گنجی به نام پساب

به گزارش مجله خبری نگار/خراسان: بازچرخانی آب‌های صنعتی و پساب؛ عبارتی که به ظاهر ساده و کم ارزش است، اما اهمیتش وقتی مشخص می‌شود که هم از ظرفیت عظیم آن مطلع شویم و هم بدانیم که همین عبارت در سیاست‌های کلی برنامه هفتم توسعه کشور نیز آمده است.

بند هفتم برنامه هفتم

مرور سیاست‌های کلی برنامه هفتم توسعه که ۲۱ شهریورماه امسال ابلاغ شد، نشان می‌دهد که بند هفتم آن به موضوع مهم منابع آبی کشور اشاره دارد و موضوعاتی همچون استقرار نظام مدیریت یکپارچه منابع آب کشور را مورد تاکید قرار داده است. در همین بند به یک حوزه مهم دیگر نیز اشاره شده است: «برنامه‌ریزی برای دستیابی به سایر آب‌ها و بازچرخانی آب‌های صنعتی و پساب».

ظرفیت عظیم برای یک کشور خشک و نیمه خشک

توجه به این حوزه در برنامه هفتم توسعه، نشان می‌دهد که برای کشور خشک و نیمه خشک ما، که با مشکلات عدیده‌ای در تامین منابع آبی مواجه است و کاهش نزولات آسمانی هم بر این مشکلات افزوده، اهمیت استفاده بهینه از آب‌های صنعتی و پساب چقدر زیاد است؛ آب‌هایی که به ظاهر قابل استفاده نیست، اما می‌توان آن را کاملا قابل استفاده کرد.

۲۵۸ تصفیه خانه فاضلاب در کشور

آن‌طور که فارس گزارش داده و در شماره مرداد ۱۴۰۱ آمارنامه ماهانه صنعت آب و برق نیز آمده، هم‌اکنون ۲۵۸ تصفیه‌خانه فاضلاب در کشور فعال است که روزانه ۵۷۵۴ هزار متر مکعب آب تصفیه شده تولید می‌کنند. حجمی که در طول یک سال، به حدود ۲.۱ میلیارد مترمکعب آب می‌رسد و می‌تواند نیاز صنعت و بسیاری از حوزه‌های دیگر را تامین کند.

صنعتی که تشنه آب است

گزارش‌ها نشان می‌دهد صنایع آب‌بر ما که در سال‌های اخیر به یکی از متهمان بحران آبی تبدیل شده‌اند، می‌توانند منتظر یک تحول بزرگ باشند. گزارش‌ها حاکی است این صنایع به سالانه حدود ۱.۳ میلیارد مترمکعب آب نیاز دارند که اگر ظرفیت اسمی تصفیه‌خانه‌های کشور به طور کامل مورد استفاده قرار بگیرد، می‌تواند نیاز آن‌ها را تامین کند. با این کار، هم صنایع کشور که یکی از حلقه‌های مهم اقتصادی هستند پویا خواهند بود، هم نگرانی‌ها از آسیب این صنایع به منابع آب‌های سطحی و زیرزمینی رفع خواهد شد.

تکلیف قانون برای آبیاری فضای سبز با پساب

حوزه دیگری که از این پساب منتفع خواهد شد، فضای سبز شهری است که البته این صحبت نه فقط در حد یک پیشنهاد، بلکه الزام قانونی است؛ چراکه در ماده ۲۲ قانون هوای پاک به آن اشاره شده است: «وزارت نیرو موظف به تأمین منابع آب مورد نیاز از محل پساب شهر ذی‌ربط، مشروط به استفاده از روش‌های نوین آبیاری توسط شهرداری می‌باشد». البته احتمالا این ماده قانون هوای پاک هم به سرنوشت دیگر ماده‌ها دچار و به فراموشی سپرده شده است.

