ارزان‌سازی سیمان و فولاد در دوراهی

به گزارش مجله خبری نگار/همشهری: از ۳ هفته پیش، بحث خروج سیمان و فولاد از بورس کالا از سوی مهرداد بذرپاش، وزیر راه و شهرسازی مطرح شد، اما منابع آگاه می‌گویند دولت هیچ‌گونه تصمیمی برای خروج فولاد و سیمان از بورس کالا نداشته و این ایده مهرداد بذرپاش، حامی دیگری ندارد. احتمالا به همین دلیل است که وزیر راه، دیروز در نشست هفتگی رصد اقتصادی دولت، بر ضرورت برنامه‌ریزی برای تأمین سیمان و فولاد تأکید کرد، اما از راهبرد خروج این کالا‌ها از بورس کالا حرفی نزد، ولی اصل ماجرا چیست؟

فصل سوم قانون جهش تولید مسکن یعنی ماده۱۳ این قانون به همراه ۲ تبصره آن، به بحث تأمین مصالح ساختمانی اختصاص دارد. براساس این ماده قانونی، وزارت امور اقتصادی و دارایی مکلف است به منظور پوشش خطرپذیری ساخت مسکن، امکان پیش‌خرید و سایر ابزار‌های پوشش خطرپذیری خرید فولاد و سیمان را در بورس کالا فراهم کند.

همچنین براساس تبصره یک این ماده، وزارتخانه‌های راه و شهرسازی و صمت مکلف هستند آیین‌نامه مربوط به نحوه تأمین فولاد و سیمان را برای طرح‌های مسکن حمایتی با حذف واسطه‌ها تهیه کنند و به تصویب هیأت وزیران برسانند؛ اتفاقی که در مرداد سال گذشته به وقوع پیوست و خبر رسمی آن نیز از سوی محمدمهدی حیدری، سرپرست مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در گفتگو با پایگاه خبری این وزارتخانه منتشر شد.

در تبصره ۲ ماده ۱۳ قانون جهش تولید مسکن نیز وزارت امور اقتصادی و دارایی مکلف شده تا امکان خرید مصالح ساختمانی از بورس را برای سازندگان مسکن حمایتی با معرفی وزارت راه و شهرسازی فراهم کند. با توجه به اینکه این ماده قانونی، تنها رویکرد قانون جهش تولید مسکن به‌منظور پشتیبانی از تأمین فولاد و سیمان برای نهضت ملی مسکن است، راهبرد پیشنهادی بذرپاش برای حل مشکل سیمان و فولاد با خروج از بورس کالا، محمل قانونی ندارد و از اساس با رویکرد قانون مسکن حمایتی نیز بیگانه است؛ چرا که در قانون، نه ارزان‌سازی فولاد و سیمان بلکه تأمین کافی این نهاده‌ها مدنظر قرار داشته و به‌دنبال راهکاری بوده است تا با افزایش فولاد و سیمان برای یک‌میلیون واحد مسکونی در سال، از آشفتگی بازار این نهاده‌ها جلوگیری شود.

محمدرضا رضایی‌کوچی، رئیس کمیسیون عمران از موافقان ایده بذرپاش است و می‌گوید: بورس نتوانسته در کنترل قیمت و توزیع کالا عادلانه نقش‌آفرینی کند. درواقع مدیریت بورس ایراد دارد و برخلاف انتظاری که از بورس وجود دارد خود بورس عاملی برای گرانی کالا شده است. البته او، در کنار قیمت‌های بورسی سیمان و فولاد، ارائه تسهیلات با نرخ ۲۳ درصد و افزایش نرخ آب، برق، گاز و ... را نیز در گرانی تولید مسکن مؤثر دانسته است.

در مقابل، ایده بذرپاش منتقدان و مخالفان جدی دارد، اما نکته قابل‌توجه که انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران نیز درباره آن بیانیه داده، این است که تا پیش از این، دولت همه تولیدکنندگان فولاد را ملزم به عرضه محصولات در بورس کالا و رعایت قیمت‌های این بازار می‌دانست و ۱۶۲ کارخانه معادل ۶۰ درصد واحد‌های تولید فولاد به‌دلیل همین مسئله، دارای پرونده تعزیراتی مفتوح هستند و قبل از چرخش ۱۸۰ درجه‌ای باید تکلیف آن‌ها مشخص شود. نکته دیگر اینکه حدود ۱۰ درصد فولاد تولیدی کشور در حوزه مسکن مصرف می‌شود و برای تأمین این بخش حداقلی نمی‌توان کل فولاد کشور را از قیمت‌گذاری بورس کالا خط زد؛ ضمن اینکه برای ساخت هر مترمربع زیربنای مسکونی به ۷۰ کیلوگرم فولاد نیاز است که براساس قیمت روز، هزینه آن حدود یک‌میلیون و ۷۵۰ هزار تومان است و حتی کاهش ۳۰ درصدی آن نیز فقط ۵۰۰ هزار تومان از هزینه هر مترمربع مسکن می‌کاهد که در مقایسه با کل هزینه ساخت، مشکل‌گشا نیست.