جنگ اقتصادی «تراشه»

به گزارش مجله خبری نگار، هر وسیله هوشمندی که در اطراف مان می‌بینیم به نوعی وابسته به تراشه‌های الکترونیکی است؛ از موبایل و تبلت گرفته تا رایانه، کارت‌های گرافیکی و کنسول‌های بازی همه و همه وابسته به تراشه‌هایی است که این روز‌ها در جهان کمیاب شده اند. حتی این کمبود قطعات پردازشی به جایی رسیده که بازار‌های بزرگی مثل صنعت خودرو‌سازی را هم با مشکلات زیادی رو به رو کرده تا آن جا که برخی از خودروساز‌ها مثل فورد، تویوتا و ... اقدام به تعطیلی برخی از خط‌های تولیدی کردند. طبق گزارش یورونیوز خودروساز‌ها به دلیل کمبود تراشه تولیدات شان را تا یک سوم کاهش داده اند. در این گزارش می‌خواهیم از دلایل کمبود تراشه و راهکار‌های کشور‌ها برای مقابل با این موضوع بنویسیم.

دلایل کاهش تراشه در جهان

این روز‌ها بازار تراشه حسابی داغ است و تقاضا به شدت بالا رفته، اما عرضه نه تنها زیاد نشده بلکه کاهش هم داشته است. این برهم ریختگی عرضه و تقاضا چندین دلیل دارد که به آن‌ها می‌پردازیم.

همه گیری کرونا

با شیوع کرونا و شدت گرفتن دورکاری‌ها و تعطیلی مدارس، در خواست‌ها برای تولید کنسول‌های بازی و کارت‌های گرافیکی مخصوص بازی رشد قابل توجهی پیدا کرد، همچنین کارمندانی که دورکار شده بودند برای انجام امور اداری شان در خانه مجبور به خرید دستگاه‌های رایانه‌ای بودند که همین موضوع باعث افزایش تقاضا در این بازار شد. البته در ابتدای همه‌گیری کرونا، خودروسازان با پیش‌بینی کاهش فروش، تقاضا برای خرید پردازنده‌ها را به شدت کاهش دادند. با این حال مدتی بعد فروش این خودرو‌ها افزایش یافت و این شرکت‌ها تلاش کردند تراشه‌های موردنیاز را خریداری کنند. اما بخش بزرگی از این تراشه‌ها در اختیار بخش‌های دیگری قرار گرفته بود و در نتیجه با وجود محدودیت عرضه، تقاضا برای تراشه‌ها به طور ناگهانی بیشتر شد.

تحریم‌های هواوی

به جز کرونا تحریم‌های آمریکا علیه هواوی هم باعث شد این شرکت مقدار زیادی تراشه و دیگر قطعات مهم تولیدی اش را در طول سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ انبار کند. این اتفاق با توجه به محدود بودن شرکت‌های سازنده تراشه باعث شد بخش قابل توجهی از تولیدات تراشه به بازار عرضه نشود و بازار عرضه و تقاضا را به هم بریزد.

ماینینگ رمزارز‌ها

در این میان، افزایش قیمت رمزارز‌ها هم منجر به افزایش تقاضا برای کارت‌های گرافیک شده است. استخراج کنندگان رمز ارز برای استخراج آن به کارت‌های گرافیکی نیاز دارند که باعث افزایش تقاضا در بازار تراشه شده است.

عوامل محیطی و محیط زیستی

غیر از آن چه گفته شد برخی عوامل کوچک‌تر هم به کمبود جهانی تراشه کمک کرده‌اند. در اواسط ماه مارس ایالت تگزاس آمریکا به دلیل سرمای شدید با قطع چند روزه برق مواجه شد و تولید تراشه‌های سامسونگ برای مدتی به تعویق افتاد. تایوان هم با مشکل خشکسالی شدید مواجه شده که تهدید مهمی برای تولید تراشه‌ها محسوب می‌شود.

چرا تولید بیشتر نمی‌شود؟

حالا یک سوال به وجود می‌آید، با توجه به این که مشکل کمبود جهانی تراشه به افزایش تقاضا برمی‌گردد، آیا شرکت‌های سازنده نمی‌توانند ظرفیت تولید خود را افزایش بدهند؟ در پاسخ باید گفت متأسفانه وضعیت به این سادگی‌ها نیست. خطوط تولید تراشه‌ها بسیار پیچیده هستند و فرایند تولید چیپ ست‌ها به سرمایه بسیار زیاد و تخصص‌ها و پتنت‌های گران‌قیمت نیاز دارد. توسعه خطوط تولید موجود ممکن است ماه‌ها طول بکشد و برای ساخت خطوط تولید جدید هم باید سال‌ها سرمایه‌گذاری کنند که چنین کاری ده‌ها میلیارد دلار هزینه خواهد داشت. بد نیست این نکته را هم بدانید که شرکت‌هایی مانند مایکروسافت، سونی، AMD، انویدیا، اپل، کوالکام و دیگران پردازنده‌های خود را تولید نمی‌کنند و بخش بزرگی از چیپ ست‌ها توسط سامسونگ و TSMC تولید می‌شود.

