مجله خبری-سبک زندگی نگار: سالهاست که درکشور ایران و سایر کشورهای زلزله خیز جهان شاهد تکرار سناریوی زلزله بوده و هستیم، سناریوئی که با خواب و بی خیالی شروع شده و با خواب و بی خیالی پایان مییابد. پس از وقوع زلزله و خسارات بیشمار جانی و مالی آن شاهد اشک و ناله از طرف مردم و فراخوان عمومی برای ارسال کمکها از طرف دولت هستیم.
در این بین مردم نه تنها خود را قربانی زلزله، بلکه قربانی سیاست های دولت در زمینه زلزله دانسته و تمام تیرهای نقصان و کم کاری را به سوی دولت و دستگاههای اجرائی نشان میدهند و در نهایت تمام هیاهوها با بلا خواندن زلزله به اتمام میرسد و، چون واکنش در برابر بلا غیر ممکن بوده، به ظاهر مردم واقعاً قربانی و دولتها نیز واقعاً بی تقصیر میباشند.
دانش آموزان، چه در محیط مدرسه و چه در محیط منزل از جمله گروههای جامعه هستند که همواره در معرض خطرات ناشی از زلزله قرار دارند. در این بین آموزش و مانورهای مداوم و مستمر برای آمادگی این عزیزان در برابر زلزله بعنوان حلقه گم شده در چرخه مدیریت بحران زلزله در کشور اجتناب ناپذیر و امری ضروری است.
از طرفی دیگر عموما دولت در امر مدیریت بحران باز هم دارای منابع محدودی از نظر نیرو و امکانات خواهند بود، بنابر این با آموزش و برگزاری مانورهای هدفمند برای دانش آموزان، جهت مقابله با بحران، امداد رسانی و پیشگیری از زلزله، آنها را میتوان در محیط مدرسه و منزل جهت مقابله در برابر زلزله آماده نمود؛ لذا مهمترین گام در مدیریت بحران زلزله در مدارس، آموزش (حتی اجباری) برای بالا بردن دانش و آگاهی عمومی دانش آموزان است.
از طرفی شبیه سازی صحنه زلزلههای گذشته و انجام تمرینات و مانورهای دورهای و مداوم توسط آحاد مردم وعلی الخصوص دانش آموزان و نیز ارزیابی نتایج حاصله از آن و شناسایی نقاط ضعف و قوت آن با بهره گیری از تجربیات افراد در کاهش مخاطرات زلزله بسیار موثر است.
بطور کلی مانور مجموعهای است از راهکارهای مناسب که قبل از وقوع زلزله به منظور بالا بردن سطح آگاهی و آموزش مهارتهای عملی با تعمیم به کل جامعه طراحی شده است. در واقع مانور شبیه سازی شرایط بحرانی است و مجموعهای از تمرینها و ممارست هاست که برای ارزیابی برنامههای تدوین شده جهت مقابله و مواجهه با حوادث و بلایا علی الخصوص زلزله در تمامی مکانها از جمله در مدارس به کار میرود.
در مانورها دانش آموزان در شرایط حادثه قرار گرفته و همین امر باعث میشود که شیوه رویارویی با زلزله را که از پیش با استفاده از روشهای علمی و نتیجه بخش تدوین شده و مورد ارزیابی نیز قرار گرفته را بیاموزند و این یافتههای تجربه شده را نیز در طول زندگی و در هنگام زلزله مورد استفاده قرار دهند و به عبارتی آموزهها و آموختههایی که در مانورها در مدارس ارائه و تمرین میشوند، میتوانند گرههای به وجود آمده در اوج حادثهای همچون زلزله را باز کند و دانش آموزان با اتکا به این آموزشها و آموختهها با آرامش و اطمینان خاطر به استقبال حادثه بروند و همین آرامش نسبی روانی میتواند تا حد بسیار زیادی از تلفات و آسیبهای روحی و روانی در هنگام و بعد از زلزله بکاهد.
