علت و روش‌های درمان کمای دیابتی چیست؟

به گزارش مجله خبری نگار،این وضعیت در صورت درمان به موقع و زود هنگام به سرعت بهبود پیدا می‌کند، اما در صورتی که برای درمان آن اقدام نشود ممکن است به آسیب مغزی در بیمار منجر شده و مرگ او را به دنبال داشته باشد.

در ادامه قصد داریم درباره کمای دیابتی و علل، علائم و روش‌های درمان آن صحبت کنیم. 

کمای دیابتی چیست؟  

کمای دیابتی نوعی وضعیت بالقوه کشنده است که در افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ و نوع ۲ به دلایل مختلف از جمله افت شدید قند خون رخ می‌دهد.

از دیگر علل بروز کمای دیابتی می‌توان به کتواسیدوز و سندرم هیپراسمولار هیپرگلیسمیک اشاره کرد که افراد مبتلا به دیابت بیشتر در معرض آن‌ها قرار دارند.

لازم به ذکر است این عارضه در صورت عدم درمان به موقع می‌تواند کشنده باشد یا به آسیب مغزی در فرد منجر شود.

برخی علائم شدید عدم کنترل قند خون که ممکن است قبل از کمای دیابتی ظاهر شود شامل استفراغ، مشکل در تنفس، گیجی، ضعف و سرگیجه می‌باشد.

علت کمای دیابتی 

به طور کلی سه عامل اصلی ممکن است در بروز کمای دیابتی نقش داشته باشند که دو مورد از آن‌ها معمولا با دیابت نوع ۱ و مورد دیگر اغلب با دیابت نوع ۲ مرتبط است.

دیابت نوع ۱ 

کمای دیابتی در دیابت نوع ۱ زمانی رخ می‌دهد که یکی از موارد زیر وجود داشته باشد:

*سطح بسیار پایین قند خون که به نام هیپوگلیسمی نیز شناخته می‌شود
*سطح بالای کتون خون که به نام کتواسیدوز دیابتی نیز شناخته می‌شود 

دیابت نوع ۲ 

کمای دیابتی در دیابت نوع ۲ می‌تواند به یکی از دلایل زیر رخ دهد:

*قند خون بسیار پایین
*سطح بالای قند خون که به نام سندرم هیپراسمولار هیپرگلیسمیک نیز شناخته می‌شود 

هیپوگلیسمی 

هیپوگلیسمی به شرایطی گفته می‌شود که سطح قند خون بیش از حد و به کمتر از ۷۰ میلی گرم در دسی لیتر افت کرده باشد.

به نظر می‌رسد افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ به طور متوسط ۲ بار در هفته علائم هیپوگلیسمی را تجربه می‌کنند.

این در حالی است که افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ که از انسولین استفاده می‌کنند کمتر دچار هیپوگلیسمی می‌شوند، اما هنوز هم در معرض آن قرار دارند.

هیپوگلیسمی معمولا تنها در افرادی رخ می‌دهد که تحت درمان با انسولین هستند، اما می‌تواند در اثر استفاده از دارو‌های خوراکی که سطح انسولین در بدن را افزایش می‌دهند نیز رخ دهد.

عواملی که ممکن است به افت قند خون منجر شود عبارتند از:

*داروی بیش از حد
*غذای خیلی کم
*ورزش بیش از حد
*ترکیبی از این عوامل
علائم افت قند خون عبارتند از:

*احساس لرزش، عرق کردن و خستگی
*سرگیجه
*سردرد
خوردن یا نوشیدن خوراکی‌های قندی می‌تواند سطح قند خون را به محدوده سالم بر گرداند و فرد تقریبا بلافاصله بعد از مصرف آن‌ها احساس بهتری خواهد داشت.

اگر فرد متوجه علائم این وضعیت نشود یا اقدامی برای رفع آن انجام ندهد و سطح قند خون همچنان افت پیدا کند، در نهایت بیهوش می‌شود. بی هوشی طولانی مدت به دلیل تغییر سطح قند خون، کمای دیابتی نامیده می‌شود.

کتواسیدوز دیابتی  

کتواسیدوز دیابتی از عوارض جدی دیابت نوع ۱ است و زمانی رخ می‌دهد که سطح کتون‌ها در خون تا حد زیادی افزایش یافته و سطح اسید خون بالا برود. این وضعیت نیز می‌تواند به کمای دیابتی منجر شود.

زمانی که فرد از چربی به جای قند به عنوان منبع انرژی استفاده کند سطح کتون‌ها در خون ممکن است تا حد زیادی افزایش یابد.

کتواسیدوز دیابتی در افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ به دلایل مختلف از جمله دریافت نکردن انسولین کافی یا بیماری رخ می‌دهد. این افراد قند خون بالایی دارند، زیرا قند نمی‌تواند از خون به سلول‌ها منتقل شود.

بدن سعی می‌کند با استفاده از ادرار سطح بالای قند خون را کاهش دهد که باعث می‌شود آب بیشتری نیز از دست بدهد.

