به گزارش مجله خبری نگار، حدود ۱۰ سال پیش در انگلیس، نوعی سیب توسرخ تولید شد؛ «Redloves»، سیبی با گوشت و پوست قرمز که گفته میشد دراصل بومی قزاقستان است، اما بهدلیل طعم زیادی ترش آن طرفدار چندانی نداشت تا اینکه فردی بهاسم «مارکوس کوبلت» بعد از ۲۰ سال تحقیق و آزمونوخطا توانست نوع اصلاحشده این سیب را در انگلیس تولید کند. بعد از آن اروپای مرکزی، استرالیا و چین موفق شدند مجوز تولید آن را کسب کنند و گویا در جمهوریآذربایجان، هلند و آفریقای جنوبی هم پیدا میشود.
این سیب منحصربهفرد حالا به میوهای محبوب تبدیل شدهاست که هم در ظرف میوه پیدایش میشود و هم در ظرف سالاد، هم در انواع کیک و دسر بهکار میرود، هم در نوشیدنیها. آنتیاکسیدان (ضدسرطان طبیعی) بالایی دارد، طعم آن ملس و ظاهرش ویژه است و با قیمت بالا در دنیا بهفروش میرسد. بهنظر میرسد این میوه نادر و کمیاب از ایران به سایر نقاط دنیا سفر کرده یا دستکم همزمان با آنها کشت میشدهاست؛ شاهدش باغهای سیبتوسرخ یا «ترشو» در روستاهای سمنان و آذربایجان است. روستای «بکران» واقع در شهرستان «میامی» استان سمنان یکی از معدود پرورشدهندگان سیبسرخ در ایران است؛ در ادامه با دونفر از اهالی این روستا درباره محصول خاص منطقهشان گپ میزنیم.
«حسین رنجبر»، ۴۴ ساله، معلم، عضو سابق شورا و خبرنگار محلی روستاست. آقای رنجبر میگوید با اینکه درخت سیبتوسرخ از زمانهای قدیم در روستایشان بوده، اما تازه چندسالی است که موردتوجه قرار گرفته: «آنطور که میگویند حدود ۱۰۰ سال پیش درخت سیبتوسرخ در روستا کاشته میشده، اما اهالی چندان روی خوشی به آن نشان نمیدادند. یادم میآید همیشه یک لایه خاک روی این سیبها مینشست تا حدود ۱۵ سال پیش که عدهای ازطرف جهاد کشاورزی به بکران آمدند و گفتند ترشو، سیب خاص و نادری است. آنموقع بود که مردم توی خانههایشان سیبتوسرخ کاشتند، به درختهای ترشوی باغشان رسیدگی کردند، عکس و مجسمهای از این درخت در ورودی روستا نصب شد و از شهرهای اطراف، مشتری پیدا کرد.» با اینحال سیبتوسرخ همچنان برای خیلیهایمان ناشناخته است و در بازار هم نمیبینیمش. چرا؟ آقای رنجبر توضیح میدهد: «در روستای ما کلا ۷۰، ۸۰ تا درخت سیب توسرخ بیشتر نیست. از این تعداد شاید حدود ۳۰ تا بارده باشد. درست است که در این چندسال استقبال از سیب توسرخ بیشتر شده، اما درختی نیست که هرجایی رشد کند. خیلیها دانه آن را کاشتند، ولی نگرفت. آن چندتایی هم که به تازگی اضافه شده، بیشتر پاجوش است. درختهای موجود هم بار زیادی ندارند؛ هر درخت شاید حدود ۱۰، ۱۵ کیلو سیب بدهد، آن هم خیلی ریز و کوچک.» بکران، روستای کوچکی است با ۱۲۸۰ نفر جمعیت که شغل نیمی از آنها کشاورزی است. آیا سرمایهگذاری روی این میوه منحصربهفرد نمیتواند روی اقتصاد روستا تأثیر مثبت بگذارد؟
رنجبر میگوید: «عمده محصول بکران، یونجه، جو و گندم است. مدتی است که اهالی به پستهکاری هم روی آوردهاند که درآمد خوبی دارد، ولی سیب توسرخ هنوز جای خودش را در روستا باز نکردهاست. آنهایی هم که درخت سیبتوسرخ دارند، چندان بهفکر بازار نیستند. در بکران رسم بر این است که صاحبان باغ ها، محصولشان را بین خانواده و قوموخویش پخش میکنند. ازطرف دیگر خیلی از باغهای روستا بهدلیل فوت یا مهاجرت صاحبانشان، خشک و رها شدهاند و ترشو هم جزو این درختهای رهاشده است.» ویژگی بکران چیست که درخت سیب توسرخ در آن بهعمل میآید؟ رنجبر جواب میدهد: «اینجا تابستانها گرموخشک است و زمستانها، معتدل و بدون یخبندان. ظاهرا ترشو که ما آن را بیشتر توی غذا، بهجای سیبزمینی، استفاده میکنیم از این آبوهوا خوشش میآید.» درخت سیب توسرخ آنطور که آقای رنجبر توضیح میدهد نه آب زیادی میخواهد، نه رسیدگی به آن ازنظر آفت و سم پاشی زحمت بیشتری از درختهای دیگر دارد، پس شاید با تبلیغ و آموزش بتواند مثل همنوعش در انگلیس، جای خود را در بازار پیدا کند تا هم مشتریان از منافع غذایی و داروییاش بهره ببرند و هم کشاورزان از کاشت و برداشتش. در ادامه یک کشاورز بکرانی اطلاعات بیشتری درباره این میوه دراختیار ما میگذارد.
«احمد مرادصالحی» ۴۴ ساله است و درباره قدمت درخت سیبتوسرخ مثل آقای رنجبر به شنیدههایش از بزرگترها استناد میکند: «پدربزرگ ما ۱۱۰ سالی عمر کرد، حالا ۳۵ سال است از دنیا رفته و آنطور که برای پدرم تعریف کرده از حدود ۱۷، ۱۸ سالگی از درخت سیب توسرخ خبر داشته؛ یعنی میتوانیم بگوییم این درخت از حدود ۱۳۰ سال پیش در این منطقه بودهاست. ۱۲-۱۰ سال پیش عدهای از انگلستان آمدند و از باغ ما برگ و دانه و چوب ترشو با خودشان بردند. حالا میگویند سیب توسرخ مال انگلستان است. خب البته قدیمها این سیب توی روستا خیلی به چشم نمیآمد. حتی ممکن بود برای کاشتن درختهای دیگری مثل زردآلو تبر به جانش بزنیم و بیندازیمش، اما الان که جهانی شدهاست، مردم دورش را میگیرند و به درختهای خشکشدهاش هم رسیدگی میکنند. راستش از وقتی عکس آن را در اینترنت انداختند، تازه مردم یادشان آمده که به این درخت توجه کنند. اگر شما سیب توسرخ را ندیدهباشید، شاید ندانید که چه میوه خاصی است؛ ریشه درخت قرمز است و میوهاش را که گاز میزنی از لبولوچهات انگار بزاق خونی میچکد.»
منبع: خراسان