به گزارش مجله خبری نگار،یکی از مشکلات بسیار شایع در بین زنان که در گروه بیماریهای غالبا پنهان میگنجد، زخمهای دهانه رحم است. دهانه رحم در پایینترین بخش رحم قرار دارد و انتهای واژن توسط دهانه رحم (سرویکس) به رحم راه دارد. این قسمت محل خروج خون قاعدگی از رحم است و در طول فرایند زایمان، دهانه رحم باز میشود تا نوزاد از طریق کانال زایمان عبور کند.
زخم دهانه رحم یا دیسپلازی دهانه رحم، Cervical Dysplasia به وضعیتی گفته میشود که سلولهای غیرطبیعی روی پوشش سطحی دهانه رحم رشد کنند. درجه شدت زخم دهانه رحم بستگی به میزان رشد سلولهای غیر طبیعی دارد.
دیسپلازی یا زخم دهانه رحم بسته به شدت به دو دسته تقسیم بندی میشود:
• زخم دهانه رحم با درجه شدت پایین: این نوع از زخم دهانه رحم به کندی پیشرفت کرده و با توجه به روند کند رشد سلولهای غیرطبیعی، سریعتر بهبود پیدا میکند.
• زخم دهانه رحم با شدت بالا: این نوع از زخم دهانه رحم میتواند به سرطان دهانه رحم منجر شود. زخمهای دهانه رحم با شدت بالا، اگر بدون درمان رها شوند، در ۳۰ تا ۵۰ درصد موارد پیشرفت کرده و به سرطان دهانه رحم تبدیل میشوند. خطر سرطان برای زخمهای دهانه رحم با شدت ملایم پایینتر است.
باید توجه داشت که زخم دهانه رحم علامت خاصی ندارد؛ با این حال، درصورت خونریزی غیرطبیعی بین دو عادت ماهیانه، زگیل تناسلی، ترشحات غیرطبیعی واژن، درد، لکه بینی یا خونریزی همزمان یا بعد از ارتباط جنسی، میبایست به پزشک متخصص مراجعه شود.
علل ایجاد زخم دهانه رحم
عوامل متعددی احتمال ابتلا به زخم دهانه رحم را افزایش میدهند که برخی از مهمترین آنها عبارتند از:
• عفونت ویروس HPV
• زگیل تناسلی
• سیگار کشیدن
• داشتن رابطه جنسی در سنین پایین (قبل از ۱۸ سالگی)
• زایمان قبل از ۱۶ سالگی
• داشتن شریکهای جنسی متعدد
• ابتلا به بیماریهای التهابی سیستمیک نظیر لوپوس، آرتریت روماتوئید و بیماری التهابی روده
• ابتلا به یک یا تعداد بیشتری از بیماریهای منتقله آمیزشی نظیر تبخال تناسلی یا ایدز
• ابتلا به بیماریهای سرکوبگر سیستم ایمنی نظیر ایدز یا انجام شیمی درمانی برای درمان سرطان
• انجام ندادن تست پاپ اسمیر بطور منظم
• استفاده از قرصهای جلوگیری از بارداری بیش از ۵ سال
• زاده شدن از مادری که برای باردار شدن یا حفظ بارداری خود از داروی دی اتیل استیل بسترول یا DES استفاده کرده است. (این دارو سالها قبل برای تسریع بارداری مورد استفاده قرار میگرفته است، ولی امروزه دیگر برای این هدف به کار نمیرود.)
• میزان پایین فولات (ویتامین B۹) در گلبولهای قرمز خون
• کمبودهای تغذیهای ویتامین A، بتا کاروتن، سلنیوم، ویتامین E و ویتامین C
• در معرض هوای آلوده بودن
زخم دهانه رحم به شدت با عفونت ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) در ارتباط است؛ یعنی در اغلب زنان مبتلا به زخم دهانه رحم، ویروس HPV در سلولهای دهانه رحم دیده میشود.
