به گزارش مجله خبری نگار،این عارضه به علل مختلف رخ میدهد و ممکن است با علائمی همچون درد زانو و احساس ساییدگی در ناحیه همراه باشد.
نرمی کشکک زانو که به خصوص در میان جوانان و ورزشکاران شایعتر است به دلیل زوال و نرم شدن غضروف زیرین کشکک زانو ایجاد میشود.
در اغلب موارد آسیب دیدگی ناشی از استفاده بیش از حد زانو در تمرینات ورزشی علت این مسئله میباشد که گاهی به سادگی و با چند روز وقفه در تمرینات ورزشی تا حد خوبی بهبود مییابد، اما در موارد دیگر علت آن تراز نادرست زانو میباشد که تنها با استراحت کردن درمان نخواهد شد.
نرمی کشکک علاوه بر جوانان و ورزشکاران، در افراد مسن مبتلا به آرتروز زانو نیز دیده میشود و علائم آن شامل درد زانو و احساس ساییدگی در این ناحیه میباشد، اما بسیاری از افرادی که دچار آن میشوند هرگز به دنبال درمان نمیروند
کشکک زانو در حالت طبیعی در قسمت جلویی مفصل زانو قرار گرفته و زمانی که زانو خم میشود، قسمت پشتی آن روی غضروف ران یا استخوان ران در زانو میلغزد. تاندونها و رباطها کشکک را به استخوان ساق پا و ماهیچه ران متصل میکنند.
در صورتی که هر یک از این اجزا به درستی حرکت نکند ممکن است باعث شود کشکک به استخوان ران برخورد کرده و این اصطحکاک غیر طبیعی به زوال و نرمی کشکک زانو منجر شود.
حرکت اشتباه کشکک زانو میتواند به دلایل زیر رخ دهد:
تراز بندی نادرست به دلیل یک مشکل مادرزادی
عضلات همسترینگ و چهار سر ضعیف (عضلات پشت و جلوی ران به ترتیب)
عدم تعادل عضلانی بین اداکتورها و ابداکتورها (ماهیچههای خارج و داخل ران)
فشار مکرر به مفاصل زانو طی فعالیتهایی همچون دویدن، اسکی یا پریدن
ضربه یا آسیب مستقیم به کاسه زانو
عوامل خطر زای نرمی کشکک زانو
عوامل مختلف ممکن است خطر ابتلا به نرمی کشکک زانو را افزایش دهند، از جمله:
سن: نوجوانان و جوانان بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند، زیرا طی جهش رشدی که در این دوره از زندگی رخ میدهد ماهیچهها و استخوانها به سرعت رشد کرده و ممکن است فرد به عدم تعادل ماهیچهای در کوتاه مدت دچار شود
جنسیت: زنان بیشتر از مردان دچار نرمی کشکک زانو میشوند که علت آن کم بودن حجم عضلانی آنها نسبت به مردان میباشد. این مسئله میتواند باعث غیر طبیعی شدن موقعیت زانو و فشار بیشتر (جانبی) روی زانو شود
کف پای صاف: صافی کف پا ممکن است بیشتر از کف پای قوس دار به مفاصل زانو فشار وارد کند
آسیب دیدگی قبلی: آسیب دیدگیهای قبلی زانو مانند در رفتگی میتواند خطر ابتلا به نرمی کشکک زانو را افزایش دهد
تمرینات و فعالیتهای شدید: فعالیتهای شدید و مکرر میتواند به مفاصل زانو فشار وارد کرده و فرد را بیشتر در معرض نرمی کشکک زانو قرار دهد
آرتریت: نرمی کشکک زانو ممکن است از علائم آرتریت باشد که در اثر التهاب مفصل و بافت ایجاد میشود. التهاب ممکن است از عملکرد درست زانو جلوگیری کند
نرمی کشکک زانو معمولا با درد در ناحیه زانو شروع میشود که به آن درد پاتلوفمورال نیز گفته میشود.
فرد مبتلا ممکن است هنگام خم شدن یا کشیدن زانو احساس ساییدگی یا ترک خوردگی پیدا کند و درد معمولا بعد از نشستن طولانی مدت یا حین فعالیتهایی که فشار زیادی به زانو وارد میکنند مانند ایستادن طولانی مدت یا ورزش کردن تشدید میشود.
در صورتی که درد زانو طی چند روز بهبود پیدا نکند لازم است با پزشک مشورت شود.
پزشک برای تشخیص این عارضه ابتدا نقاط متورم یا حساس شده در زانو را بررسی کرده و میزان هم ترازی کشکک زانو با استخوان ران را مشخص میکند. عدم هم ترازی میتواند نشانه نرمی کشکک زانو باشد.
