کابوس مهاجرت «توده وار»!

به گزارش مجله خبری نگار، دیگر فقط صحبت از مهاجرت نخبگان نیست. حالا مهاجرت شکل دیگری به خود گرفته است و ما شاهد مهاجرت ورزشکاران، هنرمندان، نویسندگان، استادان، معلمان و کارگران در صنف‌های مختلف هستیم که به‌اصطلاح به آن مهاجرت «توده وار» می‌گویند. این‌ها بخشی از صحبت‌های بهرام صلواتی، رئیس رصدخانه مهاجرت ایران است که گفت و گوی مفصلی با روزنامه شرق درباره آمار و عوامل مهاجرت ایرانیان داشته و بخش‌هایی از آن تکان دهنده است. قسمت‌های مهم آن را می‌خوانید:

*درباره مهاجرت اجباری و پناه‌جویی کمتر می‌شنویم، اما آمار‌های این نوع مهاجرت ایرانیان بالاست. اگر سالی ۵۰ هزار روادید برای ایرانیان صادر شود، درخواست ۳۰ هزار نفر پناه‌جویی، ۱۰ تا ۱۵ هزار نفر تحصیلی و پنج هزار نفر هم کاری است.

*وقتی با نخبگان و متخصصان صحبت می‌کنم، دغدغه‌شان پول نیست. به نظر می‌رسد نخبگان، مأیوس شده‌اند و مهاجرت شان از جنس سرخوردگی و یأس است. این ادبیات که هرکسی با ماست بماند، هرکسی با ما نیست، برود بسیار خطرناک است.

*هر مهاجری به خارج از کشور می‌رود به‌عنوان یک پل ارتباطی عمل می‌کند و این حلقه بعدی است. حلقه دیگر هم تسهیل گران مهاجرت هستند و ما شاهد مهاجرت عام و توده وار هستیم. ما دو سال پیش شواهدش را دیده بودیم و هشدار‌های لازم را هم دادیم.

*بعد از اتفاقات ۸۸ بالاترین رتبه فرار مغز‌ها را در سال ۸۹ تجربه کردیم. پیش‌بینی می‌کنم که در سال ۱۴۰۲ احتمالا یکی از شدیدترین و وخیم‌ترین موج‌های مهاجرت را فقط در بحث فرار مغز‌ها خواهیم داشت. نیروی انسانی در ایران، به علت نوسانات ارزی و ... ارزان شده است و به راحتی در کشور‌های همسایه جذب می‌شود.

*طبق مطالعه‌ای بعد از تصویب برجام یعنی در سال‌های ۹۵ و ۹۶ ما موج بازگشت متخصصان را داشتیم و حتی میزان درخواست مهاجرت‌های پناه‌جویی کاهش یافت. هر زمانی که توانستیم رونق اقتصادی ایجاد و افراد را به آینده امیدوار کنیم، افراد ترجیح دادند در جایی بمانند که وطن شان است، می‌شناسند و به آن علاقه دارند.

*میانگین بالای ۶۰ درصد استادان و دانشجویان میل ۷۰‌درصدی برای مهاجرت دارند. در دنیا میل به مهاجرت بالاست، اما جنس میل به مهاجرت در ایران متفاوت است. وقتی شاخص‌های میل به مهاجرت و تصمیم برای مهاجرت به هم نزدیک می‌شوند، به معنای آن است که میزان مهاجرت شرایط وخیم و خطرناکی پیدا کرده است.

*در ۲۰ سال گذشته نیم‌میلیون پناه‌جو به دنیا فرستاده‌ایم. ما کشوری نیستیم که ناامنی نظامی را تجربه کرده باشیم، ولی می‌توانم بگویم ناامنی اقتصادی و اجتماعی در حال شکل‌گیری است.

*در چند سال آینده در بخش‌های صنعتی، خدماتی و بهداشتی با کمبود سرمایه انسانی روبه‌رو می‌شویم. ما دوره افزونی جمعیت را پشت سر گذاشته‌ایم و جایگزین‌کردن این (نیروی انسانی) خیلی سخت است.