چالش حکمرانی سایبرنتیک این بار در بازار ارز

به گزارش مجله خبری نگار/خراسان: گسترش انتقال اطلاعات از طریق صفر و یک‌های رایانه‌ای علاوه بر توسعه دانش بشری، تغییر بسیار بسیار مهم تری را در جوامع بشری ایجاد کرده و آن ایجاد شیوه نوینی از حکمرانی با به کارگیری دانشی به نام سایبرنتیک است. در یک جمله دانش سایبرنتیک، دانش کنترل و حاکمیت بر پدیده‌های هوشمند (بخوانید جوامع انسانی) از طریق کنترل و اشراف بر جریان اطلاعات است. در این خصوص فرقی نمی‌کند حوزه مورد حکمرانی اقتصاد است، سیاست است، صنعت است، کشاورزی است، بهداشت و درمان است یا چه و چه و چه. مهم این است که حوزه‌ای در جامعه وجود خواهد داشت که باید مدیریت شود و حوزه‌ای که باید از مسیر کنترل جریان اطلاعات، جامعه را مدیریت کند.

با این حال، آن چه در کشور ما عیان است، این است که به رغم همه پیشرفت‌های انجام شده، به نظر می‌رسد حوزه حکمرانی از این مسیر تا حد زیادی نادیده گرفته شده و بکر مانده و از این مسیر کشور مدام در حال آسیب دیدن است.

نمونه این مسئله خود را در قضایای اخیر نشان داد. جریان اطلاعات در فضای مجازی واقعیت جامعه را وارونه و در حال سقوط نشان می‌داد. در حالی که در دنیای واقعی برای بسیاری از مردم خبر زیادی نبود و در عین حال، رفتار و احساسات مردم، منبعث از تصویر ساخته شده در ذهن‌ها بود.

اما در نمونه‌ای جدیدتر هم اینک ضعف حکمرانی سایبرنتیک در حوزه اقتصادی و بازار ارز کشور آشکار شده است. جایی که به رغم همه تدابیر و زحمات میدانی، فیزیکی، انتظامی، باز نرخ‌های موسوم به «بازار آزاد»، «بازار فردایی» و «بازار غیر رسمی» در مقابل همه نرخ‌های نیمایی، متشکل، توافقی و ... قد‌علم کرده و آن‌ها را به همراه دیگر نرخ‌ها در بازار طلا، خودرو و ... به سوی خود می‌کشد.

اظهارات یکی از مقامات اقتصادی کشور در روز گذشته این مسئله را عیان کرد. وزیر اقتصاد با اشاره به تهدید‌های اقتصاد دیجیتال بیان کرد: «ما با یک نبرد دیجیتال مواجه هستیم. این‌گونه نیست که جلوی کشتی‌های ما را بگیرند. بلکه در یک نبرد دیجیتال از طریق شناسایی تراکنش‌ها صرفاً سوار بر اطلاعات ردوبدل شده دیتا‌ها هستند. حتی در عرصه داخلی نیز با چالش مواجه هستیم. در مسائل ارزی کشور شبکه‌های جدید سفته‌بازان هجوم می‌آورند و برای مقابله با این تهدید‌های دیجیتال و آفندی که در حوزه دیجیتال وجود دارد باید یک پدافند داشته باشیم. مسئله ما امروز در سبزه‌میدان و بازار بزرگ نیست، این جنس از تهدید شبانه‌روزی است و در مواجهه با تهدید عملکرد مناسبی نداریم، نتیجه این اتفاق نیز نوسانات نرخ ارز است که امروز شاهد آن هستیم. در حوزه نظارتی امکانات بسیار بیشتری با تحول دیجیتال داریم، اما در عین حال با تهدید‌های این حوزه مواجه هستیم که پاسخ به آن نیازمند یک سازوکار هوشمند است.»

این اظهارات و جزئیاتی که در گزارش «زیرپوست بازار غیررسمی ارز» در صفحه ۱۰ امروز، به آن اشاره شده، بیش از پیش نشان می‌دهد که یک اقدام مغفول در سیاست گذاری بازار ارز، کنترل جریان اطلاعات از مسیر صحیح ورود به این عرصه بوده است تا جایی که کانال‌های مجازی، در سیستم‌های تقریباً بسته، جریان انتظارات و مسیر اطلاعات را تا جایی که بعضاً مخالف روند عمومی و واقعیت‌های اقتصاد بوده، شکل داده اند. در این میان، کم بودن بازیگران ارز فردایی نسبت به کل بازار ارز و به خصوص خالی بودن عرصه برای حضور عالمانه بانک مرکزی در آن، موجب شده است تا نرخ‌های این بازار بدون این که مصنوعی یا طبیعی بودن آن مشخص شود، به معادلات ذهنی فعالان بازار ارز و مردم راه یابد و موج‌های بعدی از جمله صعود قیمت در بازار دارایی ها، اوج گیری تقاضای سفته بازی و ... شکل بگیرد.

با همه این اوصاف و از آن جایی که راهی به جز به دست گرفتن جریان فناوری اطلاعات در تمام ابعاد آن از جمله سخت افزار، نرم افزار، انسان افزار و اطلاعات افزار وجود ندارد، به نظر می‌رسد سیاست گذاری جدی، عالمانه، با رعایت موازین انسانی و اسلامی و جدای از هیاهوی رسانه‌ای باید برای نظام بخشی به این عرصه شکل بگیرد. عرصه‌ای که طبق آن چه گفته شد، مربوط به یک دستگاه و حوزه نیست و اساس حکمرانی و قدرت آینده کشور در حوزه سیاست داخلی را شکل خواهد داد.