فرد مبتلا به کتواسیدوز دیابتی معمولا علائم زیر را تجربه می‌کند:

*احساس خستگی و تشنگی
*نیاز به دفع بیشتر ادرار
همچنین ممکن است علائم زیر را داشته باشد:

*ناراحتی معده همراه با حالت تهوع و استفراغ
*پوست برافروخته و خشک
*بوی دهان میوه‌ای
*تنگی نفس
این وضعیت یک مسئله اورژانسی است که نیاز به توجه فوری دارد، زیرا می‌تواند به کمای دیابتی منجر شده و بدون درمان تهدید کننده زندگی باشد. درمان شامل مصرف انسولین و مایعات است.

سندرم هیپراسمولار هیپرگلیسمیک 

سندرم هیپراسمولار هیپرگلیسمیک دیابتی معمولا افراد مسن‌تر که دیابت نوع ۲ در آن‌ها به خوبی کنترل نشده را تحت تاثیر قرار می‌دهد و زمانی اتفاق می‌افتد که سطح قند خون بسیار بالا باشد.

فرد مبتلا به این وضعیت نیز ممکن است علائم زیر را تجربه کند:

*احساس خستگی
*تشنگی شدید
*نیاز بیشتر به دفع ادرار
با کمک آزمایش خون می‌توان مشخص کرد که فرد به کتواسیدوز دیابتی یا سندرم هیپراسمولار مبتلا شده است. فرد مبتلا به سندرم هیپراسمولار سطح کتون و تعادل اسیدی طبیعی دارد.

درمان اولیه این وضعیت با تزریق محلول نمکی به داخل ورید‌ها صورت می‌گیرد. این تکنیک باعث آب رسانی بدن فرد شده و به کاهش سطح قند خون او کمک می‌کند. اگر سطح قند خون با آب رسانی مجدد به حالت عادی بر نگردد ممکن است به انسولین نیاز باشد.

سندرم هیپراسمولار هیپرگلیسمی در صورت عدم درمان می‌تواند به موارد زیر منجر شود:

*کمای دیابتی
*عوارض مرتبط با عروق خونی مانند حمله قلبی، سکته مغزی یا لخته شدن خون 

درمان کمای دیابتی 

پزشک می‌تواند به سرعت کمای دیابتی را درمان کند، اما روش مورد استفاده به نوع آن بستگی دارد. همچنین لازم است این کار در اسرع وقت انجام شود تا از بروز عوارض جلوگیری شود.

برخی روش‌های درمانی این عارضه عبارتند از:

کمای دیابتی هیپوگلیسمی: درمان با گلوکز و گلوکاگون تزریقی انجام می‌شود
کمای دیابتی هیپرگلیسمیک: پزشک از آب رسانی و انسولین استفاده می‌کند
بعد از شروع درمان، روند بهبودی به سرعت اتفاق می‌افتد و اکثر بیماران به طور کامل بهبود پیدا می‌کنند، اما اگر بیمار بلافاصله پس از وارد شدن به وضعیت کما (اغما) درمان دریافت نکند ممکن است اثرات طولانی مدت ایجاد شود که از جمله آن‌ها می‌توان به خطر آسیب غیر قابل برگشت مغزی اشاره کرد.

عدم درمان این وضعیت نیز می‌تواند کشنده باشد.

توجه داشته باشید حتی اگر کمای دیابتی رخ ندهد، تاثیر طولانی مدت بالا یا پایین بودن دائمی سطح قند خون می‌تواند به سلامتی بیمار آسیب بزند.

پیشگیری از کمای دیابتی 

توصیه شده برای کاهش خطر ابتلا به کمای دیابتی اقدامات زیر انجام شود:

*با علائم قند خون بالا و پایین آشنا شوید
*سطح قند خون خود را به خصوص زمانی که بیمار هستید کنترل کنید
*مصرف الکل را محدود کنید و بعد از ورزش شدید از مصرف الکل خودداری کنید
*اگر به دیابت نوع ۱ مبتلا هستید، سطح کتون خون خود را با آزمایش بررسی کنید
*بعد از ورزش، علائم افت قند خون را به خصوص در شب کنترل کنید 

چشم انداز کمای دیابتی 

تشخیص علائم اولیه افت یا افزایش بیش از حد قند خون و کنترل منظم آن می‌تواند به افراد مبتلا به دیابت کمک کند تا سطح قند خون خود را در محدوده سالم نگه دارند.

همچنین مهم است که این افراد:

*وعده‌های غذایی منظم داشته باشند
*دارو‌ها را طبق توصیه پزشک مصرف کنند
*خطرات و علائم عوارض دیابت را بشناسند
*بدانند که در صورت شروع علائم چه باید انجام دهند
اطلاع رسانی در این مورد به همکاران، افراد خانواده و دوستان و همچنین استفاده از دستبند سابقه پزشکی می‌تواند به دیگران کمک کند در صورت بروز کمای دیابتی در فرد اقدامات لازم را انجام دهند. 

منبع:سومیتا