احتمال بارداری برای افرادی که دارای یائستگی زودرس هستند چقدر است؟

به گزارش مجله خبری نگار،امروزه با افزایش سن ازدواج، بسیاری از زوج‌ها خصوصاً خانم‌ها نگران زمان باردار شدن هستند. به قول خودشان نمی‌دانند کی از زندگی لذت ببرند و کی ثمره عشق‌شان را در آغوش بگیرند.

این در حالی است که با افزایش سن تعداد تخمک در خانم‌ها و اسپرم در آقایان روز به روز کاهش پیدا می‌کند و ممکن است رویای مادر و پدر شدن همان رویا باقی بماند. بماند که برخی از زوج‌ها با روش‌های جلوگیری آگاهانه به استقبال این رویا می‌روند.

راه‌حل بارداری در سن بالا چیست؟ آیا زوج‌های بالای ۴۰ سال نمی‌توانند باردار و صاحب چند فرزند قد و نیم قد شوند؟ برای پاسخ به این پرسش‌ها به سراغ شیرین نیرومنش متخصص زنان و زایمان و پریناتولوژی رفته و به طور مفصل به گفت‌و‌گو نشسته‌ایم.

در ادامه مشروح این گفت‌و‌گو را می‌خوانید:

به چه بارداری، بارداری سالم گفته می‌شود؟

به بارداری سالم گفته می‌شود که مادر پس از گذراندن ۹ ماه دوره بارداری، بدون مواجهه با هیچ‌گونه عارضه یا مشکل جدی، نوزادی سالم، رسیده و با وزن مناسب به دنیا بیاورد.

در این نوع بارداری، سلامت کامل مادر و جنین از ابتدا تا زمان زایمان حفظ می‌شود و هیچ نشانه‌ای از مشکلاتی مانند دیابت بارداری، فشار خون بالا، زایمان زودرس یا اختلالات رشدی در جنین در آن دیده نمی‌شود.

بهترین سن بارداری در خانم‌ها چه زمانی است؟

بهترین سن برای بارداری در خانم‌ها بین ۲۰ تا ۳۵ سالگی است؛ اما در حال حاضر، به دلایلی مانند شرایط اجتماعی، افزایش سن ازدواج و تغییر سبک زندگی و... سن بارداری نیز افزایش یافته است.

بسیاری از زوج‌ها حتی پس از ازدواج تمایلی به فرزندآوری ندارند و ترجیح می‌دهند فرزنددار شدن را به تعویق بیندازند یا کاملاً از آن صرف‌نظر کنند.

در دهه‌های گذشته، اغلب زنان به دلیل عوارض زایمان و شرایط سخت بارداری از فرزندآوری اجتناب می‌کردند؛ اما نکته قابل توجه این است که برخلاف گذشته، در حال حاضر آقایان بیشتر از خانم‌ها نسبت به فرزندآوری بی‌میل هستند و در بسیاری از موارد، مخالفت اصلی از سوی مردان صورت می‌گیرد.

زوج‌هایی که برای مشاوره به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند، معمولاً دلایل عدم تمایل به فرزندآوری را عواملی مانند دغدغه‌های اقتصادی، افزایش هزینه‌های زندگی، نبود امنیت شغلی و نگرانی از آینده بیان می‌کنند؛ چرا که همچنان بار اصلی مالی خانواده‌ها بر دوش مردان است و این موضوع فشار زیادی به آنها وارد می‌کند.

همچنین دغدغه‌هایی مانند تأمین مخارج آموزش، سلامت و رفاه فرزندان آینده نیز از دیگر دلایل مطرح‌شده از سوی این زوج‌هاست.

آیا سن آقایان هم در بارداری مؤثر است؟

بله، برخی تصور می‌کنند که تنها سن بارداری در زنان اهمیت دارد؛ در حالی که سن مردان نیز نقش قابل توجهی در قدرت باروری دارد. هرچه سن آقایان افزایش می‌یابد «به‌ویژه در شرایطی مانند اضافه‌وزن، کم‌تحرکی، مصرف دخانیات، تماس مداوم با امواج الکترومغناطیسی و سبک زندگی ناسالم و...» احتمال باروری کاهش پیدا می‌کند. این عوامل نه تنها کیفیت اسپرم را تحت تأثیر قرار می‌دهد بلکه ممکن است روند بارداری را نیز با اختلال مواجه کنند.

امروزه نوع تغذیه، کاهش فعالیت بدنی، افزایش استرس، شرایط دشوار ازدواج، و فشار‌های اجتماعی و اقتصادی همگی باعث شده‌اند کیفیت زندگی و سلامت عمومی کاهش یابد.

