به گزارش مجله خبری نگار، تیمی از موسسه تحقیقات پزشکی استورز در ایالات متحده کشف کردهاند که چگونه دو ژن، بازیابی سلولهای حسی در ماهی زبرا را کنترل میکنند. این ماهیها سلولهای «مو»ی آسیبدیده را بازیابی میکنند - همان سلولهایی که مسئول شنوایی و تعادل در انسان هستند و ما، برخلاف ماهیها، نمیتوانیم آنها را بازیابی کنیم. این کار در مجله Nature Communications (NatCom) منتشر شده است.
با افزایش سن یا قرار گرفتن در معرض سر و صدا، سلولهای مویی در گوش داخلی به تدریج از بین میروند. این امر منجر به از دست دادن شنوایی دائمی و مشکلات تعادل میشود. اما در حیواناتی مانند ماهی و قورباغه، این سلولها به راحتی بازسازی میشوند. مشاهده آنها به ویژه در ماهی زبرا آسان است، که ماهیهای شفافی با اندامهای حسی (نوروماستها) هستند که از سر تا دم در یک خط قرار دارند و سلولهای آنها در زیر میکروسکوپ قابل مشاهده است.
دانشمندان بر روی دو نوع سلول کمکی درون نوروماستها تمرکز کردند: سلولهای بنیادی فعال در حاشیه و پیشسازهای سلولهای مویی در مرکز. هر یک از این گروهها توسط نسخه متفاوتی از یک ژن مشابه، cyclinD، کنترل میشوند که تقسیم سلولی را کنترل میکند. هنگامی که یکی از این ژنها خاموش میشود، فقط گروه سلولهایی که در آن فعال بودهاند، تقسیم را متوقف میکنند. این بدان معناست که حتی در یک اندام واحد، سلولهای مختلف میتوانند به طور مستقل تنظیم شوند.
وقتی ژن سلولهای بنیادی به صورت مصنوعی در پیشسازها فعال شد، توانایی تقسیم آنها بازیابی شد. این نشان میدهد که ترکیب مناسب ژنها میتواند حتی عملکرد از دست رفته را - حداقل در ماهی - بازیابی کند. محققان امیدوارند که این مکانیسم بتواند در آینده برای کار با بافت انسان سازگار شود.
این کشف نه تنها برای بازیابی شنوایی اهمیت دارد، بلکه برای موارد دیگری نیز مهم است. ژنهای مشابهی تقسیم سلولی را در خون، رودهها و سایر اندامها کنترل میکنند؛ بنابراین درک این فرآیندها در ماهی میتواند به پزشکی ترمیمی به طور کلی کمک کند.
تاتیانا پتروسکی، یکی از نویسندگان این مطالعه، گفت: «اگر بفهمیم که چرا این سلولها در ماهیها بازسازی میشوند، اما در پستانداران نه، ممکن است بتوانیم فرآیند مشابهی را در انسان نیز ایجاد کنیم.»