همگرایی با قلب آسیای میانه

به گزارش مجله خبری نگار/خراسان: پس از چندین سال تهران بار دیگر میزبان رئیس جمهور ازبکستان شد تا تهران و تاشکند فصل جدیدی را در روابط خود آغاز کنند. با به قدرت رسیدن «شوکت میرضیایف» به عنوان رئیس جمهور ازبکستان در سال ۲۰۱۶، دولت این کشور خواهان بهبود روابط با ایران شد و با توجه به سیاست نگاه به شرق و اولویت کشور‌های همسایه در دیپلماسی دولت سیزدهم جمهوری اسلامی ایران، روابط تاریخی دو کشور، تحرکی تازه یافت. شهریور سال گذشته «سید ابراهیم رئیسی» نیز به ازبکستان سفر کرد.

این سفر به این دلیل حائز اهمیت بود که در سال جشن سی امین سالگرد برقراری روابط دیپلماتیک بین دو کشور و همچنین امضای تفاهم نامه عضویت ایران در سازمان همکاری شانگ‌های در نشست «سمرقند» انجام شد. دیدار‌ها ادامه یافت و روز گذشته رئیس جمهور ازبکستان با استقبال رسمی رئیس جمهور کشورمان در کاخ سعدآباد پا به تهران گذاشت. این سفر را باید دومین سفر رئیس جمهور ازبکستان پس از سه دهه و اولین سفر رسمی «میرضیایف» در جایگاه رئیس جمهور ازبکستان به تهران دانست. سفری مهم که حاصل آن امضای چندین سند همکاری میان دو کشور بود و مقامات عالی‌رتبه ایران و ازبکستان در حضور روسای جمهور دو کشور یک بیانیه مشترک و ۱۰ سند همکاری در حوزه‌های مختلف به امضا رساندند. آن طور که در خبر‌ها آمده حوزه‌های اسناد همکاری امضا شده بین تهران و تاشکند متنوع و متعدد است به طوری که توافق‌نامه تجارت ترجیحی، حمل و نقل و ترانزیت، همکاری دارویی، برنامه همکاری در زمینه‌های استاندارد و بیمه، بررسی امکان ایجاد مناطق آزاد مشترک، برنامه اجرایی همکاری در حوزه فناوری و نوآوری و در بخش کشاورزی از جمله محور‌های اسناد امضا شده میان مقامات ایران و ازبکستان در حضور روسای جمهور دو کشور بود.

میرضیایف در حالی به ایران آمده است که در سال‌های اخیر بار‌ها نام ازبکستان در کانون تحولات آسیای مرکزی شنیده شده است و در آینده‌ای نزدیک نیز بیشتر به گوش خواهد رسید. این کشور از موقعیتی منحصربه‌فرد در قلب ژئوپلیتیک آسیای‌مرکزی برخوردار است. همسایگی با هر چهار جمهوری این منطقه و همچنین افغانستان، موقعیتی کلیدی در جغرافیای منطقه ایجاد کرده و به لحاظ تاریخی، فرهنگی و اجتماعی نیز دربرداشتن مراکز مهم تاریخی و تمدنی همچون سمرقند، بخارا، خیوه، خوقند، تاشکند و همچنین میراث مشاهیر بلندآوازه، این خطه را به قطبی برای تولید فکر، فرهنگ و دانش در طول تاریخ تبدیل کرده است. در عین حال ازبکستان به لحاظ سیاسی نقطه آغاز مدرنیته در آسیای مرکزی در طول یک قرن اخیر بوده و این میراث بر جای مانده از شوروی سابق بر مزیت‌های این کشور افزوده است.

هدف‌گذاری برای تجارت یک میلیارد دلاری

باید گفت که در سه سال اخیر رایزنی‌های دوجانبه بین مقامات ایران و ازبکستان با هدف توسعه مناسبات، به طور مداوم ادامه داشته است؛ حوزه ترانزیت و حمل و نقل از جمله زمینه‌های همکاری تهران و تاشکند بوده و کشورمان پل ارتباطی شمال و جنوب و همچنین شرق و غرب محسوب می‌شود و می‌تواند شرق آسیا و آسیای مرکزی را به اروپا و آفریقا از طریق زمینی و دریایی متصل کند؛ این در حالی است که ازبکستان به دلیل محصور بودن در خشکی برای تجارت به شدت نیازمند مسیر ترانزیتی باثبات و امن است؛ در همین چارچوب قرار است در سفر رئیس جمهور ازبکستان به تهران، سند همکاری در حوزه حمل و نقل و ترانزیت امضا شود که بر اساس آن به صورت فصلی هر ماه نشست کارگروهی در حوزه زیرساخت‌های حمل و نقلی برگزار خواهد شد.

همکاری در پروژه‌های صنعتی، پتروشیمی، داروسازی، تجهیزات پزشکی و فناوری نیز از جمله حوزه‌هایی است که اکنون در دستور کار مقامات دو کشور قرار دارد و انتظارمی رود در سفر «میرضیایف» به تهران توافق‌هایی در این خصوص انجام شود. روابط رو به گسترش تهران و تاشکند در سال‌های اخیر، متنوع شده و اکنون روابط دو کشور علاوه بر مناسبات خوب سیاسی، بازرگانی، حمل و نقلی، بین المللی و منطقه ای، به حوزه همکاری‌های پارلمانی، دانشگاهی، فرهنگی، هنری، گردشگری و ورزشی دو کشور نیز رسیده است؛ تاکنون توافق‌های بسیار خوبی نیز در کمیسیون مشترک اقتصادی دو کشور به دست آمده که یکی از مهم‌ترین آن ها، تهیه نقشه راه برای رسیدن به تجارت یک میلیارد دلاری است.

آمار‌ها نیز از افزایش حجم تجارت بین ایران و ازبکستان حکایت دارد. به عنوان مثال، حجم روابط تجاری دو کشور در سال ۲۰۲۲، حدود ۴۳۵.۷ میلیون دلار بود که نسبت به سال ۲۰۲۱، رشد ۴.۵ میلیون دلاری را نشان می‌دهد. بدیهی است، با توجه به اشتراکات متعدد فرهنگی و تاریخی، منافع مشترک سیاسی و امنیتی و همچنین اراده مقامات ایران و ازبکستان، می‌توان به گسترش بیش از پیش روابط و مناسبات سیاسی و اقتصادی دو کشور امیدوار بود.