نمایه‌سازی نشریات چگونه انجام می‌شود؟

به گزارش مجله خبری نگار، دومین کارگاه از سلسله کارگاه‌های آموزشی نمایه‌سازی نشریه در پایگاه‌های استنادی، تخصصی و اجتماعی در موسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC) در تاریخ ۴ اردیبهشت ۱۴۰۱ برگزار شد.

این کارگاه با موضوع نمایه‌سازی نشریه در پایگاه استنادی وب آو ساینس، اهمیت پایگاه و فرایند‌های عملی و همچنین فرآیند عملی نمایه سازی نشریه در Web of Science (WOS) توسط اعضای هیئت علمی مرکز منطقه‌ای دکتر نرجس ورع و دکتر محمد رضا قانع برای سردبیران و کارشناسان نشریات برگزار شد. در این کارگاه ۳۰۰ سردبیر از نشریات داخلی حضور داشتند.

در این کارگاه آموزشی دکتر نرجس ورع به موضوع نمایه‌سازی نشریات در پایگاه استنادی وب آو ساینس و همچنین اهمیت پایگاه و فرایند‌های عملی پرداخت. علاوه بر این، توجه به معیار‌های ارزیابی و کسب استاندارد‌های لازم کمی و کیفی توسط نشریات نیز مورد تاکید قرار گرفت.

وی در ابتدا به ویژگی‌های پایگاه وب آو ساینس پرداخت و گفت: امکان دسترسی به تمام منابع استناد شده در مقالات مختلف، امکان بررسی چکیده مقالات، دسترسی به مقالات علمی در راستای ایجاد امکان استفاده هدفمند اطلاعات روزآمد، امکان جستجو و گزارش‌گیری به شکل‌های مختلف، پشتیبانی از زبان‌های مختلف و همچنین ارزیابی و دسته‌بندی نشریات بر اساس شاخص‌های مختلف از جمله این ویژگی‌ها است.

دکتر ورع در ادامه به معیار‌های نمایه شدن نشریات در پایگاه وب آو ساینس پرداخت و گفت: انتخاب نشریات برای نمایه شدن در پایگاه وب آو ساینس فرایندی است که با دقت بسیار زیاد انجام می‌گیرد. این فرایند شامل سه گام اساسی، رزیابی دقیق مشخصات اولیه، بررسی معیار‌های کیفی و کمی نشریه است.

وی سپس چرخه فرایند ارزیابی برای نمایه شدن را برای حاضرین در این کارگاه تشریح کرد و گفت: مجلاتی که از معیار‌های کیفی برخوردار هستند، ابتدا وارد نمایه استنادی منابع نوظهور استنادی (ESCI) می‌شوند. مجلاتی که علاوه بر معیار‌های کیفی، دارای معیار کمی مانند ضریب تأثیر نیز هستند، بسته به حوزه موضوعی خود، در یکی از مجموعه‌های هسته یعنی (SCIE) , (SSCI) , (AHCI) نمایه می‌شوند. مجلاتی که در مجموعه ESCI نمایه می‌شوند، اگر ضریب تأثیر خود را ارتقاء دهند، می‌توانند پس از ارزیابی مجدد سالانه، وارد یکی از هسته‌های تخصصی یعنی (SCIE) , (SSCI) , (AHCI) شوند.

دکتر قانع در کارگاه فرآیند عملی نمایه سازی نشریه در Web of Science (WoS) گفت: نمایه سازی به نشریه کمک می‌کند تا هدف اصلی یعنی دسترسی مخاطبان در سطح گسترده به محتوای نشریه محقق شود. همچنین، در دسترس بودن به نوبه خود باعث بهبود شهرت نشریه به عنوان منبع قابل اعتماد که دارای اطلاعات با کیفیت بالا در زمینه حوزه تخصصی است، می‌شود. علاوه براین، جست و جوی پایگاه‌های اطلاعاتی اولین فعالیتی است که پژوهشگران به عنوان بخشی از مطالعه خود انجام می‌دهند، طبیعتاً به پایگاه‌های شناخته شده و معتبر مراجعه می‌شود. بنابراین، نمایه شدن در یک پایگاه اطلاعاتی شناخته شده در زمینه حوزه تخصصی نشریه به افزایش خوانندگان کمک می‌کند.

وی سپس به بیان سه ویژگی در ارزیابی و انتخاب نشریه پرداخت و گفت: سه ویژگی "بدون جانبداری از ناشر"، "دانش موضوعی "و "انتخاب داخلی" از موارد مهمی می‌باشد که در ارزیابی‌ها مدنظر گرفته می‌شود.

قانع در ادامه به دوره انتظار برای ارزیابی نشریه پرداخت و گفت: در صورت عدم رعایت معیار‌های کیفی، نشریه در دوره انتظار (منع صدور مجوز) قرار می‌گیرد و ارسال مجدد نشریه منوط به پایان دوره انتظار است.

وی در ادامه به معرفی شرایط دوره انتظار برای ارزیابی نشریه و همچنین ارزیابی سردبیری (کیفیت) و نشریات حذف شده پرداخت.

قانع در ادامه به اصول اولیه فرآیند انتخاب نشریه پرداخت و گفت: بی طرفی، وسواس و پویایی از جمله این اصول می‌باشد. همچنین، برای ارزیابی نشریات از ۲۸ معیار استفاده می‌شود. ۲۴ معیار کیفیت طراحی شده برای انتخاب دقیق و بهترین عملکرد در سطح نشریه و چهار معیار تأثیر طراحی شده برای انتخاب تأثیرگذارترین مجلات در زمینه مربوطه با استفاده از فعالیت استنادی به عنوان شاخص اصلی تأثیر است.

وی در ادامه این کارگاه به موضوعاتی همچون نحوه ارسال نشریه و نشریات ایران در JCR پرداخت.

در پایان این کارگاه آموزشی، جلسه پرسش و پاسخ برگزار شد و به سؤالات سردبیران نشریات پاسخ داده شد.