بارداری پس از ۳۵ سالگی به‌ویژه در خانم‌ها، خطر ناباروری را به‌طور چشمگیری افزایش می‌دهد. همچنین در صورت باردار شدن در این سنین، احتمال سقط جنین یا بروز مشکلات بارداری بالا می‌رود.

از طرفی، پس از ۴۰ سالگی شانس بارداری، خصوصاً در زنانی که تا آن زمان تجربه بارداری نداشته‌اند، به میزان قابل توجهی کاهش پیدا می‌کند. به همین خاطر، آگاهی از اهمیت سن و سلامت باروری، برای برنامه‌ریزی دقیق‌تر و تصمیم‌گیری آگاهانه در زندگی خانوادگی بسیار ضروری است.

چرا شانس بارداری بعد از ۴۰ سالگی کم است؟

بسیاری از خانم‌ها پس از ازدواج، برای سال‌های طولانی از بارداری پیشگیری می‌کنند و در سنین بالاتر، تازه برای اولین بار تصمیم به باردار شدن می‌گیرند. در چنین شرایطی، ذخیره تخمدانی به‌طور قابل ملاحظه‌ای کاهش پیدا می‌کند و در نتیجه، خطر ناباروری، سقط جنین و بارداری‌هایی که نیاز به مراقبت‌های ویژه دارند «که تحت عنوان بارداری‌های پرخطر شناخته می‌شوند» افزایش می‌یابد.

همچنین در بارداری‌هایی که بعد از سن ۳۵ سالگی اتفاق می‌افتد، احتمال بروز مشکلاتی مانند دیابت بارداری، فشار خون بالا و مسمومیت بارداری به شکل چشمگیری بیشتر می‌شود.

مسمومیت بارداری یکی از شرایط نسبتاً جدی و تهدیدکننده برای مادر، جنین و نوزاد است و در این وضعیت، مادران باید تحت نظر متخصصان بارداری‌های پرخطر قرار گیرند تا روند بارداری به‌درستی مدیریت شود.

در بارداری‌هایی که پس از سن ۴۰ سالگی رخ می‌دهد، احتمال خطراتی مانند جفت سرراهی، جدا شدن زودرس جفت، زایمان زودرس، تولد نوزاد با وزن پایین یا نوزاد نارس افزایش می‌یابد.

همچنین احتمال ابتلا به بیماری‌های کبدی و کلیوی در مادر بیشتر می‌شود. در چنین مواردی، نیاز به مراقبت‌های خاص و پیگیری‌های دقیق پزشکی بسیار ضروری است تا سلامت مادر و نوزاد تا پایان بارداری تضمین شود.

بنابراین، آگاهی از تأثیر سن بر بارداری و دریافت مشاوره‌های پزشکی قبل از اقدام به فرزندآوری در سنین بالا، می‌تواند در پیشگیری از بسیاری از مشکلات و عوارض احتمالی نقش مؤثری ایفا کند.

پیشگیری از بارداری در سالیان متوالی چه آسیبی به بارداری زوجین می‌رساند؟

بسیاری از زوج‌ها ۸ تا ۱۰ سال پس از ازدواج، از بارداری پیشگیری می‌کنند و در این مدت، بهترین زمان و شرایط جسمانی برای فرزندآوری و تجربه یک بارداری بدون مشکل را تا حد زیادی از دست می‌دهند.

این تأخیر در بارداری ممکن است موجب بروز مشکلاتی مانند ناباروری شود یا اینکه در صورت باردار شدن، نیاز به مراقبت‌های ویژه در دوران بارداری پیدا کنند.

در بسیاری از موارد، زوج‌هایی که برای مدت طولانی پیشگیری کرده‌اند، پس از سال‌ها و در مراجعه به متخصص، با انجام آزمایش ذخیره تخمدان متوجه می‌شوند که ذخیره تخمدانی‌شان به شدت کاهش یافته است.

این کاهش ذخیره تخمدانی به معنای کم شدن شانس بارداری و از بین رفتن بخشی از فرصت طلایی برای فرزندآوری است.

به همین دلیل، اگر زوجی به دلایلی مانند ادامه تحصیل، مهاجرت، مسائل شغلی یا شرایط اقتصادی مجبور به به‌تعویق انداختن بارداری هستند، لازم است حتماً با پزشک مشورت کنند تا آگاهانه تصمیم بگیرند و فرصت‌ها را از دست ندهند.

برای مثال، اگر خانمی در بازه سنی ۲۸ سال به بالا قرار دارد و قصد بارداری را تا چند سال آینده ندارد، بهتر است درباره روش‌هایی مانند فریز تخمک یا فریز جنین فکر کرده و به مراکز درمان ناباروری مراجعه کند. با این کار، امکان حفظ توانایی باروری در آینده افزایش می‌یابد.

