به گزارش مجله خبری نگار، این بار تصمیم نداشت به میهمانی دورهای فامیل برود، چون فکر میکرد به خاطر پسر لجبازش، باز هم خجالت زده میشود. مادر هر جایی که بچه را با خود میبرد، با جیغ و فریاد و لجبازی اش، دچار اضطراب و تشویش میشد و حس میکرد که مورد طعنه، نصیحت، نیش و کنایه غریبه تا آشنا قرار میگیرد. از عباراتی مثل «بلد نیست بچه تربیت کنه» تا «به حرفش گوش نده» و «لوس شده» دیگر گوشش پر شده بود. به خاطر همین تصمیم گرفت تا بچه اهل و عاقلی نشده دیگر در هیچ میهمانی و دورهمی شرکت نکند. این روزها حتی فکر میکرد که تبدیل به یک ماشین باج بده شده و که هرکاری میکند تا کودکش ساکت شود.
به راستی چرا بچهها تا به این اندازه لجبازی میشوند و جیغ و فریاد به راه میاندازند؟ طرز برخورد صحیح با این دست بچهها چیست و والدین چه نقشی در آرام شدن یا لجبازی بچهها دارند؟ اگر شما هم کودک لجباز و جیغ جیغو دارید این گزارش را بخوانید.
برخی افراد تصور میکنند که اگر بچهها جیغ بکشند، کار غیر عادی و غیرطبیعی انجام داده اند، برخی دیگر نیز در برابر جیغ زدن و لجبازی بچه هایشان هیچ واکنشی نشان نمیدهند. اما کدام یک درست است؟ «سید محمد متفقی»؛ مشاور خانواده میگوید: «جیغ زدن در دوره نوزادی یعنی از صفر تا دو سالگی برای تأمین نیازها و احتیاجات فیزیولوژیک آنها صورت میگیرد و در سنین پس از دو سالگی نیز برای رسیدن به هدفی دیگر مثل کسب استقلال و هویت است. زمانی که بچهها میخواهند به خواستههای خود برسند، مثلا مالک وسیله یا خوراک خاصی شوند یا با سایرین سر مالکیت اموالشان دعوا میکنند. پس از سه سالگی این نوع واکنشها باید کاهش پیدا کند، اما گاه مشاهده میشود که به خاطر سوءمدیریت و تربیت والدین این رفتارها از سوی بچهها ادامه پیدا میکند، اینطور است که گاه میبینیم بچههای پنج، شش ساله نیز برای رسیدن به خواستههایشان جیغ و فریاد میزنند تا خانواده مجبور به تأمین آن شود.»
طبق گفته روان شناسان کودک، بچهها تا دو سالگی به دلیل خودشیفتگی و تمایل به تملک دنیا جیغ میزنند و لجبازی میکنند و مخالفت بزرگ ترها را نمیتوانند درک کنند؛ بنابراین تلاش میکنند تا حق خود را از دنیا بگیرند و در واقع نسبت به دنیای اطراف خود به شناخت برسند. متفقی میگوید: «یکی از دلائلی که باعث میشود جیغ زدن بچهها تا سنین بالا نیز ادامه پیدا کند این است که والدین رفتارهای تشویقی نامناسبی در قبال بچهها انجام میدهند. مثلا والدین به خواستههای به حق بچهها بی توجهی میکنند و یا نسبت به خواستههای ناحق آنها نمیتوانند تسلیم نشوند و مجبور به اجابت آن خواهند شد. در اینطور مواقع کودک یاد میگیرد که جیغ زدن و لجبازیاش را ابزاری برای رسیدن به خواسته اش کند.»
متفقی، درباره بهترین واکنشهای والدین در برابر رفتارهای قشقرق گونه، چون جیغ زدن بچهها میگوید: «اگر فرزندی دارید که بیش از دو سال دارد و تلاش میکند تا با جیغ زدن به خواسته هایش برسد، بدترین حالت این است که برای رفع عادت بدش، کوتاه بیایید. چرا که او یاد میگیرد که به خواسته اش از این طریق برسد. گاه والدین باید قاطعیت و جذبه خود را نشان دهند تا بچه تربیت درست شود، حتی اگر در یک مکان عمومی یا میهمانی و جایی هستید که تصور میکنید باعث آبروریزی شما میشود و یا اینکه خسته هستید و حوصله مقابله کردن با بچه را ندارید. شاید لازم باشد تا بچه را از آن مکان خارج کنید، اما تن به خواسته اش ندهید.
