خردکشی؛ تهدیدی جدی برای امنیت علمی و فکری و تلاشی برای خاموش‌سازی چراغ آگاهی

به گزارش مجله خبری نگار، پربزاد اقبالی - یعقوب الصراف دانشمند و سیاست‌مدار برجسته لبنانی در همایش فرزانگان خیزش در برابر خرد کشی گفت: «سوفیساید» یا همان «خردکُشی» محور اندیشهٔ امروز ما است. در فرهنگ‌های کهن، از بین‌النهرین تا یونان و روم، عمل نابودی خردورزان و متفکران سابقه‌ای دیرپا داشته است. حتی در دو جنگ جهانی نیز علمای برجسته و پژوهشگران فرهیخته به‌خاطر دانش و قدرت تأثیرشان نه تنها به‌عنوان نیروی اخلاقی و فکری، که گاه به مثابهٔ «اهریمنِ نظامی» دیده و هدف قرار می‌گرفتند. ولی در عصر نوین، یکی از مصادیق بارزِ این روند مهیب، آن را می‌توان در کاربرد سیستماتیکِ خردکشی از سوی قدرت‌هایی دید که به‌منظور تضعیفِ رقیب فکری، علمی و تمدنی دست به این اقدام می‌زنند.

او افزود: «سوفیا» به معنای حکمت است و پسوند «ساید» دلالت بر قتل دارد؛ همانند «ژنوساید» یا «هوموساید». اما مفهوم ما فراتر از قتل فیزیکی دانشمندان است: هر چه که «حکمت» را نمایندگی می‌کند فیلسوف، عالم، پژوهشگر، هنرمند، پزشک، مبتکر صنعتی، یا هر کسی که توان ارایهٔ بینش و شکل‌دهیِ افکارِ عمومی را دارد، می‌تواند هدف خردکُشی قرار گیرد. حتی کسانی که در عرصهٔ رسانه، سیاست و رهبری فکری تأثیر می‌گذارند، دامنهٔ این مصیبت‌اند.

یعقوب الصراف دانشمند و سیاست‌مدار برجسته لبنانی گفت: تاریخِ معاصر نمونه‌های دردناکی در برابر ما نهاده است: از ترور‌های هدفمندِ فیزیک‌دانان، ریاضی‌دانان و متخصصینِ انرژی گرفته تا حذفِ شفاهی و ساختاری آزادی بیان و پژوهش در مجامع علمی. در مقیاسی وسیع‌تر، هدف‌گیری پژوهش‌های پزشکی و فناوری، نه تنها مانعِ پیشرفت نظامی، که مانع رشد بشری و درمانِ بیماری‌ها می‌شود خردکشی، زخم همگانی بشریت است.

او تاکید کرد: بر این باورم که آنچه امروز ما با آن مواجهیم تنها سلسله‌اقداماتی پراکنده نیست؛ بلکه روندی سازمان‌یافته است که از دههٔ پنجاه میلادی تاکنون به اشکالِ مختلف ادامه داشته و جغرافیایِ عملیاتی‌اش از خاورمیانه تا اروپا، از آمریکای جنوبی تا آسیا امتداد یافته است. تکنیک‌ها نیز مدام تحول یافته‌اند: از ترور‌های سنتی تا بهره‌گیری از داده‌کاوی، هوش مصنوعی و عملیاتِ اطلاعاتیِ پیچیده همه برایِ خاموش‌کردنِ نورِ خرد.

یعقوب الصراف دانشمند و سیاست‌مدار برجسته لبنانی افزود: این بدان معنا نیست که ما تنها باید نظاره‌گرِ فهرستِ بلندِ مصیبت‌ها باشیم؛ بلکه امروز زمانِ عمل است. از این رو پیشنهاد‌هایی را با صراحت و با نیتی اصلاح‌طلبانه پیشِ روی شما می‌نهم، نه به‌عنوان راهکار‌هایی کامل و پایان‌یافته، بلکه به‌سانِ گام‌های نخستینِ ضروری در مسیرِ پاسداشتِ حقِ اندیشه و حفاظتِ از دارندگانِ آن:

۱. تهیهٔ بیانیه‌ای رسمی از سویِ این همایش که به‌دقتِ حقوقی وِ نگارش شود و آن را به کمیتهٔ بین‌المللی صلیبِ سرخ ارائه دهد و در آن تأکید شود که هدف‌گیریِ متفکران، اساتید، پژوهشگران و پزشکان، نه تنها جنایاتِ اخلاقی، که جنایاتِ بشردوستانه‌اند و باید در زمرهٔ مصادیقِ ممنوعِ بین‌المللی قرار گیرند.

۲. طرحِ لزوم اصطلاح و مصادیقِ «سوفیساید» یا «خردکُشی» در چارچوبِ جرایمِ بین‌المللی، از طریقِ دادگاهِ بین‌المللیِ کیفری در لاهه افزوده شود تا کسانی که برخی اعمالِ خشونت‌آمیز به‌صراحتِ قانونی «جنایت جنگی» یا «جنایت علیه بشریت» شناخته شده‌اند، این گونهٔ سازمان‌یافتهٔ تهاجم به ذخایرِ فکریِ بشریت نیز مشمولِ پی‌گیریِ کیفری گردد.

۳. ایجادِ دبیرخانهٔ بین‌المللیِ مستقلِ مستندسازی: دبیرخانه‌ای وابسته به این کنفرانس که مأمورِ جمع‌آوریِ شواهد، تدوینِ پرونده‌ها، پی‌گیریِ حقوقی و تهیهٔ گزارش‌های شفاف و مستدل شود تا هر مورد خردکُشی، از نظرِ زمانی و مکانی و اسنادِ مؤید، ثبت و برایِ پیگرد آماده گردد.

۴. پیشنهادِ ایجادِ دفترِ ویژه‌ای در مجمعِ عمومیِ سازمانِ ملل برایِ پی‌گیریِ خردکُشی: دفتری که نه تنها گزارش‌گر، که هماهنگ‌کنندهٔ اقداماتِ بین‌دولتی، حمایتیِ حقوقی و فرهنگی برایِ حفاظت از نخبگانِ علمی و فکری باشد؛ و پیشنهاد می‌کنم این نشست‌ها به‌صورتِ سالانه برگزار شود تا جریانِ پیگیری و حساس‌سازیِ بین‌المللی مستمر بماند.

او تاکید کرد: مبارزه با خردکُشی مبارزه‌ای طولانی و چندوجهی است؛ نیازمندِ ارادهٔ سیاسی، شفافیتِ حقوقی، و همبستگیِ فرهنگی. ما باید به جهانیان یادآور شویم که جنگ تنها در میدان‌هایِ نبرد رخ نمی‌دهد؛ گاه جنگ در خاموش‌کردنِ چراغِ اندیشه و ساقط‌ساختنِ امیدِ مردمانِ محروم است.