درباره نوبل!

به گزارش مجله خبری نگار به نقل از thedailystar، سال ۱۹۰۱ تا امروز هرسال همین موقع‌ها مهم‌ترین سوژه روز محافل علمی، جایزه نوبل است که به دانشمندان پنج حوزه فیزیک و شیمی، اقتصاد، ادبیات، فیزیولوژی و پزشکی و صلح اهدا می‌شود؛ دانشمندانی که به تشخیص کمیته نوبل، بیشترین خدمت را به علم و مردم کرده باشند. در اطلاعات عمومی این هفته با نوبل بیشتر آشنا می‌شوید.

جایزه پس از مرگ

از سال ۱۹۷۴ اساسنامه بنیاد نوبل تصریح می‌کند که این جایزه نباید پس از مرگ اهدا شود. خب چرا چنین قانون واضحی باید اعلام شود؟ چون پیش از این قانون، دو نفر بعد از مرگ برنده نوبل شدند؛ یکی «داگ هامارسکیولد» بود که سال ۱۹۶۱ در یک سانحه هوایی جان باخت و همان سال جایزه نوبل صلح را برد و دیگری «رالف استاینمن» بود که سه روز قبل از بردن نوبل پزشکی از دنیا رفت. آن وقت‌ها کسی هم نمی‌پرسید که جایزه به چه کار مرده‌ها می‌آید! حالا بعد از این تغییر، چنین اتفاق‌هایی نمی‌افتد مگر در شرایطی خاص؛ مثلا اگر فردی بین زمان اعلام برندگان در ماه اکتبر و مراسم اهدای جوایز در ماه دسامبر فوت کند، همچنان به عنوان برنده نوبل شناخته می‌شود.

ارزش مادی نوبل

نوبل، تنها یک عنوان افتخاری برای دانشمند‌ها نیست و ارزش مادی هم دارد؛ مبلغ ۱۰ میلیون کرون (حدود یک میلیون دلار) به علاوه یک مدال از جنس طلای ۱۸ عیار، پاداشی است که نصیب برنده‌ها می‌شود. برنده نوبل صلح ۲۰۲۱، «دیمیتری موراتوف» روس، مدال طلایش را برای کمک به کودکان اوکراینی آواره جنگ، فروخت. این مدال ۱۹۶ گرمی که شامل ۱۵۰ گرم طلا بود، در یک حراجی به قیمت ۱۰۳ میلیون دلار به یک ناشناس فروخته شد.

سوء‌تفاهمی که منشأ نوبل شد

سال ۱۸۸۸، برادر بزرگ آلفرد نوبل، «لودویگ» در فرانسه درگذشت. روزنامه‌ها دو برادر را به جای هم اشتباه گرفتند و نوشتند: «نوبل، دلال مرگ و مخترع مر‌گ‌آورترین سلاح بشری [دینامیت]مرد.» این آگهی، نوبل را مشوش کرد و نگران شد که بعد از مرگش چطور از او یاد خواهند کرد. خیلی‌ها معتقدند این اتفاق باعث شد آلفرد در وصیت‌نامه‌اش تغییراتی ایجاد کند، چون در نسخه نهایی وصیت‌نامه که یک سال پیش از مرگ تنظیم شده بود، آمده است که آلفرد نوبل قصد دارد پس از مرگ ثروتش را صرف اعطای جایزه به کسانی کند که برای بشریت بهترین منفعت‌ها را به ارمغان می‌آورند.

نوبل برده‌ای که پیشگو از آب درآمد

«سوانته آرنیوس»، فیزیک دان و شیمی دان سوئدی در سال ۱۹۰۳ نوبل شیمی را دریافت کرد، اما شهرتش به دلیل سایر خدماتش به علم است. آرنیوس اولین کسی بود که این نظریه را مطرح کرد که سوزاندن انرژی فسیلی -که در آن زمان عمدتا زغال سنگ بود- باعث تولید دی‌اکسیدکربن و گرم شدن زمین می‌شود. او محاسبه کرد که دوبرابر شدن انتشار CO۲ زمین را تا ۵ درجه گرم می‌کند –الگو‌های فعلی، محدوده‌ای بین ۲.۶ تا ۳.۹ درجه سانتی‌گراد را تخمین زده‌اند- و هشدار داد که تا ۳ هزار سال دیگر گرمایش زمین رخ خواهد داد.

آرنیوس میزان مصرف سوخت‌های فسیلی را دست کم گرفته بود و تاریخِ اعلامی‌اش خیلی زودتر از آن چه او فکر می‌کرد، رسید، اما بابت ارائه مدلی که تأثیر فعالیت‌های صنعتی را بر گرمایش زمین نشان داد، مشهور شد.

منیع: خراسان