ضربه اقتصادی موج اخیر کرونا می‌تواند دردناک باشد

عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه شهید بهشتی معتقد است: گسترش بیماری کرونا از دو جنبه بر عملکرد بنگاه های اقتصادی تاثیر گذاشته است. یکی اینکه طرف تقاضا را محدود کرده است و دوم اینکه توان تولید بنگاه‌ها متوقف شده است.او از آثار رکود دوجانبه سخن می‌گوید.

به گزارش مجله خبری نگار، رسام مشرفی در پاسخ به اینکه همه گیری کرونا چه تغییرات اقتصادی در ایران ایجاد کرده است تصریح کرد: در اوایل توسعه بیماری کرونا و قرنطینه جامعه، این بیماری از دو جنبه بر عملکرد بنگاه اقتصادی تاثیر گذاشته بود. یکی اینکه طرف تقاضا را محدود کرده است و خرید کردن کاهش پیدا کرد و از طرفی توان تولید بنگاه ها متوقف شده است فعالیت نیروی انسانی  و ورود مواد اولیه و حمل و نقل کاهش پیدا کرده است و رکودی که ایجاد کرده دو طرفه (تولید و تقاضا) است. در حالیکه معمولا رکودها در اقتصاد رکودهای یک طرفه است مثلا در رکود تحریمی سمت تقاضا درگیر رکود می شود.

وی در تاثیر کرونا خاصه در اقتصاد تهران توضیح داد: تهران شهری است که بخش بزرگی از جی بی تی کشور (تولید ناخالص داخلی) در آن اتفاق می افتد و تمرکز اکثر فعالیت های اقتصادی در این شهر است و حتی در مقیاس ملی نیز عملکرد آن مورد بررسی و تاثیرگذار است. در زمان شیوع کرونا از جمله صنایعی که آسیب می بینند صنعت توریسم است؛   توریسم پزشکی که از استان های دیگر می آیند و  مسافرت ها که برای انجام پروازهای خارجی و رفت وآمدهای تجاری انجام می شود ، رستوران ها، مسافرخانه ها که در این شهر نیز زیاد هستند آسیب پذیرترین مشاغل هستند و تقریبا تقاضا برای این مشاغل به صفر رسیده است.

** بخش کشاورزی کمترین آسیب را از کرونا دید

مدرس رشته اقتصاد ایران گفت: کمترین آسیب را بخش کشاوری دید زیرا در شرایط کرونا همچنان مردم باید غذای خود را تهیه کنند. کشاورزی ایران در تهران متمرکز نیست اما بخش های حمل و نقل، بازرگانی و خدمات مالی و توریسم در تهران متمرکز است و تحت تاثیر شیوع کرونا و شکننده است  و شهرها به خصوص کلان شهر ها بیشتر ازروستاها از کرونا آسیب دیده اند.  

وی با بیان اینکه بخش خدمات هوایی و ساخت و ساز نیز در زمان شیوع کرونا به رکود رسید؛ تصریح کرد: اگر فاکتورهای اقتصادی  را بخواهیم دسته بندی کنیم مثل کشاورزی، صنعت، خدمات و نفت از همه بیشتر بخش خدمات در زمان کرونا آسیب دید که در اقتصاد کشور نزدیک ۵۰ تا ۶۰ درصد سهم دارد و در شهر تهران بسیار قدرتمند و گسترده است. همچنین خدمات آموزشی، هتلداری ، موسسات تحصیلی و آموزشی و تفریحی در تهران نیز آسیب دید.

او افزود: کسب و کارهای کوچک به دلیل نبود تقاضا رو به تعطیلی هستند، در این بازار که همه در حال ورشکستگی هستند، کسب کسانی که مبتنی بر آی تی (IT) هستند از اوضاع بهره بردند و با استفاده از ابزارهای الکترونیکی ارتباط غیر مستقیم با مشتریان خود داشته اند و محصولات خود را تا حدودی فروختند و با محدودیت دوباره و قرنطینه می توانند با مشتریان ارتباط داشته باشند اما کسب و کارهای کوچک این توانایی را ندارند.

وی تصریح کرد: به طور کلی کرونا باعث اثرات سنگینی روی اقتصاد شد و ترن اور (گردش مالی سالیانه) را کاهش داد و تمرکز این رکود روی بخش خدمات بود. 

این اقتصاددان در خصوص تاثیرات همه گیری کرونا بر تغییرات اقتصادی در سطح ملی توضیح داد: همه دنیا از این ویروس تاثیر گرفته است  از نظر اقتصادی فکر می کنم ما دوره بهتری در تابستان نسبت به آمریکا داشته ایم.اقتصاد امارات و ترکیه نیز نسبت به ایران آسیب بیشتری دید.

