مراقب چشم خود باشیم

 بینایی از جمله نعمت‌های خدادادی است و در صورت نداشتن چشم‌های سالم مشاهده محیط اطراف و لذت بردن از تماشای زیبایی‌های جهان آفرینش میسر نخواهد بود.

به گزارش مجله خبری نگار، همه سال به منظورآگاه‌سازی در خصوص نابینایی و اختلالات بینایی، دومین پنج شنبه ماه اکتبر به‌عنوان روز جهانی بینایی (WSD) نام‌گذاری می‌شود. امسال این روز مقارن با ١٨ مهر ماه است و فرصت مناسب و تلنگری است تا به چشم ها به عنوان عضوهای حیاتی بدن توجه بیشتری داشته باشیم.

در گزارش جدید سازمان بهداشت جهانی آمده است که بیش از یک میلیارد نفر در دنیا از مشکلاتی در دید رنج می‌برند که یا قابل پیشگیری هستند و یا قابل درمان. این گزارش همچنین می‌افزاید مجموع افرادی که در جهان دارای مشکلات بینایی هستند بیش از ۲.۲ میلیارد نفر است.

این نهاد وابسته به سازمان ملل متحد همچنین وجود ۶۵ میلیون انسان نابینا در جهان را موضوعی غیرقابل قبول خواند و خاطرنشان کرد انسان‌ها باید در حوزه بینایی خدمات قابل قبول دریافت کنند.

سازمان بهداشت جهانی در این گزارش از کشورهای جهان خواسته مراقبت از چشم را در برنامه‌های ملی خود بگنجانند.

ساز و کار بینایی

طبق گزارش ها، بخش‌های مختلفی از چشم در فرآیند بینایی نقش دارند که ابتدا بافت قرنیه است که نور ابتدا از آن عبور می‌کند. قرنیه بافتی شفاف و گنبدی شکل است که سطح چشم را پوشانده است و نور ورودی توسط این ساختار انکسار پیدا کرده و می‌شکند.

عنبیه، بخش رنگی چشم، اندازه‌ مردمک را تنظیم می‌کند. میزان نور ورودی به داخل چشم توسط مردمک کنترل می‌شود.

عدسی نیز در واقع در پشت مردمک، بخش شفافی از چشم است که با متمرکز ساختن نور بر روی شبکیه باعث ایجاد تصویر می شود.

شبکیه بافتی نازک، ظریف و حساس به نور و شامل سلول‌های مخصوصی به نام فتورسپتور (گیرندهی نوری) است و این سلول‌ها پرتوهای نوری را به سیگنال‌های الکتریکی تبدیل می‌کنند. سیگنال‌های فوق پردازش شده و بوسیله عصب بینایی از شبکیه چشم به مغز انتقال می یابد.

عصب بینایی، مجموعه‌ای متشکل از یک میلیون فیبر عصبی است. پس می‌توان نتیجه گرفت که ما با مغز خود می‌بینیم و چشم‌ها تنها در ارتباط با جمع‌آوری اطلاعات بینایی و شروع این فرایند پیچیده، ایفای نقش می‌کنند.

شایع ترین اختلالات بینایی کدامند؟

عیوب انکساری چشم شایع‌ترین اختلالات بینایی محسوب می شود که این اختلالات با نزدیک‌بینی، دوربینی، آستیگماتیسم و پیرچشمی شناخته می‌شوند.

این اختلالات هنگامی بروز می‌کنند که شکل چشم امکان تمرکز مستقیم پرتوهای نوری بر روی شبکیه را ایجاد نمی کنند. طول کره‌ چشم (کوتاه یا بلند شدن آن)، تغییرات شکل قرنیه یا پیر شدن عدسی چشم می‌تواند بروز عیوب مذکور را بدنبال داشته باشد. بیشتر افراد یک یا چند مورد از عیوب انکساری چشم را تجربه می‌کنند.

انکسار نور چیست؟

انکسار نور به شکسته‌شدن پرتوهای نوری حین عبور از یک جسم به جسم دیگر اطلاق می‌شود. انکسار پرتوهای نوری حین عبور از قرنیه و عدسی، امکان بینایی را فراهم می‌کند. سپس نور بر روی شبکیه متمرکز می‌شود. شبکیه پرتوهای نوری را به پیام‌های عصبی تبدیل کرده و آن‌ها را از طریق عصب بینایی به مغز منتقل می‌کند.

مغز در ادامه سیگنال‌های عصبی را به صورت تصویر پردازش می‌کند.

