چرا سونامی اقیانوس آرام کمتر از حد انتظار خطرناک است؟

به گزارش مجله خبری نگار، این زلزله با قدرت ۸.۸ ریشتر، یکی از شدیدترین زلزله‌های ثبت شده تاکنون است.

بسیاری از کشور‌های منطقه اقیانوس آرام، از جمله کشور‌های شرق آسیا و قاره آمریکا، هشدار سونامی صادر کردند و برخی از آنها با پیش‌بینی امواج مخرب، اقدامات تخلیه در مناطق ساحلی را انجام دادند. در خود کامچاتکا، ارتفاع امواج در برخی مناطق نزدیک به مرکز زلزله به چهار متر رسید و خسارات گسترده‌ای به بار آورد.

اما نکته‌ی تعجب‌آور این بود که تأثیر این پدیده در جا‌های دیگر، به‌ویژه در ژاپن که در مقایسه با سایر کشور‌های اقیانوس آرام، نسبتاً به کامچاتکا نزدیک‌تر است، کمتر از حد انتظار بود.

در نتیجه، بسیاری از کشور‌ها پس از آنکه مشخص شد امواج به آن اندازه که انتظار می‌رفت خطرناک نیستند، هشدار‌های خود را کاهش دادند یا کاملاً لغو کردند.

چرا سونامی از آنچه برای چنین زلزله‌ای انتظار می‌رفت، خفیف‌تر بود؟

معمولاً دانشمندان انتظار دارند زلزله‌های بزرگی مانند این باعث ایجاد سونامی‌های عظیم شوند، اما در این مورد، تأثیر آن نسبتاً محدود بود. این به دلیل عوامل زمین‌شناسی زلزله، به ویژه عمق آن و نحوه حرکت صفحات تکتونیکی است.

این زلزله در مرز صفحه اقیانوس آرام رخ داد که به سمت شمال غربی در حال حرکت است و با صفحه آمریکای شمالی که به سمت غرب به سمت روسیه امتداد دارد و در فرآیندی به نام فرورانش به زیر آن می‌لغزد، برخورد می‌کند.

طبق گزارش سازمان زمین‌شناسی ایالات متحده (USGS)، این صفحات با سرعت ۸۰ میلی‌متر در سال حرکت می‌کنند که یکی از سریع‌ترین نرخ‌های حرکت تکتونیکی در جهان است.

اما این بار، زلزله در عمق ۲۰.۷ کیلومتری زیر سطح زمین رخ داد، کمی عمیق‌تر از زلزله‌های سوماترا در سال ۲۰۰۴ و ژاپن در سال ۲۰۱۱. این عمق به این معنی است که جابجایی عمودی کف دریا (بالا آمدن یا پایین رفتن ناگهانی بخشی از آن) شدت کمتری داشته و باعث کاهش میزان آب جابجا شده و در نتیجه، نیروی سونامی حاصل از آن شده است.

سونامی‌ها چگونه تشکیل می‌شوند؟

وقتی صفحات تکتونیکی ناگهان حرکت می‌کنند، کف دریا را به بالا یا پایین هل می‌دهند و مقادیر عظیمی از آب را جابجا می‌کنند. اگر این جابجایی (حرکت ناگهانی بخش‌هایی از پوسته زمین به دلیل شکستن سنگ‌ها تحت فشار) به طور قابل توجه و سریع رخ دهد، سونامی‌هایی ایجاد می‌کند که با سرعت تا ۷۰۰ کیلومتر در ساعت در اقیانوس حرکت می‌کنند.

در آب‌های عمیق، این امواج تقریباً نامحسوس هستند، اما با نزدیک شدن به سواحل کم‌عمق، سرعت آنها کاهش و ارتفاع آنها افزایش می‌یابد و امواج قدرتمندی ایجاد می‌کنند که می‌توانند مناطق ساحلی را غرقاب کنند.

در این مورد، از آنجا که جابجایی خیلی زیاد نبود، امواج سونامی ضعیف‌تر از حد انتظار بودند. با این حال، استقرار سریع هشدار‌ها و سیستم‌های هشدار اولیه به جلوگیری از تلفات انسانی قابل توجه کمک کرد، زیرا ساکنان در بسیاری از مناطق آسیب‌پذیر به موقع تخلیه شدند.

با وجود بزرگی زلزله، عوامل زمین‌شناسی باعث شد که شدت آن کمتر از حد انتظار باشد. با این وجود، چنین رویداد‌هایی همچنان یادآور قدرت طبیعت و اهمیت سیستم‌های هشدار اولیه برای کاهش خسارات احتمالی هستند.

منبع: ایندیپندنت