بحران‌آفرینی خودروسازان با عرضه قطره‌چکانی

به گزارش مجله خبری نگار/ایران: تولید و عرضه خودرو توسط خودروسازان و مونتاژکاران عامدانه کاهشی شده و به نظر می‌رسد هدف از کاهش صورت گرفته، تحت فشار قرار دادن شورای رقابت است تا افزایش قیمت درخواست شده، مورد موافقت قرار گیرد. استدلال خودروسازان و مونتاژکارانی که تولید و عرضه محصولات خود را کاهشی کردند این است که به شورای رقابت ثابت کنند که با زیان در حال تولید هستند و اگر قیمت‌ها بالا نرود، بازار خودرو دچار بهم ریختگی شدید می‌شود. اما گویا شورای رقابت در این مرحله از فشار‌ها نمی‌خواهند کوتاه بیاید و هنوز با درخواست خودروسازان موافقت نکرده است.

‌توصیه‌ای از نوع اجبار

تصور خودروسازان این است که با ایجاد نارضایتی مردمی و حضور دوباره دلالان و سفته بازان در بازار خودرو به هدف گرانفروشی می‌رسند. در کنار این موارد، خودروسازان و مونتاژکاران به دنبال آن هستند که فضای رسانه‌ای کشور را به گونه‌ای رقم بزنند که کارشناسان و صاحبنظران اقتصادی از مزایای آزادسازی قیمت‌ها بگویند و حتی صحبت‌های شفاف وزیر صمت را به نحوی تیتر بزنند که گویا وزارت صمت روبروی شورای رقابت است و می‌خواهد با فوریت آزادسازی قیمت خودرو صورت گیرد. این در حالی است که هفته گذشته عباس علی آبادی، وزیر صمت در حاشیه سومین رویداد صنعت دانش‌بنیان با محوریت صنایع کوچک و زیست‌بوم فناوری عنوان کرد که "آزادسازی قیمت خودرو، نیازمند سلسله اقدامات است لذا ابتدا باید انحصار‌ها را شکست و شرایط رقابتی را فراهم کرد. تا زمانی که رانت در اختیار بنگاه‌ها و شرکت‌ها باشد بایستی قیمت خودرو مدیریت و کنترل شود. هدف از اختصاص رانت‌ها بهبود وضعیت و فرصت بهتر برای مردم است؛ ازاین‌رو در قیمت‌گذاری ورود می‌کنیم. در آینده نزدیک در خودرو به شرایط مناسب نزدیک می‌شویم که در چنین شرایطی نیاز به قیمت‌گذاری دستوری نیست. "

خودروسازان با درخواست‌های مکرر خود برای افزایش قیمت خودرو، می خواهند تمام زیان‌های خود را پوشش دهند و حاضر نیستند با بهره وری، مدیریت هزینه داشته باشند. از ابتدای سال جاری تا ابتدای آبان ماه، شورای رقابت بنا به درخواست خودروسازان، ۱۲ بار قیمت خودرو‌های داخلی و وارداتی را گران کرده است یعنی به صورت میانگین هر ۲ ماه، سه مرتبه قیمت‌ها افزایشی شده است.

درخواست‌های متناوب خودروسازان برای گرانی خودروها، در حالی است که وضعیت ارزی کشور بهبود یافته و سیاست گذار دخالتی در وضعیت تولید و فروش خودروسازان و مونتاژکاران ندارد (دولت سیزدهم به صورت ناظر، نقش‌افرینی کرده است) و مهم‌تر آنکه مانند سال‌های ۹۷ و ۹۸، خودروسازان با تقاضا‌های انباشت و کاذب روبرو نیستند و حجم قابل توجهی از تقاضا‌ها به خصوص تقاضا‌های سرگردان از طریق سامانه یکپارچه خودرو کنترل شده است. با وجود ثبات در نرخ مواد اولیه و همراهی سیاست گذار با خودروسازان و مونتاژکاران شاهد آن هستیم که عرضه خودرو با شروط خاص امکانپذیر شده است. به عنوان مثال ایران خودرو از عرضه محصولات خود امتناع می‌کند و مرتب به ثبت نام کنندگان، سایر خودرو‌های این مجموعه را پیشنهاد و توصیه می‌کند؛ توصیه‌ای از نوع اجبار و چاره نداشتن متقاضی!

سایپا هم چنین فرایندی را دنبال می‌کند، به عنوان مثال خودروی ساینا CNG که قیمت آن برای خیلی از متقاضیان مناسب‌تر است، با عدم عرضه روبرو شده است و خودروساز از متقاضی می‌خواهد که به جای این خودروی ثبت نامی، ساینا اس DA را خریداری کنند. گروه بهمن هم که تخلف ۵ هزار میلیارد تومانی آن به دلیل گرانفروشی، قطعی شده است، شراط مشابهی را برای مشتریان خود رقم زده است؛ به عنوان مثال به جای ریسپکت معمولی، ریسپکت ۲ را تحویل می‌دهد.

زمینه‌سازی برای افزایش قیمت

دلیل اصلی که خودروسازان می‌خواهند تغییر خودرو برای مشتری اتفاق بیفتد، به خاطر کاهش تولید عامدانه و یا استاندارد ۸۵ گانه نیست، بلکه می‌خواهند خودرو‌های که اصلاح قیمت داشته اند و شورای رقابت هم آن را تصویب کرده است، به فروش برسد. طی ماه‌های گذشته خودروسازان و مونتاژکاران با تکیه بر آپشن، قیمت محصولات خود را میلیونی گران کردند و شورای رقابت هم در این مسیر خودروسازان و مونتاژکاران را همراهی کرد. شاید همین روی خوش شورای رقابت باعث شده که تولیدکنندگان و مونتاژکاران خودرو انتظار داشته باشند که با هر درخواستی که به شورای رقابت می‌برند، این مجموعه "نه" نگوید.

