خطر ابتلا به سرطان خون در کودکان بر اثر پرتوتابی ناشی از تصویربرداری پزشکی

به گزارش مجله خبری نگار/همشهری آنلاین پژوهشگران دانشگاه‌های کالیفرنیا در سانفرانسیسکو و کالیفرنیا در دیویس در این بررسی داده‌های به ۴ میلیون کودک را بررسی کردند و تخمین زدند که از هر ۱۰ مورد سرطان خون یک مورد ممکن است به دلیل قرار گرفتن در معرض پرتوتابی ناشی از تصویربرداری پزشکی باشد. این خطر به طور متناسب با میزان تجمعی پرتوتابی که کودکان دریافت کرده‌اند، افزایش می‌یابد.

یافته‌های این برسی در ژورنال پزشکی نیوانگلند منتشر شده است.

این پژوهش اولین ارزیابی جامع با استفاده از داده‌های کودکان و نوجوانان در آمریکای شمالی است که ارتباط بین قرار گرفتن در معرض پرتوتابی ناشی از تصویربرداری پزشکی و سرطان‌های خون و مغز استخوان، مانند لوسمی و لنفوم که شایع‌ترین انواع سرطان در کودکان و نوجوانان هستند، را کمّی می‌کند.

تصویربرداری پزشکی با امکان تشخیص به موقع و درمان موثر، جان انسان‌ها را نجات می‌دهد، اما بیماران را به خصوص در توموگرافی کامپیوتری (سی‌تی اسکن) در معرض پرتوتابی یونیزه‌کننده، یک عامل سرطان‌زای شناخته شده قرار می‌دهد.

این پژوهشگران می‌دهند که پزشکان و والدین باید مراقب باشند که کودکان مقا‍دیر بیش از حد پرتوتابی دریافت نکنند و در صورت امکان‌پذیر بودن از لحاظ بالینی، قرار گرفتن در معرض پرتوتابی را به حداقل برسانند.

ارزیابی خطرات تصویربرداری برای کودکان

این مطالعه با استفاده از یک طرح هم‌گروه گذشته‌نگر، به بررسی تاریخچه کامل تصویربرداری پزشکی ۳.۷ میلیون کودک که بین سال‌های ۱۹۹۶ تا ۲۰۱۶ متولد شده‌اند، می‌پردازد.

پژوهشگران رابطه معناداری بین مقدار تجمعی پرتوتابی و خطر ابتلا به بدخیمی خونی که شامل سرطان‌هایی است خون، مغز استخوان، لنف و سیستم لنفاوی را مبتلا می‌کنند، یافتند.

خطر ابتلا به سرطان به طور قابل توجهی بر اساس روش تصویربرداری متفاوت بود. سی‌تی‌اسکن که برای تشخیص بسیاری از ناهنجاری‌ها مانند تومورها، بیماری‌های قلبی و آسیب‌های نخاع و مغز استفاده می‌شود، مستلزم قرار گرفتن در معرض پرتوتابی قابل توجهی است. اما رادیوگرافی‌هایی که برای تشخیص شکستگی استخوان و ذات‌الریه استفاده می‌شوند، کودکان را در معرض مقادیر بسیار کمتر پرتوتابی قرار می‌دهند.

این بررسی نشان داد که در میان تمام اشکال تصویربرداری پزشکی رادیوگرافی قفسه سینه رایج‌ترین معاینه تصویربرداری است که پزشکان انجام می‌دهند. رایج‌ترین شکل سی‌تی‌اسکن، تصویربرداری از سر و مغز بود.

این پژوهشگران در مورد کودکانی که تحت سی‌تی‌اسکن سر قرار گرفته بودند، حدود یک چهارم بدخیمی‌های خونی بعدی کودکان را به قرار گرفتن در معرض پرتوتابی نسبت دادند.

در مقابل، برای کودکانی که رادیوگرافی عادی انجام داده بودند، تخمین زدند که تنها بخش کوچکی از سرطان‌های بعدی کودکان با قرار گرفتن در معرض پرتوتابی مرتبط بوده است.

انجام یک یا دو سی‌تی‌اسکن سر با افزایش ۱.۸ برابری خطر تشخیص سرطان همراه بود و این میزان برای کودکانی که اسکن‌های بیشتری دریافت کردند و بنابراین در معرض پرتوتابی بیشتری قرار گرفتند، به ۳.۵ برابر افزایش یافت.

نویسندگان گفتند که با کاهش تصویربرداری‌های غیرضروری و بهینه‌سازی دوز‌های پرتوتابی، می‌توان از تا ۱۰ درصد از بدخیمی‌های خونی در کودکان و نوجوانان جلوگیری کرد. نویسندگان گفتند در بسیاری از موارد، جایگزینی روش‌های تصویربرداری غیر یونیزه کننده مانند سونوگرافی یا MRI ممکن است بدون به خطر انداختن دقت تشخیصی امکان‌پذیر باشد.

مزایا در مقابل خطرات

این پژوهشگران تاکید می‌کنند که اگرچه تصویربرداری پزشکی همچنان ابزاری ارزشمند در مراقبت از کودکان است، یافته‌های آنها بر لزوم تعادل دقیق بین مزایای تشخیصی آن با خطرات بالقوه بلندمدت تأکید می‌کند.

دیانا میگلیورتی، دکترا، استاد بهداشت دانشگاه کالیفرنیا، دیویس و رئیس بخش آمار زیستی می‌گوید: «این بررسی شواهد قوی و مستقیمی از رابطه واضح دوز-پاسخ بین تابش حاصل از تصویربرداری پزشکی و خطر بدخیمی خون در کودکان و نوجوانان ارائه می‌دهد.»

میگلیورتی افزود: «یافته‌های ما با تحقیقات بین‌المللی که نشان می‌دهد کودکان به ویژه به پرتوتابی حساس هستند، همسو است. برای پزشکان بسیار مهم است که مزایای فوری تصویربرداری را در برابر خطرات بالقوه بلندمدت سلامتی بسنجند و پروتکل‌های تصویربرداری را برای به حداقل رساندن قرار گرفتن در معرض تابش بهینه کنند.»

ربکا اسمیت-بیندمن، پزشک، رادیولوژیست و استاد اپیدمیولوژی و آمار زیستی، و همچنین زنان، زایمان و علوم تولید مثل در دانشگاه کالیفرنیا در سانفرانسیسکو و نویسنده اول این مقاله این بررسی گفت: «کودکان به دلیل حساسیت بیشتر به اشعه و امید به زندگی طولانی‌تر، به ویژه در برابر سرطان ناشی از پرتوتابی آسیب‌پذیر هستند.»

کارشناسان می‌گویند در حالی که تصویربرداری پزشکی می‌تواند نجات‌بخش باشد، یافته‌های ما بر نیاز مبرم به ارزیابی دقیق و به حداقل رساندن قرار گرفتن در معرض اشعه در طول تصویربرداری کودکان برای محافظت از سلامت طولانی مدت کودکان تأکید می‌کند.

این شامل اطمینان یافتن از انجام تصویربرداری فقط در هنگامی است که اطلاعات ضروری را برای مراقبت از کودک ارائه می‌دهد و در مواردی مانند سی‌تی‌اسکن، از کمترین دوز‌های ممکن اشعه استفاده می‌شود.