بعد از تشخیص نرمی کشکک و برای تعیین حساسیت و شدت آن ممکن است مقداری فشار به ناحیه وارد شود.
همچنین احتمالا از آزمایشهای زیر برای تایید تشخیص و درجه بندی استفاده خواهد شد:
اشعه ایکس برای شناسایی آسیب استخوان، عدم هم ترازی یا آرتریت
تصویربرداری ام آر آی برای تشخیص ساییدگی و پارگی غضروف
آرتروسکوپی که یک روش کم تهاجمی برای بررسی وضعیت داخل زانو با کمک آندوسکوپ و دوربین میباشد
نرمی کشکک زانو به چهار درجه تقسیم بندی میشود که شدت آن را مشخص میکند. به این صورت که درجه ۱ کمترین شدت و درجه ۴ بیشترین شدت را نشان میدهد.
درجه ۱ نشان دهنده نرم شدن غضروف در ناحیه زانو است
درجه ۲ نشان دهنده نرم شدن غضروف به همراه خصوصیات غیر طبیعی سطحی میباشد که اغلب آغاز فرسایش بافت را نشان میدهد
درجه ۳ نازک شدن غضروف همراه با زوال فعال بافت را نشان میدهد
درجه ۴ شدیدترین درجه است و نشانه در معرض قرار گرفتن استخوان و زوال بخش قابل توجهی از غضروف میباشد. در معرض قرار گرفتن استخوان به معنای اصطحکاک استخوان با استخوان در ناحیه زانو است
هدف از درمانهای موجود کاهش فشار در ناحیه مفصل و کشکک زانو میباشد و مواردی همچون استراحت، ثابت کردن و یخ گذاری روی مفصل معمولا اولین خط درمان میباشد.
در مواردی که آسیب دیدگی غضروف باعث بروز نرمی کشکک شده باشد معمولا با استراحت کردن وضعیت بهبود پیدا میکند.
به علاوه گاهی پزشک برای کاهش التهاب اطراف مفاصل توصیه میکند فرد به مدت چندین هفته داروهای ضد التهابی مانند ایبوپروفن مصرف کند، اما در صورت ادامه ورم، حساسیت و درد ممکن است از روشهای زیر استفاده شود:
فیزیوتراپی با تمرکز روی تقویت عضلات چهار سر، همسترینگ، اداکتورها و ابداکتورها میتواند به تقویت و حفظ تعادل عضلات کمک کند. تعادل عضلات تاثیر زیادی در جلوگیری از عدم هم ترازی زانو دارد.
در دورههای فیزیوتراپی معمولا تمرینات غیر وزنی مانند شنا یا دوچرخه ثابت توصیه میشود. به علاوه تمرینات ایزومتریک که شامل سفت و شل کردن عضلات است میتواند به حفظ توده عضلانی کمک کند.
گاهی برای بررسی مفصل و شناسایی عدم هم ترازی در زانو نیاز به عمل آرتروسکوپی میباشد. در این تکنیک ابتدا برش کوچکی در ناحیه ایجاد کرده و دوربینی داخل مفصل قرار میدهند، سپس با کمک جراحی مشکل برطرف میشود.
یکی از روشهای رایج مورد استفاده در این زمینه رها سازی جانبی است که طی آن بعضی از رباطها بریده میشوند تا فشار روی مفصل زانو کاهش یافته و دامنه حرکت آن بیشتر شود.
سایر گزینههای جراحی شامل صاف کردن پشت کشکک زانو، کاشت غضروف یا جابجایی عضله ران میباشد.
با رعایت برخی نکات میتوان خطر ابتلا به نرمی کشکک زانو را کاهش داد، از جمله:
از وارد شدن فشار به صورت مکرر در ناحیه زانو جلوگیری کنید و اگر مجبور هستید مدت زمان زیادی روی زانو بایستید از زانو بند استفاده کنید
با تقویت عضلات چهار سر، همسترینگ، ابداکتورها و اداکتورها تعادل ماهیچهای این ناحیه را حفظ کنید
در صورت داشتن کف پای صاف از کفشهای مخصوص استفاده کنید. این کار باعث کاهش فشار به زانو شده و خطر بروز نرمی کشکک را کاهش میدهد
اضافه وزن میتواند به زانوها فشار وارد کند. سعی کنید با کاهش مصرف قند و چربی، خوردن مقادیر زیاد سبزیجات، میوهها و غلات کامل و روزانه حداقل نیم ساعت ورزش کردن (پنج بار در هفته) وزن خود را در محدوده سالم نگه دارید تا فشار کمتری به زانو و سایر مفاصل وارد شود.
منبع:سومیتا