ایران «یوزپلنگ» تولید می‌کند

به گزارش مجله خبری نگار/همشهری: سازمان حفاظت محیط‌زیست از سال گذشته و در تفاهم با مرکز ملی ذخایر ژنتیک ایران نمونه‌های ژنتیک ۳ گونه در معرض انقراض حیات‌وحش ایران را در بانک ژن ذخیره کرد و با فریز‌کردن این نمونه‌ها گام نخست شبیه‌سازی و احیای نمونه‌های در معرض انقراض ایران را برداشت. این نخستین تلاش برای احیای گونه‌های در معرض انقراض ایران با اتکا به دانش ژنتیک است که درصورت موفقیت می‌تواند به احیای گونه‌های در خطر ایران کمک کند. به همین دلیل در گام نخست نمونه‌های ژنتیک یوزپلنگ‌های آسیایی ایران، پلنگ ایرانی و خرس قهوه‌ای به‌عنوان ۳ گونه در معرض انقراض کشور برداشته شد و در این بانک قرار گرفت تا شبیه‌سازی آن‌ها آغاز شود.

تلاش برای شبیه‌سازی جانوران منقرض‌شده با کشت سلولی و تولید مجدد گونه‌ها از دهه‌های گذشته در جهان آغاز شده است و ایران نیز طی چند دهه گذشته تلاش زیادی برای ورود به احیای مجدد گونه‌های منقرض شده داشت. اما با پایان‌یافتن مطالعات علمی این پروسه تلاش ایران برای احیای مجدد گونه‌های منقرض‌شده از سال گذشته به شکل جدی آغاز شد و حالا نمونه ژنتیک ۳ گونه جانوری ایران برداشت و فریز شده است تا تولید مجدد این گونه‌ها با کشت سلولی آغاز شود.

گام نخست تولید گونه‌های منقرض شده

حسن اکبری، معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط‌زیست: برداشتن نمونه‌های سلولی زنده از گونه‌ها و کشت سلولی و فریز‌کردن و نگهداری آن‌ها در سال‌های اخیر به‌شدت مورد توجه قرار گرفته است. این اقدام از این جهت مهم است که سلول‌های برداشت‌شده، سلول‌های زنده هستند، کشت سلولی آن‌ها صورت می‌گیرد و در دما‌های بسیار پایین کمتر از ۱۶۰درجه نگهداری می‌شوند تا برای سال‌ها زنده بمانند. دانش ژنتیک نیز اکنون امکان شبیه‌سازی را فراهم کرده و این امکان را به بشر می‌دهد تا گونه‌های منقرض‌شده و در معرض انقراض دوباره احیا شوند. گونه‌ای که به‌وجود می‌آید نیز دقیقا شبیه همان گونه‌ای است که از آن نمونه گرفته شده است.

سازمان حفاظت محیط‌زیست هم سال قبل تفاهمنامه‌ای با مرکز ملی ذخایر ژنتیک امضا کرد و در قالب آن تاکنون از گونه‌های یوزپلنگ، پلنگ و خرس قهوه‌ای نمونه زنده تهیه شده است. کشت سلولی این گونه‌ها نیز انجام و نمونه‌های آن‌ها فریز شد. مخصوصا در مورد یوزپلنگ آسیایی ایران، از چندین نمونه تلف‌شده یا در اسارت نمونه تهیه شد و تلاش می‌کنیم از بیشتر گونه‌هایی که در خطر انقراض هستند یا جمعیت‌شان کم شده است، برای احتیاط، نمونه‌هایی ذخیره کنیم. اما روش کار برای ذخیره ژنتیک و کشت سلولی گونه‌های در معرض انقراض اینگونه است که حیوان یا باید زنده باشد و با توجه به استاندارد‌های خاص نمونه‌برداری شود یا اینکه به‌تازگی تلف شده باشد و در چند ساعت اول امکان برداشت نمونه برای احیای مجدد و کشت سلولی گونه وجود داشته باشد.

مهم‌ترین گونه‌های در معرض انقراض ایران

یوزپلنگ آسیایی، گوزن زرد ایرانی، گورخر آسیایی، فک خزری، هوبره، پلنگ، خرس سیاه آسیایی (خرس بلوچی)، تمساح پوزه کوتاه (گاندو)، نهنگ آبی، نهنگ باله‌ای