یکی از دلائل دیگری که باعث لجبازی و قیل و قال راه انداختن بچهها میشود، این است که والدین برای بچه هایشان وقت کافی نمیگذارند، هیچ زمانی را برای تفریح در کنار بچهها و بازی کردن با آنها نمیگذارند یا اینکه در هیچ کاری آنها را دخیل نمیکنند. شاید لازم باشد گاهی به جای این همه «بکن، نکن»، و «باید، نباید» آنها را هم در بازی زندگی شریک کنید. مثلا غذایی درست کنید با مشارکت بچه ها، حتی اگر بریز و بپاشهایی هم داشته باشند یا اینکه ساعتی بچهها را به یک پارک ببرید تا انرژی شان تخلیه شود.
همچنین برای بچهای که قدرت درک اشتباهات خود را دارد نیز میتوان گاهی محرومیتهایی ایجاد کرد، البته جنس این محرومیت نباید از تنبیه و توهین فیزیکی تا روانی باشد، بلکه یک محرومیتی مثل نفرستادنش به دوچرخه سازی یا بازی فوتبال یا اجازه ندادن برای دیدن فیلم مورد علاقه اش از تلویزیون. کودک با قدرت درک مناسب باید بداند که گاه جیغ زدن و قیل و قال کردنش عواقب منفی نیز برایش در بر دارد.»
گاه پیش میآید که بچهها به دلیل بی توجهی والدین و احساسات منفی شان جیغ میزنند. مثلا بچهای مدام پدر و مادرش را صدا میکند یا از آنها برای کاری کمک میخواهد، اما آنها او را نادیده میگیرند. متفقی میگوید: «اینطور مواقع بهتر است که پدر و مادر با بچه صحبت کنند و با او یک تعامل درست برقرار کنند. مثلا به کودک با همان زبان قابل فهم خودش بگویند: تا زمانی که صحبت نکنی و جیغ میزنی، ما متوجه حرف تو نمیشویم، بهتر است حرف بزنی اگر از چیزی ناراحت هستی یا خواستهای داری، آن را به زبان بیاوری و احساساتت را بیان کنی. زمانی هم که آرام شد، او را نوازش کنید و تشویقش کنید که رفتار خوبی دارد تا بتواند تفاوت رفتار درست از نادرست را درک کند»
برخی اوقات نیز پدر و مادر با بدقولی هایشان باعث لجبازی و بداخلاقی بچه هایشان میشوند. بهتر است به قولی که به کودکتان میدهید، عمل کنید چرا که اگر شما هم قول هایتان را فراموش کنید، او فراموش نمیکند و تبدیل به فردی ناایمن و بدقول نزد او میشوید که تصور میکند در مرکز توجه شما قرار ندارد و برای رسیدن به خواسته هایش باید جیغ و داد به راه بیاندازد یا با شما بجنگد.
اگر اطرافیانی دارید که در زمینه فرزندپروری باعث ناراحتی شما میشوند یا با کنایه زخمی به شما وارد میکنند، بدون اینکه به شما کمک کنند تا روش صحیح یافتن ارتباط با فرزندتان را پیدا کنید، یا اینکه فرزندتان مربی دارد که باعث تقویت این رفتارهای نادرست در او میشودبه توصیه مشاور کودک گوش دهید. آل بویه میگوید: «بهتر است این افراد را مدتی از دایره ارتباطی تان کنار بگذارید.»
اگر کودک لجباز و جیغ جیغو دارد به راهکارهای پایانی روانشناس و مشاور خانواده خوب دقت کنید؛ «باید بدانید در برخورد با کودک لجباز باید خونسردی خود را حفظ کرده و سعی کنید حدالمقدور عصبانی نشوید، در محیطهای عمومی دستپاچه نشده و در برابر لجبازی هایش پرخاش نکنید، چرا که اگر شما هم دست به چنین رفتاری در مقابله به مثل بزنید، او به راحتی شما را الگوی خودش قرار میدهد. در مقابل، گاهی اگر دوست دارد کارهایی را خودش به تنهایی انجام دهد، اجازه دهید این کار را بکند تا جیغ و فریاد نکند، مثلا چرخ دستی خرید را به دستش بسپارید، برخی وسایل را از قفسهها بردارد یا یک خوراکی مورد علاقه اش را از قفسه مورد نظرش بردارد.
در نهایت اینکه دقت کنید چه زمانهایی که کودک شما دست به بدقلقی و جیغ زدن میکند و آن را تحلیل کنید. مثلا زمانی که خواسته زیادی دارد یا زمانی که فضای خانه متشنج شده است، اگر اینها را بشناسید بهتر میتوانید در برابر بدرفتاری هایش واکنش نشان دهید.»