مشرفی تصریح کرد: نیاز است جهت تولیدات خود را به سمتی ببریم که کمتر آسب ببیند و ذخیره سازی کنیم. واقعیت این است که اقتصاد ملی ما شانسی در دوران کرونا داشت که ما از یک سال پیش به دلیل تحریم ها شروع به ذخیره مواد غذایی، نفت و گاز کرده بودیم و ذخیره استراژیک خود را گسترس داده بودیم و زمانی که این اتفاق افتاد در ایران کسری و خالی شدن فروشگاه ها را نمی دیدیم.

وی ادامه داد:  اما در دنیای مدرن شلوغی فروشگاه ها و تخلیه مراکز خرید را می دیدم. ما در واقع شرایط تحریم را داشتیم و این اتفاق ضربه جدی و سنگینی به اقتصاد ما وارد نکرد زیرا اقتصاد ما در شرایط سخت بود و از قبل نیز ذخیره سازی کرده بودیم و توانستیم دوره قرنطینه را به خوبی بگذرانیم.

عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی اظهار داشت: نیاز است از فرصت استفاده کنیم و دوباره برای فصل زمستان و سایر موج های بعدی کرونا که ممکن است باعث قرنطینه شود ذخیره مواد غذایی داشته باشیم و باید به اندازه کافی آمادگی لازم را داشته باشیم.

مشرفی در ادامه اظهار داشت: با شیوع بیماری کرونا در سطح ملی وضعیت منفی را در اقتصاد داشتیم اما این میزان منفی شدن از قبل هم بود زیرا امکان فروش نفت برای ما به دلیل تشدید تحریم ها از قبل کم شده بود.

وی ادامه داد: در امارات گفته شده بود که ۶۰ درصد مشاغل که مبتنی بر جذب توریسم و لجستیک سنتر (حمل و نقل محور) بودند از بین رفته است عربستان نیز میزان تولید نفت خود را به ۵ تا ۶ میلیون بشکه کاهش داده است. اما در ایران چون از قبل این میزان کاهش را داشته بودیم و به شکل تهاتری با چین معامله میکردیم یعنی نفت در برابر کالا پس حال که قیمت هر دو یعنی نفت و کالا پایین آمد به اقتصاد ما صدمه خیلی سختی وارد نمی شد که بگوییم بخش مالی ما با کسری بودجه مواجه شده است. نتیجه ای که گرفته می شود این است که بحران کرونا اثر منفی بر اقتصاد ایران داشته  اما نسبت به کشورهای همسایه کمتر بوده است.

** افزایش کرونا شرایط اقتصاد را دردناک می‌کند

وی تاکید کرد: زمانی که بیماری در تابستان کاهش پیدا کرد متاسفانه مردم به آن به عنوان نقطه گذر از بحران نگاه کردند و مسوولان و جامعه هوشمندانه عمل نکردند. بیماری در پاییز روبه افزایش گذاشت و در این شیوع دوم برای اقتصاد بسیار زیان بارتر از شیوع اول خواهد بود و اگر مسئولان این بار تدبیر به خرج ندهند ضربه اقتصادی دردناک می شود.

بانک جهانی در جدیدترین گزارش خود درباره اقتصاد ایران که۲۹ مهرماه سال جاری منتشر شد، از کاهش ۳.۵درصدی تولید ناخالص داخلی ایران در سه ماه اول سال ۹۹ به‌علت بحران کرونا و تحریم‌های آمریکا خبر داد ولی در عین حال تأکید کرد که این رقم نسبت به سایر کشورها تأثیر کمتری را نشان می‌دهد.

بانک جهانی تأکید کرد که ایران با وجود تحریم‌های آمریکا توانسته است تولید ناخالص داخلی غیرنفتی خود را ۱.۱ درصد افزایش دهد.

پیش بینی بانک جهانی و نهاد ای ام اف این است که در سال 2020 اقتصاد دنیا رشد اقتصادی منفی را تجربه خواهد کرد و حدود 5 درصد انقباض خواهد داشت. اگر چنین شود این رکود عمیق ترین رکودی است که اقتصاد دنیا بعد از جنگ جهانی دوم تجربه خواهد کرد.

بر اساس آمار سازمان جهانی بهداشت ایران در رتبه دوازدهم از منظر ابتلا به کرونا و در رتبه یازدهم از منظر مرگ و میر در جهان قرار دارد. و همچنیان در برابر فشار تحریم های همه جانبه علمی، صنعتی، دارویی و سیاسی مقاومت می کند.

منبع: ایرنا