علوم انسانی نقشه راه سایر علوم است

به گزارش مجله خبری نگار حجت الاسلام و المسلمین احمدحسین شریفی روز یکشنبه در مراسم افتتاحیه ششمین کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی و پنجمین دوره جایزه جهانی علوم انسانی اسلامی افزود: علوم انسانی نرم افزار فردی سازی، دولت سازی، حکمرانی، جامعه پردازی و تمدن سازی است و آلودگی یا نارسایی این نرم‌افزار به آلودگی و نارسایی زیست فردی و اجتماعی و حاکمیتی و تمدنی منجر می‌شود.

وی ادامه داد: بی‌توجهی محققان علوم انسانی به مبانی منابع آموزه‌ها و اصول اسلامی موجب بی‌توجهی به اسلام در سایر حوزه‌های زندگی و حیات فردی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و علمی می‌شود. نتیجه این است که همه تحرکات جامعه به سمت یک گرایش انحرافی پیش می‌رود.

دبیر علمی ششمین کنگره علوم انسانی اسلامی خاطرنشان کرد: از نخستین روز‌های آشنایی مسلمین با غرب جدید و علوم انسانی غربی عده‌ای از عالمان و روش اندیشان جهان اسلام متوجه آلودگی و قدرت تخریبی بسیار بالای علوم انسانی غربی برای جوامع اسلامی شده بودند.

شریفی توضیح داد: عده‌ای از محققان و اندیشمندان مسلمان در کنار نقد بنیاد‌های هستی شناختی، معرفت‌شناختی و انسان‌شناختی علوم انسانی موجود و توجه دادن به ناسازگاری‌ها و بلکه تعارضات آن‌ها با آموزه‌های اسلامی مربوطه، چند دهه است در غربت و مظلومیت تمام در اندیشه تولید علوم انسانی متناسب با اندیشه و فرهنگ اسلامی یا زیست مسلمانی بوده‌اند.

وی یادآور شد: حاصل این درد‌ها و تلاش‌ها طرح رویکرد‌های مختلفی درباره علوم انسانی اسلامی و چگونگی مواجهه با علوم انسانی غربی و تولید نظریه‌هایی در شاخه‌های مختلف علوم انسانی شده است.

وی افزود: مرحوم آیت الله مصباح یزدی در تبیین چرایی این حرکت می‌گوید به اعتقاد ما روشی که امروزه بر فضای علمی غرب غالب است و به کشور‌های دیگر هم سرایت کرده است، هرچند عناصر درستی دارد، ولی در مجموع روشی ناقص و نادرست است به ویژه در علوم انسانی که به یک معنا نرم‌افزار مدیریت کشور و تصمیم‌گیری‌های خرد و کلان در ساعت‌های مختلف اجتماعی به حساب می‌آید. در مقابل ما روشی را پیشنهاد می‌کنیم که بتواند جلوی آن آسیب‌ها و آفت‌ها را بگیرد و از نواقص آن به دور باشد. اسم این روش و علم برآمده از آن را «اسلامی» می‌گذاریم.

دبیر علمی ششمین کنگره علوم انسانی اسلامی گفت: باوجود همه این تلاش‌ها به دلایل مختلف فضای غالب مراکز علمی جهان اسلام حتی فضای غالب مراکز پژوهشی و آموزشی در ایران و حتی حوزه‌های علمیه نیز با این رویکرد همراه نبوده اند. اساس بسیاری از عالمان حوزوی آشنایی مناسبی با علوم انسانی موجود ندارند و اغلب متخصصان علوم انسانی نیز آشنایی قابل قبولی با اسلام و آموزه‌های اسلامی ندارند.

شریفی ادامه داد: با چنین مشکلاتی به نظر می‌رسد مسوولان علمی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران به ویژه شورای عالی انقلاب فرهنگی در تهیه و تولید اسناد بالادستی و تدوین آیین‌نامه‌های لازم برای تحول در علوم انسانی و طراحی سند دانشگاه اسلامی به شکل رضایتبخش به وظایف ذاتی خود عمل کرده‌اند.

وی با تاکید بر اینکه تهیه و تولید و تصویب اسناد و آیین نامه‌هایی که از مقدمات لازم برای حکمرانی علمی همگی در جای خود لازم و ضروری و بایسته بوده است، افزود:، اما می‌دانیم که جریان علم و تولید علم و تحول در علم بیشتر یک روند است تا پروژه و از درون عالمان و از فضا‌های علمی می‌جوشد تا آیین نامه‌ها و اسناد رسمی. اگر فضای فرهنگی و گفتمان علمی با آن اسناد و آیین‌نامه‌های بالادستی همراهی نکند حتی اگر بهترین سرفصل‌ها و متن‌های علمی هم تدوین شود نمی‌تواند ما را به سرانجام مقصود برساند.

شریفی اظهار داشت: برپایی کنگره‌ها و نشست‌های مجمع عالی توانسته است بیش از سه هزار استاد همسو با ایده اسلامی‌سازی علوم انسانی را در اقصی نقاط کشور و ده‌ها اندیشمند و چندین مرکز همسو با این ایده را در کشور‌های مختلف اسلامی همچون مالزی، اندونزی، ترکیه، لبنان، افغانستان، سوریه و عراق شناسایی کند و حتی چندین همایش با مشارکت مراکزی در افغانستان، لبنان و مالزی برگزار کند.

وی افزود: این کنگره مفتخر است که در ۱۶ کمیسیون مختلف میزبان مشارکت ۲۳۰ عضو هیات علمی به عنوان کمیته علمی این کمیسیون‌ها و همراهی حدود ۷۰۰ استاد به عنوان ارزیاب باشد که محصول این همراهی‌ها و فعالیت‌ها ارزیابی ۶۹۹ مقاله فرستاده شده به دبیرخانه کنگره و انتخاب نهایی ۱۷۰ مقاله است.

دبیر علمی ششمین کنگره علوم انسانی اسلامی یادآور شد: مجموعه مقالات پذیرفته شده در این کنگره به زودی در ۱۴ جلد منتشر می‌شود. همچنین کنگره ششم به دلیل شرایط کرونایی از حضور فیزیکی اندیشمندان خارجی محروم است، اما افزون بر مشارکت فعال برخی اندیشمندان خارجی در برخی از کمیسیون‌ها با حضور پاره‌ای از اندیشمندان جهان اسلام به زبان عربی و دیگری با حضور برخی از متفکران آمریکای لاتین به زبان اسپانیولی برگزار می‌شود.