به گزارش مجله خبری نگار، کافئین یک محرک سایکواکتیو (تحریک کننده دستگاه عصبی مرکزی) است که احساس خواب آلودگی را کاهش میدهد. علائم ترک این ماده زمانی اتفاق میافتد که مغز در تلاش برای عادت به عملکرد صحیح در غیاب آن باشد. با این حال خوشبختانه سندرم ترک کافئین مدت زمان زیادی به طول نمیانجامد و نشانهها نیز اغلب نسبتا خفیف هستند.
با وجود آن که مدت زمان بروز علائم سندرم ترک کافئین از فردی به فرد دیگر متفاوت است، ترک آن معمولا حداقل ۲ الی ۹ روز طول میکشد. افرادی که به طور ناگهانی استفاده از کافئین را پس از یک بازه زمانی مصرف منظم قطع میکنند، غالبا بین ۱۲ تا ۲۴ ساعت پس از قطع با نشانههای آزار دهنده ترک رو به رو میشوند.
اوج اثر ترک نیز بین ۲۴ تا ۵۱ ساعت بعد رخ میدهد. گفتنی است که علاقهمندان با مراجعه به وب سایت مرکز ملی اطلاعات زیست فناوری آمریکا میتوانند به یافتههای کامل مطالعات مختلف در این زمینه دست یابند.
در مجموع اگر به طور منظم کافئین مصرف میکنید، سندرم ترک با شدت متفاوتی شما را درگیر خود خواهد کرد. از این رو طبیعی است که هرچه کافئین بیشتری بنوشیم، تجربه ترک نیز آزار دهندهتر است. لازم به ذکر است که مصرف معمولی حتی یک فنجان قهوه کوچک در روز هم میتواند منجر به ایجاد علائم ترک شود.
سندرم ترک کافئین چگونه رخ میدهد
کافئین یک ترکیب محرک است که با مسدود سازی گیرندههای آدنوزین خواب آلودگی را کاهش میدهد. آدنوزین نیز نوعی انتقال دهنده عصبی است که با فرآیندهای خواب و بیداری بدن پیوند تنگاتنگی دارد. با مسدود کردن گیرنده ها، کافئین به فرد اجازه دهد تا احساس بیداری موقت و بهبود یافتهای را تجربه کند. کافئین همچنین هورمونهای دیگر و انتقال دهندههای عصبی مختلفی مانند آدرنالین و دوپامین را تقویت میکند.
سندرم ترک کافئین در افراد مختلف
مطالعهای در سال ۲۰۱۴ ژنهایی را مورد بررسی قرار داد که بر پاسخ فرد به متابولیسم کافئین تاثیر داشتند. امروزه محققان میتوانند از این نشانگرهای ژنتیکی برای پیش بینی تمایل افراد به مصرف قهوه استفاده کنند. در نتیجه این موضوع نشان میدهد که هوس قهوه شما و نشانههایی که به دنبال ترک آن تجربه میکنید، ممکن است ژنتیکی باشند!
علائم سندرم ترک کافئین
هر چه روزانه کافئین بیشتری مصرف شود، علائم ترک نیز شدیدتر است. مدت زمان بروز علائم متفاوت است، اما ممکن است بین ۲ تا ۹ روز ادامه یابد.
علائم معمول ترک کافئین عبارت اند از:
- اضطراب
- اختلال عملکردهای شناختی
- خستگی
- سردرد
- تغییرات خلق و خو
نشانههای اصلی
در ادامه چند مورد از مهمترین نشانههای سندرم ترک را بررسی خواهیم کرد:
- سردرد
سردرد از جمله علائم همیشگی ترک کافئین به شمار میرود. در واقع پس از قطع مصرف کافئین، جریان خون به مغز افزایش مییابد. سردرد ناشی از تنظیم مغز با افزایش جریان خون است. هنگامی که مغز سازگار شود، سردردهای ناشی از سندرم ترک نیز متوقف میشوند. گفتنی است که مدت و شدت سردردهای قطع مصرف متفاوت هستند.
- خستگی
خستگی یکی دیگر از علائم ترک کافئین است. کافئین با مسدود کردن گیرندههای آدنوزین باعث بهبود انرژی و کاهش خواب آلودگی میشود. به همین علت است که به دنبال حذف کافئین، بسیاری از مردم احساس خستگی میکنند.
در حالی که خستگی میتواند نا امید کننده باشد، باید به انتقال دهندههای عصبی مغز خود فرصت دهیم تا سبب افزایش انرژی پایدارتر در دراز مدت شوند. کافئین به سرعت جذب جریان خون شده و از طریق ادرار دفع میشود. از این رو تحمل نسبت به اثرات آن با استفاده مکرر افزایش مییابد. این موضوع میتواند منجر به مصرف بیشتر، وابستگی و در نتیجه تشدید علائم سندرم ترک شود.
- تغییرات خلق و خو
اثرات منفی شناختی و عاطفی نیز میتوانند در اثر ترک کافئین ایجاد شوند. زیرا این ترکیب ترشح هورمونی نظیر کورتیزول را تحریک میکند. کافئین همچنین سطح انتقال دهندههای عصبی دوپامین و نوراپی نفرین را افزایش میدهد.
اگر دچار وابستگی ذهنی و فیزیولوژیکی به کافئین شده اید، ممکن است احساس اضطراب، مشکل در تمرکز و خلق و خوی افسرده را هم تجربه کنید. این علائم در صورتی رخ میدهند که بدن در حال ایجاد سازگاری با کمبود کافئین باشد.
چگونه سندرم ترک کافئین را تحمل کنیم؟
اگر قصد دارید مصرف کافئین خود را کاهش دهید و یا آن را به کلی ترک کنید، توجه به نکات زیر توصیه میشود:
- مصرف را نه یکباره بلکه به صورت تدریجی قطع کنید تا حداقل عوارض ممکن ایجاد شوند
- از محصولات حاوی کافئین دوری کنید. در واقع باید اطمینان حاصل کنید که به طور تصادفی کافئین را دوباره وارد بدن خود نمیکنید. برچسب روی نوشابه ها، فرآوردههای مختلف، چای و حتی غذاهای بسته بندی شده را بررسی کنید
- هیدراته بمانید. کم آبی میتواند علائم ترک را بدتر کند
- از مسکنهای بدون نسخه مانند ایبوپروفن یا استامینوفن برای کمک به سردردهای قطع مصرف کافئین استفاده کنید
- به اندازه کافی بخوابید. به دنبال قطع مصرف کافئین با احساس خستگی رو به رو خواهید شد، بنابراین با داشتن حداقل ۷ تا ۹ ساعت خواب در شبانه روز به مبارزه با آن کمک کنید
چه افرادی نباید کافئین مصرف کنند؟
- بیماران مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر
- مبتلایان به گلوکوم
- افرادی که مثانه بیش فعال دارند
- مبتلایان به آریتمی
- افراد باردار
- مادران شیرده
- افرادی که اختلال خواب دارند
- بیماران مبتلا به استرس مزمن و حملات پنیک
- مبتلایان به اسهال
- بیماران با سابقه تشنج
- کودکان زیر ۱۲ سال
- بیماران مبتلا به رفلاکس معده