ویروس پاپیولمای انسانی از طریق ارتباط جنسی (واژن، مقعد، دهان) و حتی تماس پوست با پوست فرد آلوده منتقل میشود. از بین ۱۰۰ سویه (نوع) ویروس پاپیلومای انسانی، دو سویه HPV۱۶ و HPV۱۸ با ابتلا به سرطان دهانه رحم (سرویکس) در ارتباط هستند.
یکی از راههای پیشگیری از آلوده شدن به ویروس پاپیلومای انسانی و ابتلا به سرطان دهانه، تزریق واکسن HPV است. به گزارش سیناپرس، براساس توصیه سازمان بهداشت جهانی (WHO)، سن ۹ تا ۱۲ سالگی در دختران – قبل از شروع فعالیت جنسی – زمان مناسب برای تزریق این واکسن است. این زمان، زمان طلایی برای پیشگیری از سرطان دهانه رحم محسوب میشود.
درعین حال، این احتمال وجود دارد که زخم دهانه رحم ناشی از مشکلات دیگری از جمله عفونت، وجود پولیپ، بیماری آندومتریوز، سرطانهای رحم یا دهانه رحم باشد.
باید توجه داشت که زخم دهانه رحم بیشتر در زنان زیر ۳۰ سال دیده میشود، اما در هر سنی امکان ابتلا به زخم دهانه رحم وجود دارد. اگرچه این مشکل در سنین باروری شایع است، اما تأثیری بر باروری ندارد. خانمها باید قبل از باردار شدن و در دوران بارداری به صورت منظم تحت معاینات پزشکی قرار بگیرند تا درصورت بروز هرگونه مشکل احتمالی، به موقع درمان را آغاز کنند، چراکه زخم دهانه رحم درصورت عفونی شدن، خطر زایمان زودرس را افزایش میدهد.
تشخیص و درمان
زخم دهانه رحم تقریبا بدون علامت بوده و تنها از طریق معاینه توسط پزشک و انجام تست پاپ اسمیر – آزمایش سلولهای دهانه رحم – قابل تشخیص است.
کولپوسکوپی روش دیگری است که با بزرگنمایی بافت دهانه رحم، امکان تشخیص سلولهای غیرطبیعی را برای پزشک فراهم میکند. درصورت لزوم، نمونه برداری یا بیوپسی از بافت مشکوک نیز توسط پزشک انجام میشود.
دارو درمانی، گام نخست درمان زخم دهانه رحم است. در مواردی که زخم دهانه رحم ناشی از یک عفونت باشد، آنتی بیوتیک تجویز میشود که به کنترل عفونت کمک میکند. به گزارش سیناپرس، در حالت عادی زخم دهانه رحم عفونی با یک تا دو بار مصرف آنتی بیوتیک تقریبا به طور کامل درمان میشود؛ اما در شرایطی که دارو درمانی موثر واقع نشود، از روشهای دیگر مثل فریز یا سوزاندن استفاده میشود.
فریز کردن یا کرایو، روشی است که برای درمان زخم دهانه رحم مورد استفاده قرار میگیرد. در این روش، از نیتروژن مایع برای ایجاد سرمای شدید و نابود کردن بافتهای غیرطبیعی استفاده میشود. البته این روش میتواند با خطراتی مثل آسیب دیدگی بافت سالم، ایجاد زخم، عفونت، تورم، درد یا اختلال عملکرد جنسی همراه باشد.
سوزاندن زخم دهانه رحم یا کوتر، روش درمانی دیگری است که با هدف توقف خونریزی انجام شده و بافتهایی که غیرطبیعی به نظر میرسند، سوزانده میشوند. از این طریق، عفونت نیز از بین میرود.
توصیه میشود، تا حدود یک ماه بعد از درمان، رابطه جنسی انجام نشود تا زخم به طور کامل بهبود پیدا کند. تقریبا دو ماه بعد از درمان نیز خانمها میتوانند برای بارداری اقدام کنند.