قارچ‌هایی اسرار آمیز که مورچه‌ها را به زامبی تبدیل می‌کند

به گزارش مجله خبری نگار،یک نوع قارچ انگلی در سراسر جهان زندگی می‌کند که مورچه‌ها را به «زامبی» تبدیل می‌کند. عملکرد قارچ به نحوی است که فکر می‌کنید همین حالا از یک فیلمِ ترسناک خارج شده است: این قارچ اندام‌های بدن و مغز مورچه‌های میزبانِ خودش را هک می‌کند و ذهن آن‌ها را به کنترل درمی‌آورد تا بنا به دستور او لانه را ترک کنند و از نزدیک‌ترین درختانِ اطرافشان بالا بروند. مورچۀ آلوده آرواره‌هایش را به دور یک برگ قفل می‌کند و بین زمین و آسمان در جنگل آویزان می‌ماند و بعد از چند روز که قارچ او را از درون هضم کرد، می‌میرد. قارچ در بدنِ میزبانِ خود می‌ترکد و بارانی از هاگ‌هایش را به روی نسلِ بعدیِ مورچه‌های قربانی می‌ریزد.

قارچ‌هایی که مورچه‌ها را به زامبی تبدیل می‌کنند با نامِ علمیِ اوفیوکوردیسپس Ophiocordyceps شناخته می‌شوند و بیش‌از ده‌ها گونه از آن‌ها در سراسر جهان از جمله فلوریدا در آمریکا، برزیل و ژاپن پراکنده‌اند. دانشمندان گمان می‌کنند که هر کدام از ده‌ها گونه مورچه توسطِ سویه خاصی از این نوع قارچ که منحصر به همان گونه مورچه است، آلوده می‌شوند.

برطبق مطالعه‌ای که در سال ۲۰۲۰ انجام شده است، دانشمندان توانسته‌اند سازوکارِ مولکولیِ تعاملِ انگلی بینِ قارچ و مورچه را که مبنای دستکاریِ رفتاری است، شناسایی کنند. اما اینکه این انگل‌ها به لحاظِ سیستمی چطور فعالیت می‌کنند تاکنون ناشناخته مانده بود. اکنون دانشمندان فاش کرده‌اند که قارچ‌های مهاجمِ مورچه خودشان نیز دچار انگلِ خاصی می‌شوند که بدنِ آن‌ها را کنترل می‌کند.

قارچ اسراسرآمیز

دکتر جوآئو آراهو، دستیار موزه قارچ‌شناسی در باغِ گیاه‌شناسیِ نیویورک، ده‌ها سال در جنگل‌های بارانی درباره مورچه‌های زامبی تحقیق کرده است. او در طی این سال‌ها متوجه شد همیشه چیزی عجیب اتفاق میفتد: یک قارچ سفیدِ عجیب که در بالای قارچ‌هایی که مورچه‌ها را زامبی می‌کنند، می‌رویید.

سایر دانشمندان هم متوجه این قارچ شده بودند، اما آراهو و همکارانش تصمیم گرفتند نخستین گروه از دانشمندانی باشند که این مسئله را به‌شکلی نظام‌مند بررسی و روی گونه‌ای از مورچه‌های زامبی در فلوریدا کار می‌کنند. این تیم تحقیقاتی ساختار فیزیکی قارچی که روی قارچ‌های زامبی‌کننده مورچه می‌رویید را بررسی و DNA آن را توالی‌یابی و در ۹ نوامبر امسال در نشریه پِرسونیا منتشر کردند.

آن‌ها در حین کار دو جنسِ جدید از قارچ را شناسایی کردند که تاکنون شناسایی نشده بود. آراهو می‌گوید: «ما متوجه شدیم که دو دودمان متفاوت از قارچ‌ها وجود دارد، دودمان‌های جدیدی از قارچ که یکی از گونه‌های قارچ‌های زامبی‌کننده مورچه را در فلوریدا آلوده می‌کنند.» یکی از قارچ‌های تازه با نامِ علمیِ Niveomyces coronatus مسئول ایجادِ همان سرپوشِ سفیدی است که روی قارچ‌های زامبی‌کننده مورچه می‌روید و کنترل این قارچ را به دست می‌گیرد.»

قارچ سفید چطور قارچ زامبی‌کننده مورچه را آلوده می‌کند؟

قارچی که به قارچِ زامبی‌کننده مورچه‌ها حمله می‌کنند، این نوع قارچ‌ها را تبدیل به زامبی نمی‌کند بلکه از بافت این قارچ تغذیه می‌کند و به آن آسیب می‌زند. آراهو می‌گوید: «تمام قارچ‌هایِ زامبی‌کننده مورچه که روی‌شان سرپوشِ سفید رشد کرده بود به شکلی درآمده بودند که گویی چیزی از درون آن‌ها را خورده و نابود کرده است.»

آراهو می‌گوید: «بعضی مواقع، این قارچ‌های سفید، قارچِ زامبی‌کننده مورچه‌ها را ابتدا اخته می‌کنند تا دیگر نتوانند هاگ‌های‌شان را پرتاب کنند و بعد رشد می‌کند و کلِ قارچ را مصرف می‌کند.»

محققان می‌گویند با اینکه تاکنون دو جنسِ تازه با عنوان‌های Niveomyces و Torrubiellomyces پیدا شده‌اند که مسئولِ تبدیل شدنِ قارچ‌ها به قارچ‌های زامبی‌کننده مورچه‌ها هستند، اما ممکن است انواع بسیار بیش‌تری از این نوع قارچ‌های آلوده‌کننده وجود داشته باشند.

دکتر چاریسا دِ بِکِر، دستیار استاد در دانشگاه اوترخت در هلند، می‌گوید: «فکر می‌کنم که این پدیده [زندگی انگلی]خیلی شایع‌تری از آنی است که ما تصور می‌کنیم. زندگی انگلی نوعی از سبکِ زندگیِ پرمنفعت است. ممکن است این نوع سبکِ زندگی، مسلط‌ترین سبک در سراسر سیاره زمین باشد.»

اهمیتِ مطالعه قارچ‌ها و انگل‌ها

دِ بِکِر می‌گوید، علاوه‌برآن، انگل‌ها به طور عام و قارچ‌های انگلی به‌طور خاص، خیلی کم موردِ مطالعه قرار گرفته‌اند. دکتر کارولین الیا، محقق پست‌دکترا در رشته زیست‌شناسی ارگانیسمی و فرگشتی در دانشگاه هارواد، می‌گوید تحقیق حاضر با عمق‌بخشیدن به فهم‌مان از قارچ‌های زامبی‌کننده مورچه، چیزی فراتر از صرفاٌ مطالعه قارچ‌هاست. او می‌گوید: «قارچِ زامبی‌کننده مورچه‌ها در طی فرگشت به کارشناسِ علوم اعصاب تبدیل شده است. او می‌داند دقیقاً کدام دکمه را باید فشار دهد تا مورچه‌ها را تبدیل به زامبی کند. ما با فهمِیدن اینکه این قارچ چگونه این مشکل را حل کرده می‌توانیم به هدفی کلی‌تر و آن هم عمق بخشیدن به فهمم‌مان از چگونگی کار کردنِ مغز یا تولید کردنِ رفتار دست پیدا کنیم.»

منبع:فرادید