به گزارش مجله خبری نگار،ترس از صدا یا صدا هراسی که با نام فونوفوبیا شناخته میشود، نوعی اختلال اضطرابی به شمار میرود که میتواند فرد را دچار اضطراب و تنش عصبی کند. این فوبیا در بین کودکان شایع است، اما ممکن است بزرگسالان را نیز تحت تاثیر قرار دهد. افراد مبتلا به این اختلال بیشتر اوقات از رفتن به فعالیتهای پر سر و صدا مانند مهمانیها یا جشنوارهها خودداری میکنند. به منظور آشنایی بیشتر با علل، علائم و درمان ترس از صدای بلند تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.
فونو فوبیا نوعی اختلال اضطراب است که با ترس شدید از صداها یا صداهای بلند مشخص میشود. این اختلال میتواند باعث شود که افراد اضطراب شدید، حملات پانیک و تمایل شدید برای اجتناب از موقعیتهایی با صداهای بلند یا ناگهانی را تجربه کنند. فوبیای صدای بلند اغلب به تجربیات بد قبلی با صدای بلند مرتبط است و هیچ ارتباطی با مشکلات شنوایی ندارد. این اختلال در کودکان، به ویژه در افراد مبتلا به اوتیسم، نیز دیده میشود.
همان طور که اشاره شد، ترس از صدا یا فونوفوبیا با ایجاد اضطراب و تنشهای عصبی به هنگام شنیدن صدای بلندی انگهانی رخ میدهد. در حالی که صدا بیزاری یا میسوفونیا میتواند هر صدایی باشد که لزوماً بلند، تند یا جدی نباشد که باعث آزار فرد میشود. اذیت شدن از صدای غذا خوردن، صدای آدامس جویدن دیگران، صدای نفس کشیدن، صدای در، صدای تایپ کردن و صداهای تکرارشونده از جمله مواردی است که در افراد مبتلا به میسوفونیا باعث آزار میشود.
هایپراکوزیس (hyperacusis) که به نام عدم تحمل صدا یا پر شنوایی شناخته میشود، با ترس از صدای بلند یا فونوفوبیا متفاوت است. هایپراکوزیس نوعی اختلال شنوایی است که تحمل صدا و حساسیت صدا در افراد را بالا میبرد. در حقیقت این بیماری بر نحوه درک صدا تاثیر میگذارد، به طوری که فرد صداهای کم یا متوسط را بلند احساس میکند.
اگر چه افراد مبتلا به هایپراکوزیس میتوانند دچار فونوفوبیا و میسوفونیا شوند، اما همچنان این بیماری با این فوبیاها متفاوت است. روشهای درمانی مورد استفاده در صدا هراسی ممکن است در درمان پر شنوایی موثر باشد، اما برای درمان این بیماری باید به متخصص گوش، حلق و بینی مراجعه شود.
ماهیت علائم فونوفوبیا از فردی به فرد دیگر متفاوت است، زیرا افرادی هستند که از صداهای خاصی که در بروز فوبیا نقش داشته است، مانند رعد و برق، میترسند، در حالی که دیگران از همه صداهای بلند ناگهانی و سایر علائم میترسند. به طور کلی، مهمترین علائم ترس از صدا عبارتند از:
ترس از صداهای بلند یا صداهای خاص
اضطراب و وحشت در پاسخ به صداهای بلند
اجتناب از محیطهای بلند یا صداهای تحریک کننده
ضربان قلب سریع و افزایش تنفس در هنگام قرار گرفتن در معرض صدا
هوشیاری بیش از حد نسبت به محرکهای بالقوه صدای بلند
ناراحتی یا درد فیزیکی در پاسخ به صداهای بلند
اختلالات خواب و مشکل در تمرکز به دلیل فونوفوبیا
افزایش واکنش مبهوت کننده و تحریک پذیری هنگام قرار گرفتن در معرض صداهای بلند
علائم فونوفوبیا در کودکان نیز با نشانههایی مانند پوشاندن گوش هنگام شنیدن صدا، گریه شدید، عصبانیت ناگهانی یا امتناع از بیرون رفتن به مکانهای پرصدا را مشخص میشود.
هنوز علت دقیق آن مشخص نیست، اما ژنها و تجربیاتی که فرد از سر گذرانده است در بروز صدا هراسی نقش دارند. اگر یکی از اعضای خانواده به نوعی از فوبیا یا اختلال اضطراب مبتلا باشد، ممکن است، شانس ابتلا به ترس از صدای بلند را افزایش دهد.