رئیس اتحادیه نمایشگاه‌داران و فروشندگان خودرو معتقد است کاهش عرضه خودروسازان منجر به صعودی‌شدن دوباره قیمت خودرو‌ها شده است. بررسی روند تولید گروه صنعتی ایران خودرو هم نشان می‌دهد که این مجموعه در حال تجربه کردن کاهش تولید است. تولید محصولات سواری شرکت ایران خودرو در ۹ ماهه سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل ۶ درصد کاهش یافته است. میزان تولید محصولات سواری ایران خودرو در ۹ ماه نخست سال جاری به ۳۹۴ هزار دستگاه رسیده در حالی که سال گذشته در همین مدت، ایران خودرو ۴۲۱ هزار دستگاه خودروی سواری تولید کرده بود. در ۹ ماه نخست سال ۱۴۰۱ میزان تولید محصولات سواری ایران خودرو رشد ۳۰ درصدی را ثبت کرده بود، اما در سال جاری رشد تولید این شرکت، منفی شده است.

آمار تجمیعی تولید خودرو در آذرماه امسال که توسط وزارت صمت منتشر شده نشان می‌دهد که در شرکت ایران‌خودرو همانند ماه گذشته (آبان ماه)، پژو ۲۰۶ تیپ ۲، پژو ۲۰۷ پانوراما، پژو ۲۰۰۸، سمند LX، دنا، رانا، رانا گیربکس ۶ دنده، رانا گیربکس ۶ دنده AMT، پژو ۴۰۵، پژو ۴۰۵ دوگانه‌سوز، سورن LX توقف تولید داشتند.
همچنین در سال جاری (از ابتدای سال جاری تا پایان آذرماه) حدود ۸۳۷ هزار دستگاه خودروی سواری تولید شده که در مقایسه با مدت مشابه پارسال که میزان تولید ۷۶۱ هزار دستگاه بوده، رشد ۱۰ درصدی ثبت شده است. در مدت یادشده ۱۲۱ هزار دستگاه خودروی وانت در کشور تولید شده که در مقایسه با مدت مشابه پارسال از ۳۶ درصد رشد برخوردار بوده است. علاوه بر این در ۹ ماهه اول امسال حدود ۲۲۳ هزار دستگاه خودرو در بخش خصوصی تولید شد که در مقایسه با تولید ۱۳۲ هزار دستگاه در مدت مشابه پارسال، حدود ۶۹ درصد رشد تولید را نشان می‌دهد.

چالش کاهش عرضه

سعید مؤتمنی، رئیس اتحادیه نمایشگاه‌داران و فروشندگان خودرو با بیان اینکه این روز‌ها بازار خودرو دوباره به هم ریخته است، اظهار داشت: طی چند روز پیش (قبل از آنکه روز گذشته قیمت خودرو‌ها تا حدودی کاهش پیدا کند) قیمت اغلب خودرو‌های تولید داخل افزایش یافت و در کنار افزایش قیمت خودرو‌های داخلی، قیمت خودرو‌های وارداتی و قیمت برخی از خودرو‌های مونتاژی هم افزایش یافت. عامل اصلی افزایش قیمت خودرو‌ها عدم عرضه خودرو توسط خودروساز است و در حقیقت در بازار، خودرو کم است، لذا خودرو‌هایی که به بازار عرضه نمی‌شود یا کمتر عرضه می‌شود افزایش قیمت بیشتری را تجربه خواهند کرد.

او اظهار داشت: خودرو‌های گروه پژو و دنا طی روز‌های گذشته افزایش قیمت زیادی داشته است. به گونه‌ای که قیمت پژو پارس دنده‌ای از ۵۱۵ میلیون تومان به حدود ۵۶۰ میلیون تومان و قیمت پژو سفارشی از ۵۶۰ به ۵۸۳ میلیون تومان افزایش یافت است.

او بیان داشت: در ماه‌های گذشته تولیدات سایپا افزایش قیمت نداشت، اما با به‌هم ریختگی بازار خودرو قیمت تولیدات این خودرو ساز از جمله کوییک افزایش یافته است، به‌طوری که کوییک دنده‌ای حدود ۴ میلیون تومان و کوییک اتومات بین ۱۵ تا ۱۷ میلیون تومان افزایش یافته است.

‌رئیس اتحادیه نمایشگاه‌داران و فروشندگان خودرو اظهار داشت: قیمت هایما اس‌هفت ایران خودرو نیز از یک‌میلیارد و ۴۵۰ به یک‌میلیارد و ۵۰۵ میلیون تومان رسیده و قیمت فیدلیتی نیز طی روز‌های گذشته حدود ۵۰ تا ۶۰ میلیون تومان افزایش داشته است. با وجود افزایش قیمت خودروها، بازار همچنان راکد است و معامله چندانی انجام نمی‌شود.

مؤتمنی با اشاره به افزایش قیمت خودرو‌های وارداتی گفت: تعداد خودرو‌هایی وارداتی که تاکنون به مشتریان تحویل داده شده بسیار کم است و اثرات آن در بازار محسوس نیست، اما در آگهی‌های فروش خودرو مشاهده می‌شود که تعدادی از این خودرو‌ها با قیمت بسیار بالا توسط فروشندگان عرضه می‌شود. در نمودار‌های که در گزارش آمده است به میزان تولید و فروش محصولات ایران خودرو از ابتدای سال مالی ۹ ماهه ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ پرداخته شده است.