رفتار‌های آسیب به خود ریشه در چه چیزی دارند؟

به گزارش مجله خبری نگار/بهداشت نیوز، این متخصص روانپزشکی تأکید کرد: که چنین رفتار‌هایی بیش از آنکه یک «انتخاب» باشد، نشانه‌ای از اختلال روانشناختی است و باید با نگاهی علمی، کاهش انگ اجتماعی و گسترش آگاهی عمومی با آن مقابله کرد.

دکتر کامرانی در ابتدای گفت‌و‌گو، این پدیده را «تلاشی برای پایان دادن به رنج‌های روانی و جسمی» توصیف کرد و افزود: «برای درک بهتر چنین رفتار‌هایی باید همزمان به ابعاد زیستی، روانی و اجتماعی توجه کرد.» او همچنین یادآور شد که در تعالیم دینی، این عمل نهی شده و همین موضوع یکی از عوامل بازدارنده در جوامع اسلامی است.

به گفته این استاد دانشگاه، هیچ‌گاه یک عامل به‌تنهایی منجر به چنین رفتار‌هایی نمی‌شود؛ بلکه ترکیبی از ژنتیک، شرایط رشدی، مشکلات اقتصادی و شغلی، شکست‌های عاطفی و اختلالات روانی در کنار هم قرار می‌گیرند. وی افزود: «ناتوانی در استفاده از مکانیسم‌های مقابله‌ای سالم، احساس پوچی و درماندگی، همگی نقش مهمی در بروز رفتار‌های آسیب به خود دارند.»

دکتر کامرانی افسردگی ماژور، اختلال دوقطبی و اضطراب‌های شدید را مهم‌ترین اختلالات زمینه‌ساز معرفی کرد و تصریح نمود: پشت بیش از ۵۰ درصد این رفتارها، اختلال افسردگی پنهان است. همچنین مصرف مواد و الکل، استرس‌های شدید زندگی و سابقه خانوادگی از دیگر عوامل پرخطر عنوان شدند.

به باور این متخصص، «احساس تنهایی، انزوای اجتماعی، ابتلا به بیماری‌های جسمی مزمن و دردناک و دسترسی آسان به ابزار‌های آسیب‌رسان» خطر بروز چنین رفتار‌هایی را افزایش می‌دهد. وی بر لزوم مدیریت این عوامل در افراد مستعد تأکید کرد.

تاب‌آوری؛ سپری در برابر بحران

یکی از محور‌های کلیدی این گفت‌و‌گو، نقش سلامت روان و تاب‌آوری بود. دکتر کامرانی گفت: آموزش مهارت‌های زندگی، تقویت اعتمادبه‌نفس و تاب‌آوری کودکان و نوجوانان می‌تواند آنها را در مواجهه با مشکلات مقاوم‌تر کند. او یادآور شد که عدم حمایت اجتماعی اغلب زمینه‌ساز آسیب‌پذیری بیشتر افراد است.

این متخصص تأکید کرد: پیشگیری تنها با درمان فردی محقق نمی‌شود؛ بلکه باید شامل دسترسی به مشاوره، حمایت اجتماعی، آموزش خانواده‌ها و ایجاد محیط‌های امن روانی باشد. او افزود: اگر اختلالات روانشناختی به‌موقع درمان شوند، بسیاری از بحران‌ها اصلاً رخ نمی‌دهد.

دکتر کامرانی با اشاره به برخی علائم هشداردهنده شامل صحبت درباره پایان زندگی، رفتار‌های پرخطر، یادداشت‌های خداحافظی، بی‌توجهی به ظاهر و بهداشت و احساس شدید ناامیدی، تأکید کرد اطرافیان باید این نشانه‌ها را جدی گرفته و فرد را به سمت دریافت کمک تخصصی هدایت کنند.

به گفته این روانپزشک، خانواده و دوستان می‌توانند نقش حیاتی داشته باشند:گوش دادن بدون قضاوت و انکار نکردن احساسات، ابراز نگرانی و محبت، تشویق به بیان احساسات و همراهی عملی و ارجاع به مراکز تخصصی.

یکی از نکات مهم این گفت‌و‌گو، ضرورت کاهش انگ اجتماعی بود. دکتر کامرانی تصریح کرد: وقتی قضاوت و برچسب وجود دارد، افراد مشکلات خود را پنهان می‌کنند. در حالی که این رفتار‌ها نشانه یک اختلال روانشناختی قابل درمان هستند و نباید آنها را ضعف شخصیتی دانست.

دکتر کامرانی پیشگیری از رفتار‌های آسیب به خود را نیازمند یک رویکرد جامع و چندجانبه دانست؛ شامل آموزش عمومی، کارگاه‌های تخصصی برای خانواده‌ها و معلمان، حمایت‌های اجتماعی و دسترسی آسان به خدمات سلامت روان.

دکتر کامرانی با ابراز امیدواری گفت: اگر فرهنگ مراجعه به روان‌پزشک و استفاده از خدمات درمانی تقویت شود، می‌توان بسیاری از بحران‌ها را پیشگیری کرد. هدف نهایی ما، افزایش امید به زندگی و ارتقای سلامت روان جامعه است.