چگونه ایران و روسیه ژئوپلیتیک اوراسیا را تغییر خواهند داد؟

به گزارش مجله خبری نگار، پایگاه تحلیلی «اوراسیا ریویو» در گزارشی با عنوان «پهپاد‌ها و مسیر‌های حمل ونقل می‌توانند ژئوپلیتیک اوراسیا را تغییر دهند» به واکاوی نقش کلیدی ایران در این پهنه جغرافیایی پرداخت که در ادامه بخش‌هایی از آن خواهد آمد.

چندی پیش سازمان اطلاعات آمریکا ادعا کرد که ایران صد‌ها هواپیمای بدون سرنشین جنگی یا همان پهپاد را به روسیه می‌فروشد؛ البته آن‌ها با انتشار این خبر بیش از اینکه نگران اقدامات ایران باشند، بر حمله «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهوری روسیه به اوکراین تمرکز داشتند.

افشای این خبر پس از افتتاح اولین مرکز تولید پهپاد در خارج از کشور ایران یعنی در تاجیکستان صورت گرفت. این کارخانه، پهپاد‌های با قابلیت شناسایی، رزمی و انتحاری ایران را تولید می‌کند.

خبر یاد شده، توجه کشور‌های حوزه خلیج فارس را نیز به نقش در حال گسترش ایران در کمک به روسیه و چین در دنیایی که به اکنون به دو جبهه تقسیم شده‌است، جلب کرد. از طرف دیگر، ایران به دلیل حضور در مرکز کریدور حمل و نقل اوراسیا که به روسیه کمک می‌کند تا تحریم‌های آمریکا و اروپا را دور بزند، سود قابل توجهی خواهد برد.

ایران سود و مزیت ژئوپلیتیکی خود را با ارائه مسیری به هند برای دسترسی به آسیای مرکزی و افغانستان افزایش خواهد داد؛ مسیری که به دهلی اجازه می‌دهد دشمن اصلی خود یعنی پاکستان را دور بزند.

«سوبرامانیام جایشانکار» وزیر امور خارجه هند این ماه در نشست وزرای خارجه «سازمان همکاری شانگهای» (SCO) در تاشکند تاکید داشت تا بندر چابهار ایران را -که تحت حمایت هند قرار دارد- در کریدور موسوم به «کریدور حمل و نقل بین‌المللی شمال- جنوب» (INSTC) بگنجانند.

سازمان همکاری شانگ‌های کشورهایی، چون هند، روسیه، چین، پاکستان، ازبکستان، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان را شامل می‌شود و ایران نیز قرار است در سال آینده به این سازمان بپیوندد.

پوتین در نشست سران کشور‌های ساحلی دریای خزر که در اوایل ماه جاری برگزار شد، از کریدور به عنوان یک «پروژه واقعاً بلندپروازانه» یاد کرد و با بیان اینکه این کریدور محور تلاش‌های روسیه برای بهبود معماری حمل و نقل و لجستیک در منطقه است، این پروژه را ستایش کرد.

در صورت موفقیت این پروژه، کریدوری خواهد بود که روسیه، آسیای مرکزی، کشور‌های حاشیه دریای خزر همچون ایران و دریای عرب را طی می‌کند، زمان سفر را از ۴۰ تا ۶۰ روز به ۲۵ تا ۳۰ روز کاهش می‌دهد و هزینه‌ها را نیز ۳۰ درصد کاهش خواهد داد. علاوه بر این، اهمیت این مسیر می‌تواند با همکاری گرجستان، آذربایجان و ترکیه افزایش یابد.

برای آزمایش این کریدور، یک محموله در ماه ژوئن با دو کانتینر و محموله بعدی در ماه جولای با ۳۹ کانتینر که حامل ورق‌های چوبی بود از روسیه به بندر «جواهر لعل نهرو» در بمبئی هند ارسال شد.

محموله‌ها از سنت پترزبورگ به بندر آستاراخان روسیه انتقال یافت و از آنجا به بندر انزلی در دریای خزر ارسال شد. سپس از طریق جاده‌های ایران به بندرعباس ارسال و از آنجا به بمبئی منتقل شد. کل سفر در هر دو پروژه ۲۴ روز طول کشید.

کریدور حمل و نقل بین‌المللی شمال جنوب با افزایش تجارت بین روسیه و هند و به دلیل افزایش صادرات نفت روسیه به هند، اهمیت بیشتری یافته‌است.

از طرفی، در نتیجه حضور پوتین در تهران برای دیدار با همتایان ایرانی و ترکیه‌ای خود، ایران و روسیه یادداشت تفاهمی امضا کردند که بر اساس آن «گازپروم» شرکت نفت روسیه ۴۰ میلیارد دلار در زمینه استخراج نفت و گاز ایران سرمایه‌گذاری خواهد کرد. همچنین دو کشور برای راه‌اندازی سیستم پرداختی جایگزین سوئیفت توافق کردند. این گروه مستقر در بروکسل تراکنش‌های مالی و پرداخت‌های بین بانک‌ها را در سراسر جهان انجام می‌دهد.

بنابراین، همکاری‌های تسلیحاتی، مساعدت در زمینه ساخت و بهره برداری از کریدور و در نهایت تمایل مشترک برای پایان دادن به نظم جهانی تحت سلطه ایالات‌متحده به عنوان سنگ بنای تحکیم روابط بین دو قدرت کلیدی این کریدور است. تهران و مسکو هر دو در این زمینه‌ها اتفاق نظر و تلاش دارند تا با همکاری با یکدیگر تحریم‌ها را بی اثر کنند. آن‌ها اگر چه برای فروش نفت و گاز در آسیا و تخفیف بر سر قیمت رقابت دارند، اما اجازه نمی‌دهند که همکاری شان با یکدیگر با با مشکل مواجه شود.