شب یلدا همه ایرانیان را به هم پیوند می‌دهد

به گزارش مجله خبری نگار،عزیز مصطفایی با اشاره به قدمت و پیشینه بسیار کهن آئین شب چله (یلدا)، اظهارکرد: یلدا، واژه‌ای سریانی است که از زمان ساسانیان وارد زبان و ادبیات فارسی شده و به معنای زاد روز و تولد است، در حالی که آئینی که امروز ما آن را به اسم یلدا می‌شناسیم از هزاران سال قبل از آن در ایران و بویژه در منطقه زاگرس نشین با عنوان "شب چله" وجود داشته است.

وی ریشه چنین آیینی را در دو موضوع اعتقادات دینی مردم ایران باستان (میترائیسم) و تقویم کشاورزی عنوان کرد و گفت: در آئین میترائیسم که یادگاری از آن اکنون با عنوان معبد آناهیتا در شهر کنگاور به جای مانده، اعتقاد بر این بود که پس از آخرین شب پائیز که بلندترین شب سال است، خورشید متولد می‌شود.

این کارشناس میراث فرهنگی ناملموس با بیان اینکه مردم ایران باستان روز اول دی را به عنوان روز تولد خورشید جشن می‌گرفتند، افزود: در گذشته جشن‌ها بیشتر کارکرد تسهیلگری داشتند و به نوعی گذار از یک مرحله از زندگی انسان‌ها به مرحله دیگر بود، بنابراین شب چله هم گذار از تاریکی و رسیدن به روشنایی بوده، برای همین آن را جشن می‌گرفتند.

مصطفایی ادامه داد: از طرف دیگر در تقویم کشاورزی مردم ایران بویژه در منطقه زاگرس نشین، از روز اول دی به مدت چهل روز، چله بزرگ و بعد از آن به مدت ۲۰ روز چله کوچک را خواهیم داشت که فصل شروع تنفس زمین و فصلی نو برای زندگی کشاورزی است.

وی تاکید کرد: با توجه به این دو مسئله، مردم ایران در زمان باستان آخرین شب پائیزی را که فردای آن تولد خورشید و رشد و نمو آن است را با گفتن داستان ها، خوردن غذا‌ها و برگزاری آئین‌هایی سپری می‌کردند.

این کارشناس میراث فرهنگی ناملموس در ادامه با بیان اینکه این شب در هر نقطه از ایران با آئین خاصی همراه بوده، عنوان کرد: شاهنامه خوانی کردی، متل گویی، انواع بازی‌های محلی مانند گوروا و ... از کار‌هایی بوده که مردم کرمانشاه در این شب انجام می‌دادند.

وی تصریح کرد: ریشه گذاشتن هندوانه روی سفره یلدا که امروزه در همه جای کشور دیده می‌شود، به مردم گیلان می‌رسد. آن‌ها در این شب هندوانه می‌خوردند تا در تابستان نه خودشان و نه زمین هایشان تشنه نمانند.

مصطفایی با بیان اینکه فال حافظ هم توسط شیرازی‌ها به سفره یلدای ایرانی‌ها باز شد، گفت: مردم همدان در این شب آئینی دارند که طی آن یکی از بانوان کهنسال خانواده داستان‌هایی آهنگین را برای جمع تعریف می‌کند و بدنبال آن دختری نوجوان سوزنی بدست گرفته و با آن پارچه‌ای دوخته نشده و آب نخورده را می‌دوزد. آن‌ها بر این باور هستند که این کار برای جمعی که در آنجا هستند، خوش یمنی به همراه خواهد آورد.

وی ادامه داد: با توجه به سردسیر بودن منطقه اردبیل، مردم این منطقه هم شب چله را قسم می‌دهند که زمستان به آن‌ها سخت نگذرد و آن را راحت پشت سر بگذارند.

این کارشناس میراث فرهنگی ناملموس درادامه گفت: در کرمان هم مردم بر این باورند که در این شب شخصیتی افسانه‌ای به مانند قارون خواهد آمد و درب خانه‌ها را می‌زند و هرکس که با او برخورد کند، زندگیش پر از زر و طلا می‌شود.

وی تاکید کرد: بنابراین در جای جای ایران، مردم شب چله را با گذراندن آداب و آئین‌های خاصی پشت سر می‌گذارند تا به روز برسند، لذا می‌توان گفت که یلدا، شبی صلح آمیز و مهم است که همه ایرانیان را به هم وصل می‌کند.