چرا دختران سیگاری می‌شوند؟! والدین چه کنند؟

به گزارش مجله خبری نگار، این روز‌ها دیگر سیگار تنها تصویری از مردان در فیلم‌ها یا جمع‌های دوستانه نیست؛ آمار‌ها می‌گویند دختران نوجوان هم به این دایره خطر اضافه شده‌اند. «سعید صفاتیان»، پژوهشگر حوزه اعتیاد و مدیرکل اسبق درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر گفته: «طبق اعلام وزارت بهداشت، ۱۴ درصد افراد بالای ۱۸ سال و حدود ۵ درصد افراد زیر ۱۸ سال مصرف‌کننده دخانیات هستند. همچنین شیوع مصرف در مردان حدود ۲۶ درصد و در زنان حدود ۵ درصد است. متأسفانه سن مصرف دخانیات در کشور پایین آمده است. زمانی مصرف سیگار در زنان عمدتاً در محیط‌های دانشگاهی، محافل خاص و در سنین بالای ۲۲ سال دیده می‌شد. اما الان اگر در ساعات عصر سری به پارک‌های تهران بزنید، می‌بینید که از هر ۱۰ دختر در سن مدرسه، ۲ - ۳ نفر دارند سیگار می‌کشند. به خصوص در جمع‌های دوستانه یا گروه‌های مختلط. این نشان می‌دهد که هم سن شروع مصرف پایین آمده و هم آمار آن در حال افزایش است». اما وقتی سیگار به دست دختران می‌رسد، والدین چه کنند؟

​​​​​​پیشگیری از خانه آغاز می‌شود

پیش از آن که جامعه یا همسالان بر فرزند شما اثر بگذارند، این خانه است که باید نخستین سپر محافظتی باشد. ارتباط گرم و صمیمی، گفت‌و‌گو‌های روزانه و احساس امنیت عاطفی، زمینه‌ای می‌سازد تا نوجوان کمتر به دنبال پناه بردن به جمع‌های پرخطر برود. والدینی که فقط دستور می‌دهند و منع می‌کنند، معمولاً نتیجه معکوس می‌گیرند. بهتر است به جای جمله‌های کوتاه و تحکمی مثل «سیگار نکش» یا «این کار زشته»، با زبان ساده و صادقانه از خطرات واقعی سیگار حرف بزنید؛ اما نه به شکل یک سخنرانی پزشکی، بلکه در قالب مثال‌های ملموس: از مشکلات پوستی و بوی بد دهان گرفته تا کاهش انرژی و آسیب به باروری در آینده. نوجوانان به پیام‌هایی که با زندگی واقعی‌شان ارتباط داشته باشد، حساس‌ترند.

مراقب الگو‌های پنهان باشید

گاهی والدین ناآگاهانه نقش نخستین الگو برای مصرف دخانیات را بازی می‌کنند. پدری که سیگار می‌کشد یا مادری که در جمع دوستان شوخی شوخی قلیان می‌چرخاند، هرچقدر هم به فرزندش هشدار بدهد، تأثیر چندانی نخواهد داشت. نوجوانان بیش از آن که به گفته‌های والدین گوش دهند، رفتارشان را می‌بینند؛ بنابراین اگر می‌خواهید دخترتان سیگار نکشد، پیش از هر چیز باید از خودتان شروع کنید.

اگر فرزندتان سیگار می‌کشد...

تصور کنید روزی ناگهان بوی سیگار را از لباس دختر نوجوانتان استشمام می‌کنید. واکنش نخستین بسیاری از والدین خشم، داد و تهدید است؛ اما این برخورد فقط باعث پنهان‌کاری بیشتر فرزند می‌شود. بهتر است نفس عمیقی بکشید و به جای واکنش سریع، به گفت‌وگویی آرام و بدون قضاوت فکر کنید. از پرسش‌های اتهامی مانند «چرا این کار رو کردی؟» یا «مگه نگفتم نباید بکشی؟» پرهیز کنید. به جای آن بپرسید: چی شد که تصمیم گرفتی امتحان کنی؟ وقتی سیگار کشیدی چه حسی داشتی؟ فکر می‌کنی چه چیزی باعث شد دلت بخواد این کار رو ادامه بدی؟ این پرسش‌ها نشان می‌دهد شما بیشتر به درک او علاقه‌مندید تا محاکمه کردنش. وقتی نوجوان احساس شنیده شدن و درک شدن کند، شانس همکاری‌اش برای ترک یا کنترل رفتار‌های پرخطر بیشتر می‌شود.

جست‌وجوی نیاز‌های پنهان

سیگار برای بسیاری از نوجوانان صرفاً یک «تفریح» نیست؛ گاهی نشانه‌ای است از خلأ‌های عاطفی، اضطراب، فشار تحصیلی یا نیاز به تأیید در جمع دوستان. اگر دخترتان به سیگار رو آورده، احتمالاً چیزی فراتر از یک انتخاب ساده پشت این رفتار نهفته است. وظیفه والدین شناسایی آن نیاز پنهان است. آیا او اعتمادبه‌نفس کافی ندارد؟ آیا در جمع دوستان برای پذیرفته شدن تحت فشار است؟ یا شاید با اضطراب‌های درسی و خانوادگی دست‌وپنجه نرم می‌کند؟ پاسخ به این پرسش‌ها می‌تواند کلید اصلی پیشگیری یا درمان باشد.

همراهی، نه مقابله

هیچ نوجوانی با اجبار و تهدید از سیگار دست نمی‌کشد. آنچه بیش از هر چیز کارساز است، همراهی صبورانه والدین است. اگر فرزندتان به مصرف ادامه می‌دهد، می‌توانید از متخصصان روان‌شناسی یا مراکز مشاوره کمک بگیرید. گاهی شنیدن صدای فردی بی‌طرف برای نوجوان اثرگذارتر از نصیحت‌های تکراری والدین است. خانه‌ای که سرشار از گفت‌و‌گو، درک متقابل و الگو‌های سالم باشد، بهترین پادزهر برای وسوسه سیگار است. نوجوانی که احساس کند شنیده و پذیرفته می‌شود، کمتر به دود سیگار پناه خواهد برد.

منبع: خراسان-پرستو عادل صدیق | روان‌شناس