رکورددار چاپ پول، نگران رشد نقدینگی شد

به گزارش مجله خبری نگار، عبدالناصر همتی، رئیس‌کل سابق بانک مرکزی در دولت روحانی که همچنان در فضای رقابت‌های انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۴۰۰ باقی مانده است با گذشت بیش از ۲ سال از آن ایام تلاش می‌کند در قالب انتشار مطالبی دولت سیزدهم را مورد تخریب قرار دهد. همتی در آخرین اظهارات خود در روز‌های گذشته در توئیتی مدعی شد که «مسئولینی که برای اعلام کاهش رشد نقدینگی از هم سبقت می‌گرفتند، چرا سکوت کرده‌اند؟ آیا رشد نقدینگی آذرماه، مانند نرخ تورم، به نقطه برگشت خورده است؟»

این ادعای همتی در حالی است که روز گذشته بانک مرکزی آمار جدید متغیر‌های پولی در آذرماه را منتشر کرد و با ادامه اجرای سیاست‌های پولی فعال بانک مرکزی، نرخ رشد پایه پولی از ۴۵ درصد در ابتدای سال‌جاری به ۳۳.۵ درصد در آذر‌ماه کاهش یافت. همچنین برخلاف ادعای همتی که مدعی شده بود مهار رشد نقدینگی شکست خورده است، نرخ این بخش از کل‌های پولی همچنان در کریدوری است که از تیرماه سال‌جاری در آن قرار گرفته بود و مطابق با هدف بانک مرکزی روندی نزولی را طی می‌کند. بر پایه این آمار، نرخ رشد نقطه به نقطه نقدینگی از ۳۳.۴ درصد در پایان آذر‌ماه ۱۴۰۱ طی یک روند نزولی به ۲۷ درصد در پایان آذر‌ماه ۱۴۰۲ کاهش یافته است.

اجرای سیاست‌های تثبیت اقتصادی به همراه اتخاذ سیاست‌های پولی فعال و مجموعه اقدامات احتیاطی بانک مرکزی همچون کنترل مقداری رشد ترازنامه بانک‌ها و رسیدگی به وضعیت بانک‌ها و مؤسسات ناتراز، منجر به تداوم روند نزولی رشد نقدینگی و پایه پولی طی یک‌سال گذشته به منظور مهار تورم شده است. با اعلام این آمار، بار دیگر بی‌پایه و اساس بودن اظهارات و ادعا‌های همتی ثابت شد.

همتی در میان رؤسای ادوار بانک مرکزی در دو دهه اخیر، ضعیف‌ترین عملکرد در کنترل رشد نقدینگی را بر جای گذاشته و همین امر موجب شده است وی با تخریب و وارونه نشان دادن عملکرد موفق بانک مرکزی در مهار رشد نقدینگی، کم‌کاری و ناکارآمدی دوره خود را در مقایسه با وضعیت کنونی پنهان کند تا بیش از پیش عملکرد فاجعه‌بار وی در بازار پول و ارز به چشم نیاید.

همتی در شرایطی نسبت به افزایش چند دهم درصدی رشد نقدینگی در آذرماه ۱۴۰۲ ابراز نگرانی می‌کند که رکورددار نرخ‌های رشد نقدینگی بالا و مستمر است؛ در دوره ریاست وی علاوه بر اینکه نرخ رشد نقدینگی روندی دائماً صعودی را به ثبت رساند، ثبت نرخ رشد نقدینگی ۴۰.۶ درصدی در اسفندماه ۱۳۹۹ نشان‌دهنده ناکارایی اظهارات وی در مهار رشد نقدینگی است و او از ایجاد ثبات در روند کل‌های پولی ناتوان بوده است. در تیرماه ۱۳۹۷ (قبل از روی کار آمدن همتی در بانک مرکزی) رشد نقدینگی ۲۱.۹ درصد بود که در خردادماه ۱۴۰۰ (زمان کنار رفتن همتی از بانک مرکزی) به ۳۹.۴ درصد رسید؛ یعنی افزایش ۱۷.۵ واحد درصدی رشد نقدینگی در دوره مدیریت همتی در بانک مرکزی.

در بین رؤسای بانک مرکزی در دو دهه اخیر، همتی بدترین عملکرد را در مدیریت رشد نقدینگی داشته است. در حالی در دوره مدیریتی همتی رشد نقدینگی ۱۷.۵ واحد درصد بیشتر شده که چنین افزایشی در رشد نقدینگی را در دوره هیچ رئیس بانک مرکزی در دو دهه اخیر نمی‌توان دید، اما در دولت سیزدهم رشد نقدینگی در حال کنترل و روند آن نزولی است. رشد نقدینگی در مهرماه ۱۴۰۰ همزمان با پایان دولت روحانی و آغاز به کار دولت سیزدهم، ۴۲.۸ درصد و در آذرماه ۱۴۰۱ قبل از ریاست فرزین بر بانک مرکزی ۳۳.۴ درصد بود و طبق آخرین آمار در آذرماه ۱۴۰۲ به ۲۷ درصد کاهش یافته است. همتی چندی پیش نیز نسبت به رشد پایه پولی ابراز نگرانی کرده و همزمان افزایش قابل ملاحظه رشد نقدینگی به تبعیت از رشد بالای پایه پولی را مطرح کرده بود، در حالی که با انتشار آمار متغیر‌های پولی در آذرماه رد این ادعای وی نیز اثبات شد و نه‌تن‌ها نرخ رشد نقدینگی افزایش قابل توجهی نیافت و از تیرماه سال‌جاری به دنبال نتایج اجرای سیاست‌های تثبیت اقتصادی نرخ رشد نقدینگی در کریدور هدف بانک مرکزی -در کانال ۲۶ تا ۲۷ درصد- ثابت مانده و نشان‌دهنده مهار پایدار رشد نقدینگی است، بلکه روند نرخ رشد پایه پولی نیز روند نزولی با شیب بالایی را طی ۹ ماهه امسال به ثبت رسانده و نگرانی مطرح شده در مدت اخیر کاملاً بی‌مورد بوده و فقط جوسازی همتی و موج‌سواری رسانه‌های نزدیک به دولت روحانی به منظور عدم نمایش تحولات واقعی در روند متغیر‌های پولی بوده است.

