تکنیک‌هایی برای بهبود تفکر انتقادی / مزایا

به گزارش مجله خبری نگار،محققان مختلف تعاریفی از تفکر انتقادی ارائه کرده‌اند که هر کدام بر جنبه‌های متفاوت این فرآیند پیچیده شناختی تاکید دارند:

مایکل اسکریون، فیلسوف آمریکایی، تفکر انتقادی را به عنوان «فرآیند منضبط فکری برای مفهوم سازی، به کارگیری، تجزیه و تحلیل، ترکیب و/یا ارزیابی اطلاعات جمع آوری شده یا تولید شده از طریق مشاهده، تجربه، تأمل، استدلال یا ارتباط به طور فعال و ماهرانه، به عنوان راهنمای باور و عمل» تعریف می‌کند.

رابرت انیس، استاد بازنشسته دانشگاه ایلینویز، تفکر انتقادی را به عنوان «تفکر معقول و تأملی متمرکز بر تصمیم گیری درباره اینکه چه چیزی را باید باور کرد یا انجام داد» توصیف می‌کند

دایان هالپرن، روان‌شناس شناختی و رئیس سابق انجمن روان‌شناسی آمریکا، آن را به عنوان «استفاده از مهارت‌ها یا استراتژی‌های شناختی که احتمال دستیابی به نتیجه مطلوب را افزایش می‌دهد» تعریف می‌کند.

توسعه مهارت‌های تفکر انتقادی باعث بهبود مهارت‌های حل مساله، افزایش توانایی تصمیم گیری مبتنی بر داده‌ها و ارائه روشی برای مقابله با مشکلات پیچیده می‌شود. متفکران انتقادی خوب با ابهام راحت هستند و مایلند فرضیه‌های خود را به چالش بکشند تا به بهترین نتیجه برسند.

مهارت‌های برتر تفکر انتقادی

تفکر انتقادی برای موفقیت در زندگی روزمره، آموزش عالی و محیط‌های حرفه‌ای ضروری است. کتاب راهنمای «بنیاد تفکر انتقادی» آن را به عنوان فرآیند مفهوم سازی، تجزیه و تحلیل، ترکیب و ارزیابی اطلاعات تعریف می‌کند. بدون ترتیب خاصی، هشت توانایی کلیدی تفکر انتقادی وجود دارد که می‌تواند به شما کمک کند در هر موقعیتی برتر باشید:

۱-تفکر تحلیلی. شامل ارزیابی داده‌ها از منابع متعدد به منظور دستیابی به بهترین نتیجه است. افراد با تفکر تحلیلی می‌توانند:

الگو‌ها و روند‌ها را در داده‌ها شناسایی کنند.

مسائل پیچیده را به اجزای قابل مدیریت تقسیم کنند.

روابط علت و معلولی را بشناسند.

قدرت استدلال و شواهد را ارزیابی کنند.

به عنوان مثال، یک تحلیلگر داده، ارقام پیچیده فروش را تجزیه می‌کند تا روند‌ها و الگو‌هایی را که استراتژی بازاریابی شرکت را مشخص می‌کنند، شناسایی کند.

۲-گشاده رویی. ذهن باز به شما امکان می‌دهد که ایده ها، استدلال‌ها و اطلاعات جدید را بدون پیش داوری در نظر بگیرید. متفکران انتقادی نشان می‌دهند:

تمایل به در نظر گرفتن دیدگاه‌های جایگزین

امکان تعلیق قضاوت تا زمان جمع آوری شواهد کافی

پذیرش انتقاد و بازخورد سازنده

انعطاف پذیری در به روز کردن باور‌ها بر اساس اطلاعات جدید

به عنوان مثال، در طول یک جلسه توسعه محصول، یک رهبر تیم به طور فعال ایده‌های غیرمتعارف اعضای جوان را در نظر می‌گیرد که منجر به راه حلی نوآورانه می‌شود.

۳- حل مساله. این مهارت نیاز به توانایی شناسایی مسائل، ایجاد راه حل‌های ممکن، ارزیابی جایگزین‌ها و اجرای بهترین مسیر اقدام را دارد. جنبه‌های کلیدی حل مساله عبارتند از:

مشخص کردن مشکل

جمع آوری اطلاعات مربوطه

توفان فکری راه حل‌های بالقوه

ارزیابی مزایا و معایب هر گزینه

پیاده‌سازی و نظارت بر راه حل انتخاب شده

تأمل در مورد نتیجه و تعدیل در صورت لزوم

به عنوان مثال، یک مدیر دبیرستان از مهارت‌های حل مساله برای مقابله با کاهش مشارکت دانش آموزان از طریق نظرسنجی، مشورت با کارشناسان آموزش عالی و اجرای برنامه درسی جدیدی که سخت گیری تحصیلی را با کاربرد‌های عملی و در دنیای واقعی متعادل می‌کند، استفاده می‌کند.