نزدیک بینی، دوربینی، آستیگماتیسم و پیرچشمی شایع ترین عیوب انکساری

شایع‌ترین عیوب انکساری چشم شامل نزدیک‌بینی، دوربینی، آستیگماتیسم و پیرچشمی است در نزدیک‌بینی که «میوپیا» نیز نامیده می‌شود، اشیای نزدیک به صورت واضح دیده می‌شوند؛ اما اشیای دور حالت کدر و ناواضح دارند. در این عارضه، نور ورودی در مقابل شبکیه متمرکز می‌شود.

دوربینی یا «هیپراوپیا»، یکی از شایع‌ترین نوع عیوب انکساری چشم محسوب می شود. در دوربینی، اشیای دور بسیار واضح‌تر از اشیای نزدیک دیده می‌شوند. گرچه افراد مختلف تجربه‌های متفاوتی از این عارضه دارند. برخی افراد مبتلا، به‌خصوص در سنین پایین، متوجه هیچ مشکلی در بینایی خود نمی‌شوند. در افراد مبتلا به نوع شاخص دوربینی نیز ممکن است اشیا در هر فاصله‌ای، دور یا نزدیک، ناواضح باشند.

آستیگماتیسم عارضه‌ای است که در آن چشم پرتوها را به‌درستی بر روی شبکیه متمرکز نمی‌کند. در نتیجه، تصاویر ناواضحی تشکیل می‌شود.

پیرچشمی عارضه‌ای مرتبط با سن است که در آن متمرکز ساختن پرتوهای نوری با مشکل مواجه می‌شود. در واقع با افزایش سن، قابلیت تغییر شکل عدسی کاهش یافته و این عیب انکساری بروز می‌کند.

چه کسانی در معرض ابتلا به عیوب انکساری چشم هستند؟

پیرچشمی غالبا در افراد بالای ۳۵ سال ظهور می کند، دیگر عیوب انکساری نیز، هم در کودکان و هم در بزرگ‌سالان دیده می‌شوند. به نظر می‌رسد احتمال ابتلا به این عیوب در افرادی که پدر یا مادر مبتلا دارند، بیشتر از سایرین است.

دید غیرواضح شایع‌ترین علامت عیوب انکساری است و از دیگر علائم نیز می‌توان به دوبینی، مه‌آلود و کدر بودن میدان دید، وجود تابش خیره‌کننده یا هاله‌ در اطراف نورهای روشن، لوچی، سردرد، خستگی چشم اشاره کرد.

در خصوص اینکه عیوب انکساری چشم چگونه تشخیص داده می‌شوند نیز متخصص چشم طی معاینهی عمومی اپتومتری، این عیوب را می تواند تشخیص دهد. افراد مبتلا معمولاً با شکایت از ناراحتی‌های دیداری یا دید ناواضح به پزشک مراجعه می‌کنند. اگرچه برخی افراد نیز از این که می‌توانند دید واضح‌تری داشته باشند، اطلاع ندارند.

عیوب انکساری چشم با عینک، لنزهای تماسی یا جراحی اصلاح می شوند.

ورود به دهه چهل و پنجاه و تغییر در کیفیت دید

شاید برای بسیاری تجربه تغییر دید با ورود به چهل سالگی و دهه‌ پنجم زندگی اتفاق افتاده باشد، آنها به یکباره متوجه تغییر در دید خود می شوند و برای دیدن واضح اشیا یا تشخیص رنگ‌ها یا خیره شدن به عینک نیاز پیدا می کنند.

اما با افزایش سن، افراد در خطر بروز بیماری‌های چشمی مرتبط با سن قرار خواهند گرفت، این بیماری‌ها شامل دژنراسیون ماکولار مرتبط با سن، آب‌مروارید، بیماری چشمی دیابتی، گلوکوم (آب سیاه)، کاهش دید و خشکی چشم هستند.

دژنراسیون ماکولار مرتبط با سن (AMD) بیماری مرتبط با سنی است که تیزبینی و دید مرکزی فرد را به‌صورت تدریجی تخریب می‌کند. دید مرکزی برای دیدن واضح اشیا و کارهای روزمره مانند رانندگی و مطالعه موردنیاز می‌باشد.

برای معاینه‌ عمومی اپتومتری به پزشک مراجعه کنید

هر فرد ۵۰ ساله و بالاتر باید به‌منظور معاینه‌ی عمومی اپتومتری به پزشک متخصص مراجعه کند. اغلب بیماری‌های چشمی، علائم و نشانه‌های زودهنگام ندارند؛ اما معاینه‌ی عمومی اپتومتری می‌تواند این بیماری‌ها را در مراحل اولیه و قبل از فقدان بینایی تشخیص دهد.

تشخیص و درمان زودهنگام به حفظ بینایی افراد کمک شایانی خواهد کرد. حتی در صورت عدم احساس ناراحتی دیداری، معاینه چشم را فراموش نکنید.