آثار سیاست‌های تثبیت اقتصادی بانک مرکزی در مهار رشد نقدینگی

آثار اجرای بسته سیاستی تثبیت اقتصادی به همراه استفاده از ابزار کنترل مقداری رشد ترازنامه بانک‌ها توسط بانک مرکزی طی یک‌سال اخیر در روند کل‌های پولی کاملاً نمایان است؛ روند نزولی رشد نقدینگی و رشد پایه پولی نشان می‌دهد که اهداف بانک مرکزی در حال تحقق است و این بانک موفق شد در کنار سیاست کنترل مقداری ترازنامه و افزایش نسبت سپرده قانونی بانک‌های خاطی (به عنوان جرایم نظارتی)، رشد خلق پول توسط بانک‌ها را از طریق کاهش قابل توجه ضریب فزاینده نقدینگی کنترل کند. عدم توفیق همتی در دوره ریاستش بر بانک مرکزی در کنار التهابات در بازار ارز و جهش‌های مقطعی ارز به همراه رشد بالای نقدینگی در دوره مدیریتی وی، عملکرد غیرقابل دفاعی را از یکی از ضعیف‌ترین رؤسای ادوار بانک مرکزی برجای گذاشته است. در مقطع کنونی به نظر می‌رسد، همتی به جای آمارسازی‌های کذب و تحلیل‌های سوگیرانه خلاف واقع، باید از عملکرد موفق بانک مرکزی درس بگیرد که می‌توان مبتنی بر یک بسته سیاستی جامع و کارآمد، سیاست‌های پولی فعال اتخاذ و بازار پول و ارز را مدیریت کرد و عدم موفقیت وی نشان‌دهنده ضعف مدیریتی و علمی وی بوده است.

رشد پایه پولی در آذرماه ۵ واحد درصد کمتر شد

بانک مرکزی اعلام کرد: با اجرای سیاست‌های پولی بانک مرکزی، رشد پایه پولی دوازده ماهه در ادامه روند نزولی خود از ابتدای سال‌جاری از ۴۵ درصد در فروردین به ۳۳.۵ درصد در آذرماه کاهش یافت. نرخ رشد دوازده‌ماهه نقدینگی نیز از ۳۳.۴ درصد در پایان آذرماه ۱۴۰۱ طی یک روند نزولی به ۲۷ درصد در پایان آذر ۱۴۰۲ کاهش یافته است. به گزارش بانک مرکزی، حجم نقدینگی در پایان آذرماه ۱۴۰۲ به رقم ۷ هزار و ۴۹۸ همت رسید که نسبت به پایان سال ۱۴۰۱ معادل ۱۸.۳ درصد رشد نشان می‌دهد. همچنین نرخ رشد دوازده‌ماهه نقدینگی از ۳۳.۴ درصد در پایان آذرماه ۱۴۰۱ طی یک روند نزولی به ۲۷ درصد در پایان آذرماه ۱۴۰۲ کاهش یافته است.

کاهش قابل ملاحظه رشد نقدینگی از ۴۲.۸ درصد در مهرماه ۱۴۰۰ به ۲۷.۰ درصد در پایان آذرماه ۱۴۰۲ حاکی از تحقق اهداف برنامه پولی تنظیم شده و توفیق بانک مرکزی در اجرای سیاست کنترل مقداری رشد ترازنامه بانک‌ها در دوره اخیر است.

بر اساس این گزارش، پایه پولی در آذرماه سال ۱۴۰۲ نیز رقم ۱۰۲۳۱.۹ هزار میلیارد ریال را به ثبت رساند. بر این اساس پایه پولی در پایان آذرماه سال‌جاری رشدی معادل ۱۹ درصد را نسبت به پایان سال ۱۴۰۱ تجربه کرد. رشد پایه پولی ۱۲ ماهه در ادامه روند نزولی خود از ابتدای سال‌جاری از ۴۵ درصد در فروردین‌ماه به ۳۳.۵ درصد در آذرماه کاهش یافت. لازم به اشاره است ضریب فزاینده نقدینگی نیز در پایان آذرماه ۱۴۰۲ نسبت به پایان سال ۱۴۰۱، معادل ۰.۶ درصد کاهش یافت و به رقم ۷.۳۲۸ رسید.