بالاخره... زمین به تدریج در حال بهبود است!

به گزارش مجله خبری نگار، ابتدا، باید با یادگیری در مورد خود لایه ازن، مشکل را درک کنیم. این لایه بین ۱۵ تا ۳۵ کیلومتر بالاتر از سطح زمین در استراتوسفر قرار دارد و حاوی غلظت بالایی از مولکول‌های ازن (O₃) است.

مولکول اوزون یک ترکیب شیمیایی متشکل از سه اتم اکسیژن (O₃) است. این مولکول زمانی تشکیل می‌شود که تابش فرابنفش پرانرژی خورشید، مولکول‌های اکسیژن معمولی (O₂) را به اتم‌های منفرد تجزیه می‌کند. سپس این اتم‌های آزاد با سایر مولکول‌های اکسیژن (O₂) برخورد کرده و با آنها پیوند برقرار می‌کنند و اوزون (O₃) را تشکیل می‌دهند.

لایه ازن به عنوان یک سپر محافظ برای زمین در برابر اشعه‌های مضر خورشید عمل می‌کند. اگرچه ازن موجود در این لایه نسبتاً کمیاب است و تنها حدود ۱۰ قسمت در میلیون را تشکیل می‌دهد، اما در انجام وظیفه خود بسیار مؤثر است.

نقش حیاتی اوزون جذب بین ۹۷ تا ۹۹ درصد از تابش الکترومغناطیسی مضر UV-B و UV-C خورشید است. این دو نوع تابش مضر به اندازه کافی پرانرژی هستند که به DNA موجودات زنده آسیب برسانند.

زنگ خطر در دهه ۱۹۸۰ زمانی به صدا درآمد که «سوراخ لایه ازون» بر فراز قطب جنوب کشف شد. این کشف منجر به پروتکل جهانی مونترال برای حذف تدریجی مواد شیمیایی مضر مانند کلروفلوئوروکربن‌ها (CFC) شد که مسئول تخریب لایه ازون هستند.

اگر لایه اوزون از بین برود، چه اتفاقی برای زمین خواهد افتاد؟

اگر لایه ازن ناگهان ناپدید شود، عواقب آن برای حیات روی زمین فاجعه‌بار و سریع خواهد بود. پرتو‌های فرابنفش (UV-B) و فرابنفش (UV-C) بسیار شدید به سطح زمین می‌رسند.

تابش فرابنفش B (UVB) یکی از علل اصلی سرطان پوست، از جمله نوع کشنده ملانوما، است. بدون لایه ازن، میزان ابتلا به سرطان پوست به طرز چشمگیری افزایش می‌یابد.

اشعه ماوراء بنفش همچنین باعث آب مروارید و سایر بیماری‌های چشمی مانند فوتوکراتیت، آفتاب سوختگی چشم می‌شود که منجر به میزان بالای نابینایی می‌شود.

علاوه بر این، نشان داده شده است که اشعه ماوراء بنفش سیستم ایمنی بدن را تضعیف می‌کند، افراد را مستعد ابتلا به بیماری‌های عفونی می‌کند و اثربخشی واکسیناسیون را کاهش می‌دهد.

این آسیب مهلک البته بر حیوانات تأثیر خواهد گذاشت و بیشتر آنها، به ویژه آنهایی که فاقد تجهیزات محافظتی مانند خز، پوست یا پر هستند، درست مانند انسان‌ها سرنوشتی مرگبار خواهند داشت و بسیاری از گونه‌های آنها با خطر انقراض رو‌به‌رو خواهند شد.

اکوسیستم‌ها و کشاورزی نیز از هم خواهند پاشید. فیتوپلانکتون‌ها، موجودات فتوسنتزکننده میکروسکوپی که پایه و اساس شبکه غذایی دریایی را تشکیل می‌دهند، به شدت به اشعه ماوراء بنفش حساس هستند و نابودی گسترده آنها منجر به فروپاشی فاجعه‌بار اکوسیستم‌های اقیانوسی خواهد شد که منجر به مرگ ذخایر ماهی و به خطر افتادن همه موجودات وابسته به آنها، از جمله انسان‌ها، خواهد شد.

این تهدید به غذای انسان نیز گسترش می‌یابد، زیرا بسیاری از محصولات اساسی مانند گندم، برنج، سویا و ذرت به سطوح بالای اشعه ماوراء بنفش حساس هستند. قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش می‌تواند رشد آنها را متوقف کرده و بهره‌وری را کاهش دهد و منجر به کمبود گسترده مواد غذایی و قحطی جهانی شود.

بدون لایه اوزون، حیات روی زمین، چه در خشکی و چه در دریاها، در معرض خطر مرگ قرار می‌گرفت و هیچ‌کس در امان نبود. خوشبختانه، این سناریوی شوم تغییر کرده است. تلاش‌های بین‌المللی در کاهش مواد مخرب لایه اوزون موفق بوده‌اند و این لایه حیاتی به آرامی و به تدریج شروع به بهبود کرده است.

مطالعات اخیر با اطمینان زیادی تأیید می‌کنند که سوراخ لایه ازون در حال کوچک شدن است و تهدید آن رو به کاهش است. دانشمندان انتظار دارند که لایه ازون تا اواسط قرن حاضر به طور کامل بهبود یابد.