مزایای استفاده از ریال دیجیتال

به گزارش مجله خبری نگار/اسکناس: پس از بیش از یک سال ممنوعیت، دولت ایران استفاده و استخراج ارز دیجیتال برای واردات کالا از خارج از کشور را تصویب کرد، مدت کوتاهی پس از اینکه اعلام شد تهران اولین محموله وارداتی ارز دیجیتال خود را تامین مالی کرده است. علیرضا پیمان پاک، رئیس سازمان توسعه تجارت ایران از موفقیت کشورش در پرداخت بهای ۱۰ میلیون دلاری از طریق ارز‌های رمزنگاری شده خبر داده و تاکید کرده است که تا پایان شهریور ماه جاری استفاده از ارز‌های دیجیتال و قرارداد‌های هوشمند به طور گسترده در تجارت خارجی استفاده شود.

تصویب ماینینگ ارز‌های دیجیتال از سوی دولت ایران از جمله اقداماتی است که طی دو ماه گذشته انجام داده است، که با دیجیتالی کردن پول ملی خود و سپس اجازه واردات کالا از خارج از کشور به ارز رمزنگاری شده آغاز شده است، که ناظران ایرانی آن را طرحی هوشمند برای دور زدن تحریم‌های آمریکا توصیف کردند. معین صدیقیان، پژوهشگر اقتصادی معتقد است که ایران طی سال‌های گذشته در نتیجه تحریم‌ها آسیب دیده است و برای خنثی کردن آن‌ها تلاش زیادی کرده است و تصویب استخراج ارز‌های دیجیتال در همین چارچوب است.

صدیقیان در گفتگو با الجزیره‌نت با بیان اینکه تحریم‌های خارجی ایران را با چالش‌های بزرگی مواجه کرده و مبادلات مالی و تجارت خارجی این کشور را با مشکل مواجه کرده است، گفت: بانک مرکزی ایران علی‌رغم استفاده احتمالی از پول ملی در مبادلات مالی، در نهایت برای دور زدن تحریم‌های آمریکا و کاهش فشار‌ها بر اقتصاد ملی، به استفاده از ارز‌های دیجیتال روی آورد.

شمارش معکوس برای رونمایی از رمزریال بانک مرکزی

ارز دیجیتال در دهه اخیر توانست به سرعت جای خود را بین بازار‌های سرمایه‌گذاری باز کند، به طوری که ارزش این بازار در فاصله سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۱ از ۱.۶ میلیارد دلار به بیش از ۱.۴ تریلیون دلار رسید و این در حالی است که معمولا برای رسیدن بازار‌های دیگر به چنین رشدی نیاز به سال‌های بسیاری داریم. هرچند بازار رمزارز‌ها خالی از ریسک نیست، اما مانند بیشتر بازار‌ها اگر سرمایه‌گذاران از تخصص، آگاهی و دانش لازم برخوردار باشند می‌توانند علاوه بر کسب سود‌های رضایت‌بخش در این بازار، از ارز دیجیتال به‌عنوان ابزار شناخته‌شده بین‌المللی برای تجارت نیز استفاده کنند. به نحوی که در حال حاضر بیشتر کشور‌ها زمینه ورود قانونی سرمایه‌گذاران را به بازار رمزارز‌ها تسهیل کرده‌اند.

این فرآیند به تازگی در ایران هم کلید خورده و اولین ثبت سفارش با استفاده از رمزارز به ارزش ۱۰ میلیون دلار انجام شد. در واقع تسهیل معاملات تجاری را نیز می‌توان از کاربرد‌های مهم و اثرگذار ارز دیجیتال نام برد که در حال حاضر بسیاری از کشور‌ها از این روش بهره گرفته‌اند و سال‌هاست در این زمینه کار می‌کنند. استفاده از رمز ارز در تجارت خارجی در حالی رسمی شده است که سال ۹۹ چنین مصوبه‌ای از سوی معاون اول وقت رئیس جمهور با همراهی بانک مرکزی ابلاغ شد، اما هیچگاه شکل عملیاتی به خود نگرفت تا اینکه بانک مرکزی دولت سیزدهم با اولویت قرار دادن این فرآیند نسبت به تکمیل فرآینده و به رسمیت شناختن این فعالیت‌ها به سرعت پیش رفت تا جایی که قرار است به زودی از «رمزریال» رونمایی کند.

طبق گفته رئیس بانک مرکزی این ارز‌ها صرفاً برای «جایگزینی اسکناس‌هایی که مردم در حال حاضر دارند» طراحی شده است و به زودی عملیاتی خواهد شد. «ارز دیجیتال بانک مرکزی» یا Central Bank Digital Currency که به اختصار CBDC خوانده می‌شود، دارایی دیجیتالی است که توسط بانک مرکزی بعضی کشور‌ها صادر و دولت‌ها آن را به عنوان پول رسمی دیجیتالی به رسمیت می‌شناسند.