۴- قضاوت مستدل. این مهارت شامل تصمیم گیری متفکرانه بر اساس تجزیه و تحلیل منطقی شواهد و بررسی کامل گزینه هاست. جنبه‌های کلیدی قضاوت مستدل عبارتند از:

جمع آوری و تجزیه و تحلیل عینی اطلاعات

ارزیابی اعتبار و ارتباط شواهد

در نظر گرفتن چند دیدگاه قبل از نتیجه گیری

تصمیم گیری براساس استنتاج منطقی و استدلال صحیح

به عنوان مثال، یک معلم علوم دبیرستان از قضاوت مستدل برای طراحی آزمایش استفاده می‌کند و قبل از نتیجه گیری در مورد فرضیه، نتایج را با دقت مشاهده و تجزیه و تحلیل می‌کند.

۵-تفکر بازتابی. این فرآیند شامل تجزیه و تحلیل فرآیند‌های فکری، اقدامات و نتایج خود برای به دست آوردن درک عمیق‌تر و بهبود عملکرد آینده است. جنبه‌های کلیدی تفکر بازتابی عبارتند از:

بررسی انتقادی مفروضات و سوگیری‌های شناختی خود

در نظر گرفتن دیدگاه‌های مختلف

ترکیب اطلاعات از تجربیات و منابع مختلف

به کارگیری بینش برای بهبود تصمیم گیری و اقدامات آینده

ارزیابی و تنظیم مداوم فرآیند‌های تفکر خود

به عنوان مثال، یک سازمان دهنده جامعه، نتایج یک رویداد عمومی اخیر را با در نظر گرفتن اینکه چه چیزی خوب کار کرده و چه چیزی می‌تواند برای ابتکارات آتی بهبود یابد، منعکس می‌کند.

۶- ارتباطات. مهارت‌های ارتباطی قوی به متفکران انتقادی کمک می‌کند تا ایده‌ها را به وضوح و متقاعدکننده بیان کنند. جنبه‌های کلیدی ارتباط در تفکر انتقادی عبارتند از:

بیان واضح ایده‌های پیچیده

گوش دادن فعال و درک مطلب

انطباق سبک‌های ارتباطی با مخاطبان مختلف

ساختن و ارائه استدلال‌های متقاعدکننده

به عنوان مثال، یک مدیر به طور موثر یک خط‌مشی جدید شرکت را برای تیم خود توضیح می‌دهد و به نگرانی‌های آنها رسیدگی می‌کند تا اطمینان حاصل کند که همه پیامد‌های آن را درک کرده‌اند.

۷-تحقیق. متفکران انتقادی با مهارت‌های پژوهشی قوی، اطلاعات را از منابع مختلف جمع آوری، ارزیابی و ترکیب می‌کنند. تحقیقات موثر عبارتند از:

شناسایی منابع معتبر و مرتبط

ارزیابی اعتبار و سوگیری منابع

ترکیب اطلاعات از منابع متعدد

شناسایی خلأ‌های موجود در دانش

به عنوان مثال، یک روزنامه نگار قبل از انتشار مقاله‌ای در مورد یک موضوع بحث برانگیز، اطلاعات را از چند منبع معتبر تایید می‌کند.

۸-تصمیم گیری. تصمیم گیری موثر، اوج مهارت‌های مختلف تفکر انتقادی است که به فرد امکان می‌دهد نتیجه گیری و تعمیم‌های منطقی داشته باشد. جنبه‌های کلیدی تصمیم گیری عبارتند از:

تعیین معیار‌های روشن برای ارزیابی

جمع آوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات مربوطه

در نظر گرفتن پیامد‌های کوتاه مدت و بلندمدت

مدیریت عدم‌اطمینان و ریسک

متعادل کردن منطق و شهود

به عنوان مثال، یک صاحبخانه قبل از تصمیم به سرمایه گذاری در پنل‌های خورشیدی، هزینه ها، مزایا و پیامد‌های بلندمدت را می‌سنجد.

گام‌هایی برای بهبود تفکر انتقادی

تفکر انتقادی مهارتی است که با دنبال کردن این هفت مرحله می‌توانید آن را پرورش دهید. این مراحل به شما کمک می‌کنند مطمئن شوید که به طور دقیق و منطقی عمل می‌کنید.

