نخستین و حساس‌ترین دوره زندگی!

به گزارش مجله خبری نگار،دوره کودکی نخستین و حساس‌ترین دوره زندگی آدمی است، از این رو این دوران باید در بردارنده موقعیت ها، فعالیت‌ها و تجربه‌هایی در راستای رشد همه جانبه کودکان باشد؛ امروزه اثرگذارترین و پرکاربردترین برنامه‌های آموزش بر مبنای بازی تدوین می‌شود.

بازی پرمعناترین فرایند برای یادگیری در کودکان است و به عنوان اثربخش‌ترین روش برای یادگیری مهارت‌ها و هنجار‌ها و مقررات و نقش‌ها در کودکان شناخته می‌شود. بازی طبیعی‌ترین شکل تمایل کودک برای تماس و برخورد با دنیای اطرافش است.

در واقع بازی جزء جدایی ناپذیر از زندگی کودکان است؛ چرا که کودک در هنگام بازی می‌تواند توانایی‌ها و چگونگی ارتباط با اطراف خود را کشف کند. یکی از امتیاز‌های بازی این است که رشد شناختی کودک را گسترش می‌دهد، برای مثال بازی‌های حسی حرکتی، درک کودک را از دنیای اطرافش افزایش می‌دهد. بازی‌های جسمی به کودک کمک می‌کند تا ناتوانی خود را بشناسد و آن‌ها را برطرف سازد و به او اجازه می‌دهد تا واقعیت را تغییر دهد.

همچنین بازی‌های نمادین قوه درک کودک را قوی‌تر می‌کند و با تخیل به خیال پردازی می‌پردازد و کم کم قادر می‌شود مانند بزرگتر‌ها تفکر انتزاعی داشته باشد و یاد می‌گیرد که دنیای واقعی را نمی‌توان تغییر داد. از دیگر فواید بازی می‌توان به درک نظم و ترتیب اشاره کرد؛ قوانین بازی همچون نحوه شروع، ادامه و خاتمه بازی فرصت مناسبی برای کودک فراهم می‌کند تا درباره نظم نکات بیشتری بیاموزد. بازی‌های تخیلی نیز سهم بزرگی درخنده و شادی کودکان دارد؛ اینگونه بازی‌ها به کودک اجازه می‌دهد تا با شرایط کنار بیاید، از این رو موجب توانمندسازی و موفقیت در بزرگسالی می‌شود و بهترین بازی آن است که عزت نفس را در کودک به جریان اندازد.

بازی راهی برای بیان احساسات است که به کودک این فرصت را می‌دهد تا هیجان‌های منفی همچون خشم و عصبانیت را خالی کند یا مفاهیم تلخی، چون مرگ و بیماری و یا جدایی را درک کند؛ به عنوان مثال کودک که به علت بیماری به دکتر مراجعه کرده و یا عروسک خود را به دلیل اینکه مرتکب خطا شده تنبیه می‌کند، در واقع با معکوس کردن نقش‌ها به تدریج ترس یا خشم باقیمانده را از بین می‌برد.

کودکان با انجام بازی‌های فکری نیز مهارت‌های اجتماعی، شناختی و کاوش در دنیای خود را یاد می‌گیرند، از این رو کودکان از لحاظ ذهنی با محیط اطراف خود درگیر می‌شوند. معماها، بلوک‌ها و بازی‌های فکری قدرت یادگیری کودکان را بالا می‌برد، محققان ادعا می‌کنند که بلوک سازی مهارت‌های مکانی ریاضی و حل مسئله را بهبود می‌بخشد؛ چرا که در این بازی کودکان مدام در حال فکر کردن و تصمیم گیری برای چینش بلوک‌ها هستند.

اگر چه افراط در بازی‌های رایانه‌ای می‌توانند تاثیرات مخربی بر روی مغز بگذارد، اما استفاده کنترل شده از این بازی‌ها می‌تواند باعث تقویت مغز کودکان شود؛ در بازی‌های یارانه‌ای هماهنگی اعضای بدن کودک مانند چشم و دست افزایش پیدا می‌کند و کودک بهتر می‌تواند حرکات را کنترل کند، همچنین بازی‌های رایانه‌ای به کودکان کمک می‌کند تا قدرت استدلال و حل مسئله آنان افزایش یابد.

ندا محمدی

کارشناس واحد سلامت روان مرکز بهداشت شهدای انقلاب شیراز