به گزارش مجله خبری نگار، اثرات کافئین بر ساختار مغز موضوع تجزیه و تحلیل دقیق علمی بوده است. این مطالعه که در مجله علمی Cerebral Cortex منتشر شده است، جنبههای غیرمنتظرهای از اثرات این محرک محبوب بر ماده خاکستری مغز را آشکار میکند.
مغز انسان یک سیستم پیچیده است که در آن ماده خاکستری حاوی نورونها و ارتباطات آنها است و ماده سفید به عنوان مسیرهای هدایت بین آنها عمل میکند. دانشمندان مدتهاست که متوجه ارتباط بین مصرف کافئین و تغییرات حجم ماده خاکستری شدهاند، اما اخیراً دادههایی در مورد ماهیت زمانی این تغییرات به دست آمده است.
در سال ۲۰۲۱، گروهی از محققان آزمایشی را با حضور ۲۰ داوطلب انجام دادند. هر شرکتکننده دو مرحلهی ده روزه از مطالعه را به پایان رساند، یکی با کافئین (سه قرص در روز) و دیگری با دارونما. برای ارزیابی نتایج از روشهای تشخیصی مدرن استفاده شد: تصویربرداری تشدید مغناطیسی عملکردی (fMRI) حجم ماده خاکستری را اندازهگیری کرد و الکتروانسفالوگرافی (EEG) ویژگیهای خواب آهسته را ردیابی کرد.
این مطالعه کاهش قابل توجهی در حجم ماده خاکستری مغز در شرکتکنندگانی که کافئین مصرف میکردند، نشان داد، در حالی که چنین تغییراتی در گروه دارونما مشاهده نشد. لازم به ذکر است که پارامترهای خواب موج آهسته پایدار ماندند، که این امر امکان حذف تأثیر اختلالات خواب بر نتایج به دست آمده را فراهم کرد.
بارزترین تغییرات در نیمکره راست مغز مشاهده شد که مسئول حافظه و جهتیابی فضایی است. نتایج مشابهی توسط محققانی که اثرات مصرف طولانی مدت کافئین را بر هیپوکامپ موشها، ناحیهای از مغز که نقش کلیدی در فرآیندهای حافظه دارد، بررسی میکردند، به دست آمد.
کارولین ریچرت، سرپرست این مطالعه از دانشگاه بازل، به ماهیت موقت تغییرات ساختاری مغز ناشی از کافئین اشاره میکند. به گفته وی، پس از قطع مصرف محرک، شاخصها به سرعت به حالت عادی برمیگردند. با این حال، او به فقدان مطالعات تطبیقی بین افرادی که مرتباً کافئین مصرف میکنند و کسانی که مصرف نمیکنند، اشاره میکند.
ریچرت همچنین اشاره میکند که مطالعات متعددی وجود دارد که اثرات مثبت کافئین بر عملکرد شناختی در افراد مسن را نشان میدهد. تفاوت در نتایج ممکن است با این واقعیت توضیح داده شود که این مطالعه روی داوطلبان جوان سالم انجام شده است، در حالی که مطالعات قبلی بر روی افراد مسن با علائم بیماریهای عصبی متمرکز بودهاند.