مهاجرت شاغلان شهری به بخش مولد اقتصاد

به گزارش مجله خبری نگار/ایران: در سه ماهه اول امسال، شکوفایی اشتغالزایی بخش صنعت در مناطق شهری افزایش یافته و سهم این بخش نسبت به سایر بخش‌ها افزایشی شده است. به عبارتی در بهار امسال، اشتغالزایی مولد در شهر‌ها با افزایش رشد مواجه شده است.

در بهاری که گذشت، اشتغالزایی کشور وضعیتی به مراتب بهتر از مدت مشابه در سال‌های گذشته تجربه کرد. محض نمونه در بخش مولد اقتصاد کشور، سهم صنعت با ۰.۴ درصد افزایش به ۳۳.۱ درصد رسید و تعداد شاغلان در این بخش از مرز ۸ میلیون نفر عبور کرد.

بر اساس داده‌های مرکز آمار کشور، در بهار سال گذشته، سهم بخش صنعت از اشتغال شهری، ۳۴.۲ درصد بود که این میزان در بهار امسال با افزایش ۰.۶ درصدی به ۳۴.۸ درصد رسید.

به بیان دیگر در بهار سال گذشته، سهم بخش صنعت از اشتغال شهری، شش میلیون و ۴۸ هزار نفر بود که در بهار امسال ۳۳۸ هزار نفر به تعداد شاغلان این بخش در مناطق شهری افزوده شد و تعداد آن‌ها به کانال شش میلیون و ۴۰۰ هزار نفر نزدیک شد.
رشد بخش صنعت در سال گذشته به ۷.۷ درصد رسید که این گزاره تأثیرمثبتی بر افزایش اشتغالزایی این بخش در کل اقتصاد کشور و بخصوص مناطق شهری داشته است.

رشد اشتغال‌پذیری شهری

در بهار امسال رشد سهم بخش صنعت در اشتغالزایی شهری، باعث کاهش سهم بخش خدمات وکشاورزی در این مناطق شد، به گونه‌ای که در بهار سال گذشته سهم بخش خدمات در اشتغالزایی شهری ۵۹.۶ درصد بود که در سه ماهه اول امسال این میزان با کاهش ۰.۴ درصدی مواجه شد.

با وجود کاهش سهم بخش خدمات در اشتغال شهری، تعداد شاغلان این بخش در این مناطق با افزایش مواجه شده و تعداد آن‌ها با افزایش ۳۲۴ هزار نفر به یک میلیون و ۱۰۰ هزار نفر رسیده است.

دلیل افزایش تعداد شاغلان بخش خدمات در اشتغال شهری را می‌توان به رشد اقتصادی بخش خدمات در سال گذشته ارتباط داد. آنجا که این رشد به میزان ۴.۴ درصد با افزایش مواجه شد.

بر اساس داده‌ها در سال ۱۴۰۱، خدمات عمومی، اجتماعی و شخصی از ۳۴.۸ درصد به ۵۹.۳ درصد افزایش یافت.

در بهار امسال، سهم بخش کشاورزی در اشتغال شهری با کاهش کمی مواجه شد و این میزان ۰.۲ درصد بود و سهم آن از ۶.۱ درصد به ۵.۹ درصد کاهش رسید.

اما همچنان تعداد شاغلان آن با افزایش مواجه شده و در بهار امسال همچنان حدود یک میلیون و ۱۰۰ هزار نفر از شهرنشینان در این بخش فعالیت دارند.

به‌طور کلی، بیشترین اشتغال‌پذیری شهری متعلق به بخش صنعت بود و سپس با اندکی افزایش نسبت به کشاورزی، بخش خدمات بیشترین اشتغال را داشته است. در واقع، اشتغالزایی شهری در بخش مولد رخ داده و در بهار امسال این بخش بوده که اشتغال شهری را یدک کشیده است. نشان به آن نشان که در بهار امسال، حدود هفت میلیون و ۴۷۰ هزار نفر از شاغلان شهری در دو بخش مولد کشور، یعنی صنعت و کشاورزی مشغول به کار بوده‌اند.

سهم کشاورزی در اشتغال روستایی

در مناطق روستایی نیز بخش‌های کشاورزی و صنعت همچنان، بیشترین اشتغال‌پذیری را داشته‌اند. هر چند که نسبت سهم آن‌ها در بهار امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش یافته است. اما همچنان کشاورزی با ۴۵.۳ درصد بیشترین سهم را از اشتغال‌پذیری روستایی برعهده دارد.

جلوه گری سهم صنعت

بر اساس داده‌های مرکز آمار ایران، سهم بخش صنعت در زمستان سال ۱۴۰۱ آن هم منهای نفت و گاز که همواره زیرمجموعه آن قرار می‌گیرد، از کل تولید ناخالص داخلی کشور به ۲۵.۴ درصد رسید که نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن ۰.۲ درصد افزایش نشان می‌دهد.