برخلاف بیت‌کوین که از سوی دولت‌ها صادر نشده و مرز‌های جغرافیایی برای معامله آن محدودیتی ایجاد نمی‌کند، پول دیجیتال بانک مرکزی توسط نهادی دولتی صادر و تحت نظارت‌های قانونی است. آنچه CBDC را از ارز‌های رایج متمایز می‌کند این است که به افزایش بالقوه کارایی پرداخت و کاهش هزینه‌ها منجر خواهد شد. ورود بانک مرکزی به موضوع رمزریال ملی با هدف نظارت و شفافیت بیشتر در مبادلات و تراکنش‌های افراد و ممانعت از خلق پول است و قرار نیست فعالیت بانک‌ها را تحت‌الشعاع قرار دهد.

ریال دیجیتال جایگزین اسکناس ریال می‌شود

در همین رابطه، علی صالح آبادی رئیس کل بانک مرکزی با این توضیح که رمزریال با رمزارز‌های جهان روا به کلی متفاوت است تاکید می‌کند که رمز ارزی که ما تعریف کرده‌ایم به این شکل است که افراد به جای اینکه اسکناس ریال را جابجا کنند می‌توانند از رمزریال یا ریال دیجیتال استفاده کنند، یعنی ریال دیجیتال جایگزین اسکناس ریال می‌شود. کار‌های آن هم انجام شده و طبق وعده‌ای که داده ایم این کار به‌زودی به طور آزمایشی عملیاتی می‌شود. در واقع ریال دیجیتال ریالی است که ناشر آن بانک مرکزی است، همانند اسکناس ریال که از سوی بانک مرکزی منتشر می‌شود.

تجربه دنیا در استفاده از رمزارز ملی

روسیه اخیراً اعلام کرد که برنامه‌های راه‌اندازی آزمایشی CBDC خود را برای آوریل ۲۰۲۳ تسریع می‌کند. امارات متحده عربی نیز تنها در سال ۲۰۲۱ حدود ۲۵ میلیارد دلار سرمایه ارز رمز را بر عهده داشته و سومین کشور بعد از لبنان و ترکیه بوده است. این کشور به دنبال رگولاتوری توسط نهاد‌های ناظر و با استفاده از تجربه فعالان در حوزه بلاکچین است که در آن می‌توان ضمن رعایت قوانین بین المللی از مواهب ارز رمز‌ها از جمله جابجایی سریع و ارزان‌تر پول استفاده کرد.

هرچند تعدادی کشور پیشرو ازجمله چین هم با یوان دیجیتال خود و همچنین کره جنوبی، قبلاً یک نسخه آزمایشی راه‌اندازی کرده‌اند؛ اما یک CBDC در مقیاس بزرگ هنوز مستقر نشده است. ونزوئلا نیز در این زمینه پیشگام بود و در سال ۲۰۱۸ از ارز دیجیتال خود به نام پترو رونمایی کرد. بااین‌حال، پترو مشکلاتی دارد و توسط تعداد بسیار کمی از ونزوئلایی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. رمزریال ایران نیز یک CBDC محسوب می‌شود که روی فناوری بلاک‌چین عرضه خواهد شد. فناوری بلاک‌چین به افراد اجازه می‌دهد که یک کپی از تاریخچه تراکنش‌ها در یک دفتر کل توزیع شده نگه دارند تا توسط یک نهاد واحد کنترل نشوند.

مزیت‌های استفاده از رمزریال

به گفته معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی هدف «رمزریال» بانک مرکزی ایران بر مبنای حذف بانک‌ها در مسیر تعاملات مالی و تراکنشی نبوده است، زیرا بانک‌ها جزء جدایی‌ناپذیر تراکنش‌ها هستند. هدف از طراحی رمزریال در بانک مرکزی تبدیل اسکناس به یک موجودیت قابل برنامه‌ریزی و برنامه‌نویسی (open money) است که با این فرآیند، پول دارای موجودیت هوشمند خواهد شد. به عنوان نمونه زمانی که فرد تسهیلاتی را به‌صورت رمزریال دریافت کند، این امکان برای بانک و تسهیلات‌دهنده فراهم می‌کند که مبلغ موردنظر دقیقاً در جایی سرمایه‌گذاری شود که هدف‌گذاری شده است.

این در حالی است که در مورد اسکناس و سایر روش‌های انتقال وجوه امکان این ردیابی هوشمند برای تسهیلات‌دهنده و سیاست‌گذار وجود ندارد. به بیان بهتر رمز پول‌ها فضای نوآورانه‌ای در عرصه پولی ایجاد خواهد کرد و بانک‌های مرکزی دنیا به سمت استفاده از ظرفیت‌های آن در حال حرکت هستند. از سوی دیگر عباس آشتیانی، رئیس انجمن بلاک‌چین ایران به رسمیت شناخته شدن رمز ارز‌ها در مبادلات تجاری کشور را اقدام بزرگی دانست و گفت: استفاده از ارزدیجیتال راهی برای دور زدن تحریم هاست و این موضوع کمک می‌کند تا تنوع بخشی سرمایه گذاری با چنین دارایی‌هایی در دنیا ایجاد شود.