البته با وجود تمام روش‌های کمکی، بارداری طبیعی در زمان مناسب، همچنان بهترین گزینه است؛ چرا که با افزایش سن، به‌ویژه پس از ۳۰ سالگی، کیفیت تخمک‌ها در بسیاری از خانم‌ها کاهش می‌یابد و این موضوع می‌تواند بر سلامت بارداری و نوزاد نیز تأثیرگذار باشد. به همین دلیل، تصمیم‌گیری هوشمندانه و به‌موقع در این زمینه اهمیت بالایی دارد.

احتمال ناباروری در کدام زوج‌ها بالاتر است؟

برخی از خانم‌های بالای ۳۵ سال برای باردار شدن به ما مراجعه می‌کنند و می‌گویند: «من و همسرم ۶ ماه است که برای باردار شدن اقدام کردیم؛ اما هنوز باردار نشدیم، شنیدیم تا یک سال میشه صبر کرد...»، اما باید بگویم تا یک سال صبر کردن برای زوجی است که زیر ۳۰ سالگی قرار داشته و زن و شوهر سابقه بیماری خاصی نداشته باشند.

اگر خانم سابقه تخمدان پلی کیستیک، عمل کیست تخمدان، عمل آپاندکتومی، جراحی روده و جراحی‌های وسیع شکمی داشته باشد، احتمال ناباروری در او زیاد بوده و یا ممکن است در بارداری دچار چسبندگی شوند.

آندومتریوز یکی دیگر از بیماری‌هایی است که به دلایلی از جمله بالا رفتن سن ازدواج، استفاده از مواد شیمیایی، تنفس در هوای آلوده، تغذیه ناسالم، استفاده از لوازم آرایشی توسط خانم‌ها، استفاده از ظروف و مواد پلاستیکی و... به آن دچار می‌شوند.

حتی خوردن آب در ظروف پلاستیکی، ذرات ریز پلاستیکی را وارد بدن کرده و منجر به تخمدان پلی کیستیک، فیبروم‌های رحمی، آندومتریوز و... می‌شود.

همچنین خانم‌هایی که سابقه عفونت‌های مکرر، سقط جنین و... داشته باشند باید زودتر به فکر بارداری بیفتند.

همچنین در آقایانی که سابقه بیضه پایین نیامده و واریکوسل داشتند و تحت عمل جراحی قرار گرفتند، افرادی که دارای چاقی شدید، قند بالا، فشارخون و چربی خون بالا دارند، میزان ناباروی بیشتر است.

به طور کلی آقایانی که پشت میز نشین هستند و تحرک ندارند، مشاغلی که با مواد شیمیایی سرو کار دارند و... به دلیل اینکه باعث آسیب رساندن به استرماژون در مردان می‌شود، خطر ناباروری را افزایش می‌دهد.

همچنین مصرف دارو‌های بدن سازی توسط برخی از آقایان یکی از عوامل آسیب رساندن به روند ساخت و ساز اسپرم در آقایان می‌شود.

بسیاری از خانم‌ها دچار یائسگی زودرس می‌شوند؛ این افراد برای باردار شدن چه کاری باید انجام دهند؟

یائسگی زودرس حالتی است که پیش از سن ۴۰ سالگی و به‌صورت غیرقابل بازگشت رخ می‌دهد. در این شرایط، تمامی آزمایش‌ها، سونوگرافی‌ها و معاینات پزشکی تأیید می‌کنند که ذخیره تخمدانی به پایان رسیده و دیگر تخمکی برای تخمک‌گذاری باقی نمانده است؛ در نتیجه، یائسگی به‌صورت قطعی و دائمی تشخیص داده می‌شود.

یائسگی زودرس برخلاف تصور رایج، تنها محدود به سنین بالا نیست و ممکن است در هر سنی اتفاق بیفتد. در برخی زنان، به دلایل ژنتیکی، بیماری‌های خودایمنی، انجام درمان‌های تهاجمی مانند شیمی‌درمانی یا حتی بدون دلیل مشخص، عملکرد تخمدان‌ها زودتر از حالت طبیعی متوقف می‌شود. این وضعیت نه‌تنها باروری را از بین می‌برد، بلکه می‌تواند عوارض جسمی و روانی متعددی به همراه داشته باشد، مانند پوکی استخوان، اختلالات هورمونی، افسردگی و مشکلات قلبی.

به همین دلیل، آگاهی از علائم یائسگی زودرس و مراجعه به‌موقع به پزشک، به‌ویژه در زنانی که سابقه خانوادگی این مشکل را دارند، اهمیت ویژه‌ای دارد. تشخیص زودهنگام می‌تواند راه را برای اقداماتی مانند فریز تخمک یا مداخله‌های پزشکی دیگر هموار کند و از تبعات شدیدتر جلوگیری کنند.