فونوفوبیا ممکن است در نتیجه یک خاطره دردناک مرتبط در دوران کودکی یا زندگی ایجاد شود، به عنوان مثال شنیدن صدای رعد و برق به طور ناگهانی در سنین پایین، یا صدای شلیک اسلحه، یا صداهای جیغ زدن. در موقعیتهای جنگی، همه این تجربیات ممکن است تأثیر تکان دهندهای بر روان فرد داشته باشند که باعث میشود او از این صداها یا همه صداهای بلند فوبیا داشته باشد.
البته برخی از روانپزشکان صدا هراسی را با سایر بیماریهای روانی مانند اختلالات اضطرابی، اختلال وسواس فکری-اجباری یا اسکیزوفرنی مرتبط میدانند.
عوارض فونوفوبیا میتواند شامل ایجاد سایر فوبیاها و اختلالات اضطرابی باشد که میتواند زندگی روزمره فرد را تا حد قابل توجهی مختل کند.
اختلالات اضطرابی: صدا هراسی میتواند به ایجاد یا بدتر شدن اختلالات اضطرابی مانند اختلال اضطراب فراگیر، اختلال هراس یا اختلال اضطراب اجتماعی کمک کند.
افسردگی: افراد مبتلا به فونوفوبیا ممکن است علائم افسردگی از جمله غم و اندوه مداوم، از دست دادن علاقه و احساس ناامیدی را تجربه کنند.
اختلالات خواب: اختلال ترس از صدای بلند میتواند الگوهای خواب را مختل کند و منجر به مشکلات در به خواب رفتن، ماندن در خواب یا تجربه خواب با کیفیت پایین شود.
انزوای اجتماعی: افراد مبتلا به فونوفوبیا ممکن است از موقعیتهای اجتماعی یا مکانهای عمومی با صداهای بلند دوری کنند، که منجر به انزوا و کاهش تعاملات اجتماعی میشود.
اختلال در کیفیت زندگی: صدا هراسی میتواند به طور قابل توجهی بر فعالیتهای زندگی روزمره مانند کار، روابط و سرگرمیها تأثیر بگذارد و منجر به کاهش کیفیت کلی زندگی شود.
افزایش خطر سایر فوبیاها: فونوفوبیا میتواند احتمال ایجاد فوبیای خاص دیگر را افزایش دهد، زیرا افراد ممکن است صداها یا موقعیتهای خاصی را با ترس و اجتناب مرتبط کنند.
میگرن مزمن: اختلال صدا هراسی معمولاً با میگرن همراه است. افراد مبتلا به فونوفوبیا ممکن است میگرنهای مکرر و شدیدتری را تجربه کنند که توسط صداهای بلند یا ناگهانی ایجاد میشود.
در صورتی توسط روانشناس تشخیص داده میشود که علائم در فرد ایجاد شود و حداقل ۶ ماه طول بکشد. همچنین، این علائم باید زندگی اجتماعی او را تحت تاثیر قرار دهد، به طوری که او از سرگرمی یا فعالیتهای اجتماعی پر سرو صدا اجتناب میکند.
روان درمانی برای فونوفوبیا وجود دارد، اما ممکن است هر فرد به روشی متفاوت از دیگری نیاز داشته باشد؛ بنابراین چندین نوع درمان امتحان شده و درمان مناسب انتخاب میشود. مهمترین روشهای درمان ترس از صداهای بلند عبارتند از:
مواجهه درمانی برای قرار دادن تدریجی و ایمن فرد در معرض صداهای ترسناک
تکنیکهای آرام سازی، مانند تنفس عمیق یا آرام سازی پیشرونده عضلانی، برای مدیریت اضطراب در هنگام قرار گرفتن در معرض صدا
دارودرمانی مانند داروهای ضد اضطراب یا بتا بلوکرها، برای کمک به کاهش علائم اضطراب
آموزش و مدیریت روانی در مورد فونوفوبیا برای افزایش درک و راهبردهای مقابلهای
تکنیکهای مبتنی بر ذهن آگاهی برای ترویج پذیرش و کاهش پریشانی مربوط به صداها
صدا هراسی یا فونوفوبیا، یک ترس از صداهای بلند است که منجر به ناراحتی قابل توجه و بروز رفتارهای اجتنابی میشود. گزینههای درمانی شامل درمانهایی مانند CBT و مواجهه درمانی، همراه با دارو در برخی موارد، تکنیکهای مدیریت و إهن آگاهی برای کمک به افراد برای غلبه بر ترس و بهبود کیفیت زندگی است.