تضمینی گندم در سال گذشته توسط دولت دوازدهم، مجبور شد در سال گذشته بیش از ۷ میلیون تن گندم به کشور وارد کند، ولی با تعیین منطقی قیمت گندم با نرخ ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان و افزایش ۱۳۰ درصدی آن در نیمه نخست سال جاری، میزان تولید این محصول به ۱۱.۵ میلیون تن رسید و میزان خرید تضمینی ۷ میلیون و ۵۰۰ هزار تن گندم در سال جاری نسبت به سال گذشته، نشان‌دهنده آن است که از رشدی برابر با ۳ میلیون تن برخوردار بوده است.

از طرف دیگر طی یک سال گذشته علاوه بر گندم، تولید جو با افزایش یک میلیون تنی از ۳ میلیون تن به ۴ میلیون تن، تولید برنج با افزایش ۷۰۰ هزار تنی از یک میلیون و ۸۰۰ هزار تن به ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار تن رسیده است.

میزان مصرف روغن و نهاده‌های دامی نیز در کشور منطقی شده و جلوی قاچاق این محصولات گرفته شده است، از این‌رو می‌توان گفت منطقی شدن مصرف در کنار افزایش تولید، سهم بسزایی در کاهش واردات داشته است.

با همه این اوصاف باید به این نکته اشاره کرد که با توجه به وقوع جنگ اوکراین و روسیه و افزایش افسارگسیخته قیمت کالا‌های اساسی کشاورزی و مواد غذایی در سراسر جهان، به نظر می‌رسد دولت توانسته است به خوبی این امر را مدیریت کند.

وضعیت صادرات محصولات کشاورزی

همچنین در این بازه زمانی ۵ میلیون و ۶۱۱ هزار و ۳۰۹ تن و ۵۵۵ کیلوگرم مواد غذایی و محصولات کشاورزی به ارزش ۳ میلیارد و ۵۴۳ میلیون و ۴۰۹ هزار و ۴۶۵ دلار صادر شده و این در حالی است که در ۹ ماه نخست سال گذشته ۶ میلیون و ۲۸۶ هزار و ۹۹۴ تن و ۶۹۳ کیلوگرم مواد غذایی و محصولات کشاورزی به ارزش ۳ میلیارد و ۸۸۶ میلیون و ۲۵۸ هزار و ۱۴ دلار از کشور صادر شده بود.

این امر نشان‌دهنده آن است که صادرات محصولات کشاورزی به لحاظ وزنی با کاهش ۱۱ درصدی و به لحاظ ارزشی با کاهش ۹ درصدی روبه‌رو بوده است.

مهم‌ترین کالا‌های صادراتی و وارداتی

طی ۹ ماه سال جاری نهاده‌های دامی (ذرت دامی، جو، کنجاله، سویا و دانه سویا) بیشترین میزان واردات را به خود اختصاص داده‌اند به طوری که براساس آمار‌های گمرک در ۹ ماه سال جاری ۹ میلیون و ۹۱۱ هزار تن نهاده دامی به ارزش ۴ میلیارد و ۸۱۴ میلیون و ۶۷۱ هزار و ۷۳۴ دلار وارد کشور شده است.

این آمار نشان‌دهنده آن است که به لحاظ ارزشی یک‌سوم و به لحاظ وزنی بیش از نیمی از واردات محصولات کشاورزی در ۹ ماه نخست سال جاری را به خود اختصاص داده‌اند. از طرف دیگر برنج، گندم، روغن خام، قند و شکر بیشترین واردات محصولات کشاورزی در این بازه زمانی هستند که عمده‌ترین مقاصد وارداتی نیز امارات و ترکیه بوده است.

این در حالی است که انواع سبزی و صیفی‌جات و محصولات جالیزی از جمله هندوانه و گوجه‌فرنگی، محصولات شیلاتی، مرکبات، زعفران و پسته بیشترین میزان صادرات محصولات کشاورزی را به خود اختصاص داده‌اند که عمده‌ترین مقاصد صادراتی نیز کشور‌های عراق، امارات و افغانستان بوده است.