علت یائسگی زودرس چیست؟

یائسگی زودرس می‌تواند زمینه‌ای ارثی داشته باشد؛ به‌عنوان مثال، اگر مادر، خواهر، خاله یا سایر بستگان درجه‌یک یک خانم سابقه یائسگی زودرس داشته باشند، احتمال اینکه آن خانم نیز به یائسگی زودرس دچار شود، بیشتر خواهد بود. این موضوع نشان‌دهنده تأثیر ژنتیک در عملکرد و طول عمر تخمدان‌هاست.

علاوه بر عوامل ارثی، برخی شرایط پزشکی نیز می‌توانند خطر یائسگی زودرس را افزایش دهند. برای نمونه، زنانی که بر روی تخمدان‌های خود عمل‌های جراحی متعدد انجام داده‌اند و در طی این جراحی‌ها بخشی از بافت تخمدانی‌شان برداشته شده است، بیشتر در معرض این مشکل قرار دارند. این کاهش فیزیکی در بافت تخمدان می‌تواند مستقیماً بر تعداد و کیفیت تخمک‌ها تأثیر بگذارد و عملکرد تخمدان را زودتر از حد معمول مختل کند.

در برخی موارد نیز یائسگی زودرس به دلیل ابتلا به بیماری‌های خودایمنی اتفاق می‌افتد. در این شرایط، سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلول‌های سالم بدن، از جمله سلول‌های تخمدان، حمله می‌کند و آنها را از بین می‌برد. در نتیجه، ذخیره تخمک‌ها از بین رفته و یائسگی زودتر از زمان طبیعی رخ می‌دهد.

با این حال، در برخی زنان علت مشخصی برای یائسگی زودرس یافت نمی‌شود و این وضعیت بدون دلیل واضحی ایجاد می‌شود. این نوع یائسگی معمولاً به‌صورت ناگهانی بروز می‌کند و ممکن است هیچ عامل زمینه‌ای آشکار نداشته باشد. تشخیص به‌موقع و پیگیری پزشکی منظم در این افراد اهمیت زیادی دارد تا بتوان اقدامات لازم را برای حفظ سلامت عمومی و کاهش عوارض ناشی از یائسگی انجام داد.

آیا افرادی که دارای یائستگی زودرس هستند، می‌توانند در سن بالا باردار شوند؟

برخی از خانم‌ها تصور می‌کنند که تا سن ۵۰ سالگی فرصت باردار شدن دارند، در حالی که این باور کاملاً اشتباه است. توانایی باروری در زنان محدود به یک بازه زمانی مشخص است و با افزایش سن، به‌ویژه بعد از ۳۵ سالگی، این توانایی به‌تدریج کاهش می‌یابد. در مواردی که خانمی سابقه یائسگی زودرس در خانواده داشته باشد، لازم است هرچه زودتر به پزشک متخصص مراجعه کند.

در چنین شرایطی، با انجام سونوگرافی، می‌توان تعداد فولیکول‌ها و اندازه تخمدان‌ها را بررسی کرد. همچنین آزمایش خونی به نام AMH وجود دارد که به کمک آن می‌توان میزان ذخیره تخمدان را به‌صورت دقیق سنجید و تشخیص داد که آیا احتمال یائسگی زودرس در بیمار وجود دارد یا خیر. این آزمایش یکی از روش‌های اصلی برای پیش‌بینی وضعیت باروری در زنان است.

در حال حاضر، بسیاری از خانم‌هایی که برای بارداری عجله‌ای نداشته‌اند، در سنین ۳۸ یا ۳۹ سالگی به متخصص مراجعه می‌کنند و با ناباوری متوجه می‌شوند که ذخیره تخمدان آنها به پایان رسیده یا به شدت کاهش یافته است. در این وضعیت، تنها راه بارداری برای برخی از این افراد استفاده از تخمک اهدایی است، چرا که دیگر امکان استفاده از تخمک‌های خودشان وجود ندارد.

به همین دلیل، به خانم‌هایی که سابقه یائسگی زودرس در خانواده دارند و ازدواج کرده‌اند، توصیه می‌شود که در اولین فرصت برای باردار شدن اقدام کنند. تأخیر در تصمیم‌گیری می‌تواند منجر به از دست رفتن کامل فرصت باروری شود.

آگاهی، پیگیری منظم و مشورت با پزشک می‌تواند از بروز بسیاری از مشکلات پیشگیری کند و مسیر فرزندآوری را هموارتر سازد.

منبع:همشهری