۹۰ درصد مصرف آب در بخش کشاورزی

البته نباید فراموش کنیم که ۹۰ درصد آب مصرفی در کشور، مربوط به مصارف بخش کشاورزی است، در مقابل حدود ۸ درصد مصرف شرب و ۲ درصد مصرف صنعت؛ ضمن آن‌که میزان بهره‌وری آب در بخش کشاورزی ما هم بسیار پایین است. این آمار یعنی حتما باید در کنار فراهم کردن شرایط تامین آب صنعت از پساب، برای استانداردسازی مصرف این آب بازچرخانی شده در کشاورزی و همچنین ارتقای بهره‌وری این مصرف برنامه داشته باشیم.

تعریف مصارف جدید برای تصفیه خانه‌ها

سخنگوی صنعت آب کشور در این باره می‌گوید: بازچرخانی آب به عنوان یکی از محور‌های مهم در وزارت نیرو درحال پیگیری است که بخشی از آن مربوط به آب دریا و بخشی مربوط به تصفیه پساب است که بتوانیم این آب نامتعارف را با رساندن به سطح استاندارد و کیفیت مطلوب، برای مصرف در بخش کشاورزی و صنعت آماده کنیم. دکتر «فیروز قاسم زاده» تصریح می‌کند: در برخی تصفیه‌خانه‌های کشور، با توجه به استاندارد و کیفیت آب خروجی، امکان مصرف در بخش کشاورزی نیز پیش بینی شده و تقاضا‌های آن هم وجود دارد و علاوه بر آن، به دلیل کاهش میزان آب‌های سطحی و کم آب شدن رودخانه‌ها به دلیل شرایط آب و هوایی، تمایل کشاورزان به استفاده از آب‌های تصفیه شده افزایش یافته و در همین راستا طرح‌های جدیدی برای سایر تصفیه‌خانه‌های کشور تعریف شده است.

سخنگوی صنعت آب اعلام کرد: مهر تایید وزارت نیرو بر ایجاد بازار بورس پساب

دکتر «فیروز قاسم زاده»، سخنگوی صنعت آب کشور، درباره بازچرخانی آب صنعتی و استفاده از پساب تصفیه شده در صنایع می‌گوید: از ابتدای دولت سیزدهم طرح‌های مرتبط با بازچرخانی در وزارت نیرو دنبال شده است و نشست‌های مشترکی نیز با وزارت صمت داشته‌ایم که طی آن مقرر شده به گونه‌ای برنامه ریزی شود که در وهله اول، صنایع بزرگ، متوسط و حتی کوچک کشور آب مصرفی خود را از طریق بازچرخانی آب دراختیارشان تامین کنند. به گفته او، در برخی موارد، حتی امکان پنج مرتبه بازچرخانی آب صنعتی هم وجود دارد و این کار بسیار کمک‌کننده خواهد بود.

تکمیل و تایید اولیه راه اندازی بازار پساب

سخنگوی صنعت آب کشور به طرح کلان دیگری هم اشاره و تصریح می‌کند: رساندن آب تصفیه خانه‌ها به صنایع و دیگر متقاضیان مصرف هم یکی از طرح‌های کلان و راهبردی است؛ اما این انتقال آب بار مالی سنگینی دارد که طبیعتا در شرایط فعلی از توان دولت خارج است؛ به همین دلیل پیش نویس طرح بازار پساب و عرضه آن در بورس آماده شده که در وزارت نیرو به تایید اولیه رسیده و تلاش خواهد شد روند قانونی تصویب و ابلاغ آن با همکاری دیگر نهاد‌های متولی سریع‌تر پیگیری شود. به گفته قاسم زاده، با فعال شدن این بازار، سرمایه گذاران شناسایی می‌شوند و می‌توانند آب مصرفی مورد نیاز خود را خریداری کنند؛ طرحی که می‌تواند به تحقق بند هفتم سیاست‌های کلی برنامه هفتم کمک کند و بازچرخانی آب‌های صنعتی و پساب را از مرحله طرح و ایده به اجرا برساند.