پزشک سپس بر اساس عوامل خطر مخصوص بیمار، زمان تکرار معاینه را مشخص خواهد کرد، از جمله بیماری‌های چشمی شایع مرتبط با سن می توان به دژنراسیون ماکولای مرتبط با سن، آب‌مروارید، بیماری چشمی دیابتی، گلوکوم (آب سیاه)، کاهش دید و خشکی چشم اشاره کرد.

بهترین اقدامات برای حفظ سلامت چشم ها

چشم‌ها به طور حتم بخش مهمی از سلامت انسان را تشکیل می‌دهند. اقدامات بسیاری برای حفظ سلامت این عضو و حصول اطمینان از داشتن دید مناسب وجود دارد.

نخست اقدام برای معاینه‌ جامع اپتومتری است حتی اگر تصور کنید بینایی مناسبی دارید و چشم های شما از سلامت کافی برخوردار است و مراجعه به متخصص چشم برای معاینه‌ جامع اپتومتری راهکار موجود برای کسب اطمینان از سلامت چشم است.

دومین کار داشتن تغذیه سالم است، داشتن یک رژیم غذایی غنی و مناسب از انواع و اقسام میوه و سبزیجات، به‌خصوص سبزیجات دارای برگ سبز تیره مانند اسفناج، کلم‌پیچ و کلم‌برگ برای حفظ سلامت چشم‌ها بسیار مفید است.

ضمن اینکه بر اساس تحقیقات، صرف ماهی‌های غنی از امگا۳ همچون ماهی سالمون، هالیبوت و تونا نیز برای سلامتی چشم ها بسیار مفید است.

حفظ تناسب اندام یکی دیگر از اقدامات ضروری برای سلامت نگاه داشتن چشم محسوب می شود،  داشتن اضافه‌وزن یا چاقی، خطر بروز دیابت و دیگر بیماری‌های سیستمیک را افزایش می‌دهد. متعاقب این بیماری‌ها ممکن است بیماری چشمی دیابتی یا گلوکوم بروز کرده و فقدان بینایی اتفاق بیافتد.

استفاده از محافظ چشمی مانند عینک حین ورزش یا دیگر فعالیت‌ها می‌تواند ایمنی یا محافظ چشمی مخصوص برخی فعالیت‌ها به حساب آید. بیش‌تر لنزهای حفاظتی چشم از پلی‌کربنات ساخته‌شده‌اند.

پلی‌کربنات نسبت به دیگر پلاستیک‌ها مقاومت ۱۰ برابری دارد. محافظ‌های چشمی توسط فروشگاه‌های تجهیزات چشم‌پزشکی و گاهی فروشگاه‌های لوزام ورزشی عرضه می‌شوند.

پرهیز از مصرف دخانیات دیگر راهکار محافظت از چشم هاست،  مصرف دخانیات برای چشم‌ها نیز هم‌چون سایر اعضای بدن مضر محسوب می شود، به طوریکه تحقیقات اخیر مصرف دخانیات با افزایش خطر بروز دژنراسیون ماکولار، آب‌مروارید و آسیب عصب بینایی مرتبط دانسته‌اند و همه موارد مذکور می‌توانند منجر به نابینایی گردند.

استفاده از عینک آفتابی در حفاظت از چشم‌ها در برابر اشعه‌های ماورابنفش نقش بسیار زیادی دارد. هنگام خرید عینک آفتابی، به این مسئله توجه داشته باشید که عینک مطلوب، مانع عبور۹۹ تا ۱۰۰ درصد اشعه‌های UV نوع A و B می‌شود.

استراحت دادن به چشم ها هنگامی که وقت زیادی را پشت کامپیوتر می گذرانید و یا تمرکز بیش از حد روی صفحات موبایل و تبلت و فراموش کردن پلک زدن باعث خستگی چشم ها می شود، شما می توانید  از قانون ۲۰-۲۰-۲۰ در این شرایط پیروی کنید: هر ۲۰ دقیقه یک‌بار به میزان ۲۰ ثانیه به فاصله‌ ۲۰ فوتی خود نگاه کنید. این امر به کاهش خستگی چشم‌ها کمک شایانی خواهد کرد.

تمیز نگاه داشتن دست‌ها و لنزهای تماسی خود به‌طور مرتب برای پیش‌گیری از بروز عفونت از دیگر نکات مهم برای حفظ سلامتی چشم ها است.؛ پیش  از انداختن یا درآوردن لنزها همواره دستان خود را شسته و از آلوده نشدن لنزها اطمینان حاصل کرده و در جای مناسب قرار دهید.

منبع: ایرنا