سیزده بدر؛ حسن ختامی دلپذیر بر جشن‌ها و آیین‌های نوروزی

به گزارش مجله خبری نگار، سیزده بدر سیزدهمین روز فروردین ماه و از جشن‌های نوروزی وبالواقع حسن ختام جشن نوروز به حساب می‌آید و گفته می‌شود، که دارای سابقه‌ای دست کم چهار هزار ساله است. شیوه‌های برگزاری سیزده بدر و همچنین مراسم و آداب سیزده بدر بسیار متفاوت و گسترده می‌باشد.

تنوع و گوناگونی شیوه‌های برگزاری یک آیین، و دامنه‌ی گسترش فراخ‌تر یک باور در میان مردمان، بر پایه‌ی قواعد مردم شناسی و فرهنگ عامه، نشان دهنده‌ی دیرینگی زیاد آن است.

انسان باستانی گمان می‌برد که عمر جهان ۱۲ هزار سال است و در پایان دوازده هزار سال دوره جهان بسته می‌شود و انسان‌هایی که در جهان هستی، وظیفه آنها جنگ در برابر اهریمن است، بر اهریمن پیروزی نهایی می‌یابند. با از میان رفتن آخرین نیروی اهریمن جنگ اورمزد بر ضد اهریمن با پیروزی پایان می‌یابد.

جشن‌های دوازده روزه آغاز سال نیز با این سال دوازده ماهه و دوره دوازده هزار ساله عمر جهان مربوط است. انسان آنچه را در این دوازده روز پیش می‌آمد، سرنوشت سال خود می‌انگاشت. «از پیش از نوروز انواع دانه‌ها را می‌کاشتند و هردانه‌ای که در طی این دوازده روز بهتر رشد می‌کرد، آن دانه را برای کاشت آن سال به کار می‌بردند و گمان داشتند اگر روز‌های نوروزی به اندوه بگذرد، همه سال به اندوه خواهد گذشت.

سیزدهم فروردین که بر اساس نام گذاری روز‌ها در ایران قدیم به روز «تیر» موسوم بود، به ایزد باران تعلق داشت. در آئین و در باور مردم پیش از زرتشت، این ایزد همواره با دیو خشکسالی در مبارزه است. اگر پیروز شود باران می‌بارد و چشمه‌ها می‌جوشد و رود‌ها جاری می‌شود.

سیزدهمین روز سال جدید را می‌توان روز رهایی انسان از جهان مادی و روز بازگشت به جهان مینو دانست. به همین خاطر است که مردم ۱۲ روز اولیه سال را نمادی از عمر دوازده هزار ساله جهان در نظر می‌گیرند و در روز سیزده فرودین به نشانه رهایی از جهان مادی مردم سبزه سفره نوروزشان را به آب‌های روان می‌سپارند و آرزو می‌کنند که سالی پربرکت داشته باشند.

آب پاشی و آب بازی بخشی از این آیین هاست که ریشه در باور‌ها و فرهنگ اساطیری دارند. از جمله شادی کردن و خندیدن به معنی فروریختن اندیشه‌های پلید و تیره، روبوسی نماد آشتی، به آب سپردن سبزه‌ی سفره‌ی نوروزی نشانه‌ی هدیه دادن به ایزد آب «آناهیتا» و گره زدن سبزه برای شاهد قرار دادن مادر طبیعت در پیوند میان زن و مرد «مَشیه» و «مَشیانه» و نیز برآورده شدن آرزو‌ها، ایجاد مسابقه‌های اسب دوانی که یادآور کشمکش ایزد باران و دیو خشک سالی است.

جشن بزرگ نوروز یک پایان خوش لازم دارد تا همه چیزش کامل باشد؛ به همین دلیل در آخرین روز از این جشن مردم به دره و دشت (دامان طبیعت) می‌روند تا سنت سیزده به در را به جای آورند و بهترین خاطره را از روز پایانی نوروز برای خود بسازند.

می‌توان نتیجه گرفت، امور موجود در ذهن نیاکان ما جنبه اساطیری و رمزی به خود می‌گرفته و در رفتار‌های بیرونی بازتاب پیدا می‌کرده است. باور‌هایی زیبا که همچنان در میان مردمان ما رایج و جاری است.

امیدواریم با نیرو و انرژی ایی که از نوروز و طبیعت برگرفته‌ایم، به استقبال سال نو و مسائل آن برویم.