تغییرات در رگ‌های مغز، پیش‌بینی‌کننده‌ی اختلال شناختی است

به گزارش مجله خبری نگار، محققان دانشگاه اوکلاهما اخیراً مطالعه‌ای منتشر کرده‌اند که نشان می‌دهد تعدادی از معیار‌های عملکرد مغز، از جمله جریان خون و توانایی مغز در جبران جریان خون از دست رفته، پیش‌بینی‌کننده‌های بهتری برای اختلال شناختی خفیف نسبت به عوامل خطری مانند فشار خون بالا و کلسترول بالا هستند.

این یافته‌ها، چشم‌انداز پیشگیری یا درمان زودهنگام مشکلات حافظه، قبل از پیشرفت آنها به زوال عقل را افزایش می‌دهد. این نیاز رو به افزایش است: تخمین زده می‌شود ۱۸٪ از جمعیت جهان دارای اختلال شناختی خفیف هستند و ۱۰ تا ۱۵٪ به زوال عقل مبتلا خواهند شد. پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۵۰، زوال عقل ۱۵۲ میلیون نفر را تحت تأثیر قرار دهد.

این مطالعه توسط یک تیم چند رشته‌ای از محققان در کالج پزشکی OU رهبری و در مجله انجمن آلزایمر Alzheimer's & Dementia منتشر شد. تحقیقات آنها بر روی عروق مغز - شبکه رگ‌های خونی آن - و نحوه عملکرد متفاوت آن در بزرگسالان مسن‌تر مبتلا به اختلال شناختی خفیف متمرکز بود.

دکتر کالین پرودان، استاد مغز و اعصاب در کالج پزشکی OU و یکی از نویسندگان این مقاله، گفت: «افراد مبتلا به اختلال شناختی خفیف در معرض بیشترین خطر برای مرحله بعدی، یعنی زوال عقل، هستند.» «ما در تلاشیم تا اثر انگشت اختلال شناختی خفیف را رمزگشایی کنیم - اینکه وقتی فرد از پیری سالم به اختلال شناختی خفیف می‌رسد، چه اتفاقی برای مغز می‌افتد، و آیا کاری هست که بتوانیم برای مداخله و جلوگیری از زوال عقل انجام دهیم؟»

تیم تحقیقاتی چندین نوع اندازه‌گیری مغزی را روی افراد در سه مرحله از زندگی انجام داد: بزرگسالان جوان، بزرگسالان مسن‌تر با مغز‌های پیر، اما سالم، و بزرگسالان مسن‌تر با اختلال شناختی خفیف. هر گروه در حالی که چیزی شبیه کلاه شنا با حسگر‌های نوری به سر داشتند، یک بازی حافظه کوتاه را روی رایانه انجام دادند. فناوری‌ای به نام طیف‌سنجی عملکردی نزدیک به مادون قرمز، جریان خون در مغز را در حالی که شرکت‌کنندگان باید توالی‌های طولانی‌تر حروف را به خاطر می‌سپردند، اندازه‌گیری کرد.

در مغز جوانان، جریان خون افزایش یافت و به مغز آنها انرژی لازم برای مقابله با خواسته‌های بازی را داد، فرآیندی که به آن اتصال عصبی-عروقی می‌گویند. در افرادی که مغز سالم و در حال پیر شدن دارند، جریان خون به این اندازه افزایش نیافت، اما برای جبران، مغز آنها از سایر بخش‌های مغز برای کمک به مقابله با چالش استفاده کرد، فرآیندی که به عنوان اتصال عملکردی شناخته می‌شود. در مغز افراد مسن‌تر مبتلا به اختلال شناختی خفیف، جریان خون به طور قابل توجهی کاهش یافت و آنها توانایی جبران با استفاده از سایر بخش‌های مغز برای کمک را از دست دادند.

کامرون اوونز، یکی از نویسندگان این مطالعه، گفت: «افراد مبتلا به اختلال شناختی خفیف، این مکانیسم جبرانی را از دست داده‌اند. افراد مبتلا به اختلال شناختی خفیف، تغییرات چشمگیری در فعالیت مغز نشان می‌دهند.»

نوع دیگری از ارزیابی، بیوپسی مایع، دریچه دیگری به مغز افراد مبتلا به اختلال شناختی گشود. این آزمایش خون، میزان وزیکول‌های خارج سلولی اندوتلیال عروقی مغزی یا CEEV‌ها را اندازه‌گیری کرد که ذرات ریزی هستند که توسط سلول‌های پوشاننده رگ‌های خونی مغز آزاد می‌شوند. تحقیقات موجود نشان می‌دهد که وقتی پوشش داخلی رگ‌های خونی آسیب می‌بیند، CEEV ترشح می‌کند. افراد مبتلا به اختلال شناختی خفیف، CEEV‌های بیشتری در مغز خود نسبت به افراد دارای مغز سالم در حال پیر شدن داشتند. علاوه بر این، تصاویر MRI تأیید کردند که افرادی که سطح بالاتری از CEEV‌ها دارند، آسیب ایسکمیک بیشتری نیز دارند، به این معنی که رگ‌های کوچک مغز آنها خون کافی دریافت نمی‌کنند. محققان معتقدند که این اولین باری است که CEEV‌ها در حالت شناختی اندازه‌گیری می‌شوند.

آندری یابلوچانسکی، یکی از نویسندگان این مطالعه از کالج پزشکی اولو، گفت: «هر مغزی متفاوت است و علل اختلال شناختی ممکن است متفاوت باشد، اما داشتن این پیش‌بینی‌کننده‌ها - اندازه‌گیری اتصال عصبی-عروقی، اتصال عملکردی و CEEV - به طور بالقوه فرصت‌هایی را برای توسعه مداخلات متناسب، چه درمان دارویی یا تحریک غیرتهاجمی مغز، یا چیزی به سادگی درمان شناختی-رفتاری، فراهم می‌کند.»

این مطالعه از چندین زاویه دیگر ادامه خواهد یافت. این تیم قصد دارد به تجزیه و تحلیل CEEV ها، که مانند حباب‌هایی هستند که مواد مختلفی را حمل می‌کنند، ادامه دهد تا ببیند آیا این محموله نیز در اختلال شناختی خفیف نقش دارد یا خیر. علاوه بر این، از زمان آغاز مطالعه در طول همه‌گیری کووید-۱۹، محققان در حال ارزیابی این موضوع هستند که آیا عفونت با ویروس، پیشرفت زوال عقل را در افراد مبتلا به اختلال شناختی خفیف تسریع می‌کند یا خیر.

یابلوچانسکی گفت: «ما در سال دوم یک مطالعه چهار ساله هستیم. این یک مطالعه آینده‌نگر است که در آن همه شرکت‌کنندگان ما همین جا در اوکلاهما زندگی می‌کنند.»