جدی گرفتن، هدفمند بودن، تداوم و استمرار مانورهای زلزله در مدارس و افزایش کیفی و کمی آنها به ویژه در مناطق و نقاط زلزله خیز همواره میتواند به عنوان یک موضوع مهم در برنامههای مسئولین مراکز آموزشی قرار گیرد و بدون شک توجه به آن، با درنظر گرفتن امکانات طبیعی و غیر طبیعی منطقه مانور، مولفههای فرهنگی و نیروی انسانی منطقهای که مانور در آن به اجرا در میآید، در کاهش تلفات انسانی بسیار موثر است.
هنگام وقوع زلزله در داخل کلاس باید به زیر میز رفته و با دو دست محکم پایههای میز را بگیرید
مانور در مدارس باید به صورت برنامهای همیشگی، مستمر و مداوم بوده و بطورواقعی وجدی اجرا شود و در واقع شبیه سازی زلزلههای گذشته باشد و لزومی ندارد زمان اجرای آن خیلی طولانی باشد، بلکه مهم این است که هدفمند و واقعی بوده و بطور مستمر در طول سال انجام گیرد. به این ترتیب تمام دانش آموزان که عضو اصلی یک جامعه هستند، از نظر روانی و جسمی برای مقابله با زلزله آماده میشوند.
با تکرار و استمرار این مانورها (حد اقل ماهی یک بار در مدرسه یا منزل) ترس ناشی از ناگهانی بودن زلزله و پیامدهای آن (اضطراب، شوک و دلهره) در بین دانش آموزان از بین رفته و ضمن آمادگی خود و آموزش آموختههای خود به سایر اعضای خانواده در هنگام وقوع زلزله آرامش و خونسردی را برای تصمیم گیری و اجرای نکات ایمنی که مهمترین رکن نجات فرد و اجتماع است، حفظ میکنند. در واقع ضمن مقابله و عکس العمل درست در هنگام زلزله، امدادگر خود و دیگران نیز میباشند.
در هر محیط آموزشی (دانشگاه، مدارس، مهدهای کودک) و منزل میتوان مانور را با حداقل امکانات و بر اساس توانمندیهای فرهنگی، محیطی و مالی اجرا نمایند. بعد از هر مانور نیز برای بالا بردن سطح کیفی عملیات مستند سازی و تشویق افراد را نباید فراموش کرد.
یکی از کارهای مهم آن است که خود را آماده کنیم تا در صورت وقوع زلزله، بدانیم باید چه کار کنیم. آماده بودن و دانستن اینکه موقع زلزله چه کاری باید انجام داد، میتواند در صورت وقوع زلزله بعدی جان بسیاری از افراد را نجات دهد.
۱- خونسردی و آرامش خود را حفظ کنید.
۲- به سمت درب خروج هجوم نبرید.
۳- از دستورات معلم و والدین اطاعت کنید.
۴- از آسانسور استفاده نکنید.
۵- داخل کلاس (اتاق) به زیر میز رفته و با دو دست محکم پایههای میز را بگیرند.
۶- در چهارچوب در، گوشه کلاس (اتاق) و زیر ستونهای اصلی نیز میتوانید پناه بگیرید.
۷- اگر در طبقات زیرزمین هستید، در مکانی امن جای گرفته و تا پایان لرزش آنجا بمانید.
۸- داخل سالن به گوشة سالن و یا زیر ستونهای اصلی رفته و خود را به دیوار بچسبانید.
۹- در راه پله با دو دست سر را گرفته، بنشینید و خود را به یک سمت پله بکشانید و از بالا یا پایین رفتن بپرهیزید.
۱۰-داخل آزمایشگاه، کارگاه وکتابخانه، ازقفسهها فاصله بگیرید، به زیر میز رفته و ضمن گرفتن پایههای آن، از سر خود محافظت کنید.
۱۱- داخل حیاط، ضمن حفظ آرامش از دیوار و ساختمان مدرسه فاصله بگیرید و در جای مناسب نشسته و با دو دست سر خود را بگیرید.