۱-تجزیه و تحلیل و تفسیر اطلاعات. شروع با تجزیه و تحلیل و تفسیر اطلاعاتی که در اختیار دارید، بخش اساسی تفکر انتقادی است. ابتدا داده‌ها را به دقت بررسی کنید و منابع مختلف را ارزیابی کنید تا بینش‌های معناداری استخراج کنید.

۲- شناسایی تعصبات شخصی. همه ما به نوعی تعصبات داریم. شناسایی و درک تعصبات شخصی خودتان می‌تواند به شما کمک کند تفکر خود را بهبود بخشید و به نتیجه گیری دقیق تری برسید.

۳-طرح سوالات مناسب. پرسیدن سوالات درست و مناسب به شما کمک می‌کند اطلاعات بیشتری به دست آورید و به جزئیات موضوعات عمیق تری دست یابید. سوالات باز به‌ویژه مفید هستند.

۴-بررسی اعتبار منابع. همیشه منابعی که استفاده می‌کنید را بررسی کنید تا مطمئن شوید قابل اعتماد هستند. این کار به شما کمک می‌کند اطلاعات نادرست یا مغرضانه را از تحلیل‌های خود حذف کنید.

۵-ترکیب و تجزیه/ تحلیل شواهد. پس از جمع آوری داده ها، از آنها برای تجزیه و تحلیل و ارزیابی گزینه‌های مختلف استفاده کنید. این فرآیند باید شامل ارزیابی همه شواهد و شناختن نقاط قوت و ضعف آنها باشد.

۶- سازمان دهی و بیان افکار. تفکرات خود را به طور سازمان دهی شده و منطقی بیان کنید تا دیگران بتوانند به راحتی آنها را درک کنند. این موضوع شامل نگارش، سخنرانی و سایر روش‌های ارائه می‌شود.

۷- تفکر بازتابی و بازخورد. پس از اتمام کار، زمان بازنگری و بازتاب دادن است. ببینید چه چیز‌هایی می‌تواند بهبود یابد و از بازخورد‌های دیگران برای تقویت تفکر خود استفاده کنید.

اهمیت تفکر انتقادی

در دنیایی که اطلاعات بیش از همیشه در دسترس است، تفکر انتقادی ابزاری ضروری برای مقابله با چالش‌های پیچیده زندگی روزمره است. این مهارت به شما کمک می‌کند از افکار خود دفاع کنید، تصمیمات منطقی بگیرید و با پیچیدگی‌های مختلف روبه رو شوید. با تمرین و پرورش مداوم، می‌توانید تفکر انتقادی را به یکی از مهارت‌های کلیدی زندگی خود تبدیل کنید.

تفکر انتقادی از جمله مهارت‌های اساسی است که در زندگی شخصی، تحصیلی و حرفه‌ای به کار می‌آید.

در دنیای امروز که اطلاعات از هر سو به سرعت در حال تغییر است و پیچیدگی‌های مختلفی پیش روی ما قرار دارد، داشتن این مهارت کمک می‌کند بتوانیم به شکل موثرتری با چالش‌ها روبه رو شویم.

مزایای کلیدی تفکر انتقادی عبارتند از:

تصمیم گیری بهتر: تفکر انتقادی به شما کمک می‌کند با جمع آوری و تحلیل دقیق اطلاعات، تصمیمات منطقی تری بگیرید. این مهارت به شما اجازه می‌دهد به جای واکنش‌های آنی و احساسی، با روش‌های‌سنجیده و منطقی به مسائل نگاه کنید.

حل مساله کارآمدتر: با توسعه مهارت‌های تفکر انتقادی، می‌توانید مسائل پیچیده را به بخش‌های کوچک‌تر و قابل مدیریت تقسیم کرده و راه حل‌های موثرتری پیدا کنید.

پیشگیری از تعصبات: تفکر انتقادی شما را قادر می‌سازد از تعصبات شخصی و گروهی خود آگاه شوید و به جای اینکه به سرعت نتیجه گیری کنید، ابتدا شواهد و داده‌های مختلف را بررسی کنید.

بهبود مهارت‌های ارتباطی: با توانایی در بیان واضح و منظم افکار، می‌توانید ایده‌ها و نظرات خود را به شیوه‌ای قانع کننده به دیگران منتقل کنید. این امر به بهبود ارتباطات حرفه‌ای و شخصی کمک شایانی می‌کند.

افزایش خلاقیت: تفکر انتقادی با بررسی و تحلیل ایده‌ها و مسائل از زوایای مختلف، می‌تواند به تقویت خلاقیت شما کمک کند. این مهارت به شما اجازه می‌دهد خارج از چارچوب‌های مرسوم فکر کنید و راه حل‌های نوآورانه‌ای بیابید. 

منبع:عصر ایران