کمبود جهانی تراشه چه معنایی برای محصولات دارد؟

همان طور که می‌بینید، این بحران منجر به کاهش تولید و افزایش قیمت برخی محصولات شده است. طبق گزارش‌ها کمبود جهانی تراشه تنها در صنعت خودروسازی منجر به کاهش ۶۰ میلیارد دلاری درآمد شرکت‌های خودرو‌سازی شده است. در زمینه کنسول‌های بازی هم باید به نسل جدید پلی‌استیشن و ایکس‌باکس اشاره کنیم که در کشور‌های مختلف به اندازه کافی عرضه نشده‌اند.

در زمینه رایانه‌های شخصی هم اوضاع بسیار بدتر از پیش بینی هاست و کاربران به راحتی نمی‌توانند جدیدترین کارت‌های گرافیک و پردازنده‌های AMD را بخرند. همین کمبود هم باعث شده دلال‌ها به صورت گسترده بازار را در دست بگیرند. در سایت eBay پلی‌استیشن ۵ تقریبا با دو برابر قیمت اصلی به فروش می‌رسد. با این حال درباره گوشی‌های اندروید گفته می‌شود علاوه بر تأثیر این بحران بر کاهش ظرفیت تولید، به دلیل کمبود تراشه قیمت نهایی گوشی‌ها هم افزایش پیدا می‌کند. میکروکنترلر‌هایی که قبلا بسیار ارزان بودند، حالا با چندین برابر قیمت اولیه خود به فروش می‌رسند و احتمالا دیگر قطعات گوشی‌ها هم به این وضعیت دچار شده‌اند.

چند شرکت تولید کننده تراشه داریم

ریزتراشه‌های مدرن میلیارد‌ها جزء دارند و در کارخانه‎های فوق پیشرفته ساخته می‌شوند. این محصول پیچیده، زنجیره تامینی به همان اندازه پیچیده دارد که هزاران شرکت تخصصی در سراسر جهان را ایجاد کرده است. به گفته انجمن صنایع نیمه‌رسانا، یک سازمان تجاری آمریکایی، یکی از اعضای آن ۱۶ هزار تامین‌کننده دارد که بیش از ۸۵۰۰ واحد آن خارج از آمریکا هستند.

مواد خام و قطعاتی که اجزای یک تراشه هستند، قبل از این که در نهایت به مغز یک گوشی هوشمند، سیستم ABS خودرو یا هزاران محصول دیگر ختم شوند، جهان را فرامی‌گیرند. به گزارش دنیای اقتصاد اکنون تنها پنج شرکت بزرگ تولید کننده تراشه داریم. بد نیست بدانید که حدود ۸۰ درصد تراشه‌های جهان در آسیا تولید می‌شود و از این میان سهم تایوان به تنهایی ۶۰ درصد است.

اروپا و آمریکا چه برنامه‌ای دارند؟

ورای اتفاق نظر جمعی کشور‌های تولید کننده خودرو و قطعات رایانه‌ای که درباره ضرورت متنوع کردن منابع تامین تراشه وجود دارد، نگرانی در زمینه ایجاد ظرفیت مازاد در صنعت تراشه در نتیجه هزینه بالای دولت‌ها و شکاف‌هایی در خصوص استراتژی افزایش ظرفیت تولید تراشه پیشرفته شکل گرفته است. دولت آمریکا، اتحادیه اروپا و ژاپن به دنبال صرف ده‌ها میلیارد دلار برای ساخت کارخانه‌های پیشرفته تولید تراشه هستند، زیرا بیش از دو سوم تراشه‌های رایانه پیشرفته در تایوان تولید می‌شود.

آمریکا دو هفته پیش بودجه ۵۲ میلیارد دلاری برای توسعه و تولید تراشه را درمجلس نمایندگان به تصویب رساند و باید دید آیا در سنا هم تایید می‌شود یا نه؟ همچنین کمیسیون اروپا در هفته جاری طرح سرمایه‌گذاری ۴۳ میلیارد یورویی برای افزایش تولید تراشه‌های الکترونیک در کشور‌های عضو را ارائه کرد و می‌خواهد سهم ۲۰ درصدی از تولید تراشه را در اختیار بگیرد. به موازات این طرح، کمیسیون اروپا پیشنهادی را منتشر کرد و از کشور‌های عضو خواست تا راهکار‌هایی را برای پاسخ گویی به بحران کنونی کمبود تراشه بیابند و اجرا کنند.

منبع: خراسان