بنا بر داده‌ها، رشد اقتصادی زمستان سال ۱۴۰۱ معادل ۵.۶ درصد و در پایان سال نیز ۴.۸ درصد بود که اگر نفت و گاز را جدا کنیم این رشد به ۴.۵ درصد می‌رسد.

بررسی داده‌ها نشان می‌دهد افزایش سهم بخش صنعت در رشد تولید ناخالص داخلی کشور در سال ۱۴۰۱، به‌دلیل افزایش تولیدات صنعتی و معدنی بوده است. یعنی در این دو گروه منهای نفت، بهره‌وری نیروی کار با رشد مواجه شده است، نشان به آن نشان که آب، برق و ساختمان که زیرگروه‌های این بخش هستند از رشدی معادل ۷.۸ درصدی برخوردار بوده‌اند. زیرگروه بخش صنعت ۷.۷ درصد رشد داشته و بخش نفت نیز ۷ درصد با افزایش رشد مواجه بوده است؛ بنابراین افزایش سهم زیرمجموعه‌های صنعت از ۱۲.۸ درصد به ۱۳.۶ درصد، باعث شد در زمستان سال ۱۴۰۱ سهم بخش صنعت در اقتصاد کشور به ۲۵.۴ درصد افزایش یابد. همچنین میانگین رشد فصلی صنعت در دولت سیزدهم از پاییز ۱۴۰۰ به بعد به ۶.۷ درصد رسید. این میزان در دولت‌های یازدهم و دوازدهم ۲ درصد بوده است.

افزایش سهم رشد بخش صنعت وقتی نمود عینی بیشتری می‌یابد که سهم بخش خدمات در زمستان سال ۱۴۰۱ از اقتصاد کشور کم شده است؛ بخشی که تا پیش از آن پیشانی اقتصاد کشور بوده و البته همچنان هست.

سهم بخش خدمات در زمستان سال ۱۴۰۰، ۵۵.۹ درصد بود که سهم آن در زمستان سال ۱۴۰۱ با ۰.۸ درصد کاهش به ۵۵.۱ درصد رسید. به عبارتی شتاب رشد بخش صنعت در این سال بیشتر از شتاب رشد بخش خدمات بوده است، چراکه بخش خدمات نسبت به زمستان سال ۱۴۰۰، در زمستان سال ۱۴۰۱، ۴.۴ درصد رشد داشته، اما رشد ۱۳.۶ درصدی تولیدات زیرمجموعه بخش صنعت بر این رشد غلبه کرده است.

افزایش تعداد شاغلان صنعتی

بر این اساس سال ۱۴۰۱ را باید سال شکوفایی صنعتی نامید، زیرا آنگونه که در نوشتار پیشین توضیح دادیم اشتغال این بخش ۸ میلیون نفری و سهم آن در اقتصاد کشور افزایشی شد. از همه مهم‌تر ماندگاری اشتغال در این بخش، سال ۱۴۰۱ نسبت به سال‌های گذشته افزایش یافت. در سال ۱۳۹۵ سهم شاغلان بخش صنعت در اقتصاد کشور کمی بیش از ۳۱ درصد بود که این مقدار پس از گذشت حدود ۶ سال به ۳۳.۶ درصد رسید و در این مدت رشد حدود ۲ درصدی را تجربه کرد. در یک سال گذشته نرخ سهم صنعت از شاغلان کشور اگر چه نسبت به سال ۱۴۰۰ حدود ۰.۲ درصد کاهش یافته، اما در این مدت روند سهم‌پذیری بخش صنعت از اشتغال کشور دارای نوسان ملایم و رو به رشدی بوده است. آنچه مشخص است بخش صنعت در حوزه اشتغال با نوسان کمتری نسبت به سایر بخش‌ها مواجه بوده و بیش از یک سوم اشتغال کشور را به خود اختصاص داده است. به عبارتی زیرگروه نفت با وجود آنکه سهم ۱۴.۷ درصدی را در سال ۱۴۰۱ داشته، اما توان اشتغال بالایی ندارد، به همین خاطربه نسبت شاغلان این بخش تأثیر‌گذار بوده است. از تابستان ۱۴۰۰ بهره‌وری نیروی کار در بخش صنعت بالاتر از کل اقتصاد بوده به همین علت یکی از دلایلی که سطح دستمزد‌ها در بخش صنعت بالاتر از سایر بخش‌هاست، بهره‌وری بالای نیروی کار در این بخش نسبت به سایر بخش‌ها بوده و از طرفی شاخص مهارت و تحصیلات در بخش صنعت نشان دهنده بالا بودن دستمزد در این بخش بوده است.

احیای واحد‌های صنعتی غیرفعال یکی از برنامه‌های اصلی در دولت‌های مختلف محسوب می‌شود و در این خصوص برنامه‌های بسیاری برای راه‌اندازی واحد‌های راکد در طول سال‌های گذشته در نظر گرفته شده است.