هزینه هوای آلوده؛ تا ۱۴ درصد تولید ناخالص داخلی!

به گزارش مجله خبری نگار/خراسان: خسارت‌های مادی و معنوی ناشی از آلودگی هوا، روز به روز دامنه وسیع‌تری به خود می‌گیرد. این در حالی است که اغلب اقدامات در پیشگیری از آلودگی هوا و درمان آن، در مقام سخنرانی و تدابیر موقتی و اضطراری است.

آلودگی هوا گرفتار روزمرگی، نبود اراده و بودجه

برای این که واکاوی کنیم چرا قانون هوای پاک از سال ۹۶ تا امروز به طور جدی اجرایی نشده است، لازم نیست جای دور برویم، ماجرا را پیچیده کنیم و در جست‌وجوی پاسخش فلسفه‌بافی کنیم. خیلی ساده می‌توان گفت که این قانون به دلیل گستردگی زیاد و ضعف زیرساخت‌های کشور، نیازمند بودجه کلان (۱۸۰ هزار میلیارد تومان) و اراده زیادی است که سیستم‌ها و افراد، به سادگی از پس آن برنمی‌آیند. همین موضوع و این که با گذشت چند هفته، شرایط آلودگی آرام می‌شود، اساسا توجه به این قانون را دچار روزمرگی و فراموشی می‌کند.

پیگیری قضایی ترک فعل‌ها حتما موثر است اما...

به طور قطع، رویه جدید دستگاه قضا در پیگیری قضایی مقصران و مسئولان ترک‌فعل‌کرده در اجرای قانون هوای پاک نمی‌تواند در جهت سوق به اجرای قانون بی‌تاثیر باشد؛ اما آیا امروز می‌توان مسئولان سال‌های قبل را برای انجام ندادن قانونی که «بودجه» کافی نداشته، به زندان انداخت؟ یا هر حکم تنبیهی دیگری برایشان صادر کرد؟

به هر روی وجود تسلسل و به‌هم‌پیوستگی «اجرای قانون»، این توجیه را برای هر مسئول و سازمان و دستگاهی پدید می‌آورد که تقصیر را به گردن دیگری و نهاد و مسئول فرادستی بیندازد و عملا درمان این درد از این مسیر آن‌طور که باید به نتیجه نرسد.

احضار مسئولان و وزیران سابق

البته اصل پیگیری کم‌کاری و قصور، خود یک عامل بازدارنده از مدیریت‌های ضعیف و ناکارآمد آینده است و باید از اقدام جدید سازمان بازرسی در حوزه نظارت بر اجرای قانون هوای پاک که با احضار معاون سابق رئیس جمهور، وزرای سابق کشور، نفت، نیرو، صمت، رئیس سابق سازمان برنامه و بودجه و رئیس سابق محیط زیست همراه شده است، تقدیر کرد، اما باید همین امروز نیز برای الزام به اجرای قانون تدابیری اندیشید.

با این حجم وسیع خسارات جبران ناپذیر چه باید کرد؟

با وجود همه این غصه‌ها و بی پولی‌های قانون هوای پاک، اما با حجم گسترده خسارت‌های اجرا نشدن قانون هوای پاک و تنفس در هوای آلوده چه باید کرد؟ برای این که بیشتر بدانیم این هوای آلوده و سنگین و سیاه این روز‌های اغلب شهر‌ها و کلان‌شهر‌ها چه بر سر مردم و اقتصاد کشور می‌آورد، فهرستی از آن را مرور می‌کنیم:

۱-گزارش ابتدای پاییز امسال مرکز پژوهش‌های مجلس: خسارت آلودگی هوا بر ایرانی‌ها سالانه ۷ میلیارد دلار است.

۲- رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس چهارشنبه هفته گذشته میزان خسارت ناشی از آلودگی هوا را سالانه بین هفت تا ۱۱ میلیارد دلار برآورد کرد. البته این خسارت‌ها غیرمستقیم هستند، در نتیجه چندان به چشم نمی‌آیند.

۳-براساس گزارش بانک جهانی، آلودگی هوا سالانه ۲، ۶ میلیارد دلار خسارت به شهروندان تهرانی وارد می‌کند.

۴- رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت گفت: تهران، مشهد، اهواز، اصفهان و کرج آلوده‌ترین شهر‌های ایران هستند و سالانه بیش از ۲۰ هزار نفر بر اثر آلودگی هوا در کشور جان می‌بازند؛ و به همه این موارد، خسارت‌های غیرمادی ناشی از آلودگی هوا را اضافه کنید که در فواصل پاییز و زمستان به تعطیلی‌های هر از گاه مدارس و دانشگاه‌ها منجر می‌شود. طبق برآورد کارشناسان، وضعیت کیفیت آموزش در دوره کرونا با افت جدی در میان دانش‌آموزان و دانشجویان همراه بوده است. یعنی تجربه آموزش‌های مجازی (آن هم اگر فرض را بر این بگذاریم که در تعطیلات ناشی ازآلودگی هوا، آموزش‌های مجازی برقرار باشد) چندان موفق نبوده و دانش آموزان با افت شدید تحصیلی مواجه شده‌اند.

خسارات آلودگی هوا، مانع رشد و جهش اقتصادی کشور می‌شود

اما کارشناسان چه می‌گویند؟ برای اطلاع از تازه‌ترین برآورد‌ها از خسارت‌های اقتصادی آلودگی هوا، به سراغ بررسی‌های دکترمهدی اسماعیلی بیدهندی عضو هیئت علمی دانشگاه تهران می‌رویم. وی می‌گوید: با وجود این که بسیاری معتقدند، موضوع محیط زیست، مقوله‌ای فرا اقتصادی است، اما به نظر می‌رسد موضوعی کاملا گره خورده با اقتصاد است.

دکتر اسماعیلی این نکته‌اش را این‌گونه توضیح می‌دهد: طبق گزارش سال ۲۰۱۹ بانک جهانی، رقم خسارت واردشده آلودگی هوا به اقتصاد جهان معادل ۸.۱ تریلیون دلار و برابر ۶.۱ درصد درآمد ناخالص جهانی (GTP) است که این ارقام در کشور‌های در حال توسعه همچون کشور ما رقمی برابر ۵ تا ۱۴ درصد تولید ناخالص داخلی است که عدد هولناکی به حساب می‌آید.

این عضو هیئت علمی دانشگاه در تحلیل این خسارت این‌طور می‌گوید: این عدد به این معناست که هرچه اقتصاددانان و بخش‌های اقتصادی دولت و حاکمیت، تلاش‌شان را به کار بگیرند تا رشد و جهش اقتصادی در کشور رخ بدهد، معضلی همچون آلودگی هوا با این خساراتی که سالانه متوجه کشور می‌کند، اجازه نخواهد داد این رشد و جهش اتفاق بیفتد.