روایت «سایه‌ها» از زنان افغانستان و طالبان

به گزارش مجله خبری نگار/خراسان: نمایشگاه نقاشی «سایه‌ها» را می‌توان یکی از متفاوت‌ترین نمایشگاه‌های نقاشی دانست که طی ماه‌های گذشته برگزارشده است. نقاشی‌های رنگ‌روغنی که به سبک رئال توسط نسرین محمدی یکی از هنرمندان افغانستانی کشیده شده است. هنرمندی که با وجود سال‌ها فعالیت و تسلط بر هنر نقاشی کمتر کسی تا امروز از هنر او باخبر بوده و با برگزاری این نمایشگاه استادان این عرصه را شگفت‌زده کرده است. او در این نمایشگاه که در گالری «بن‌بست» مشهد برگزار شده، به روایت و تحلیل نقش و تأثیرات حکومت و تفکر طالبان در انزوای زنان افغانستان و محرومیت آن‌ها از تحصیل و... پرداخته و برای انتقال این مفهوم از سه عنصر چشم، کتاب و زنان افغانستانی به عنوان نماد بهره برده است. با نسرین محمدی که متولد ۵ شهریور ۱۳۶۳ در هرات افغانستان بوده و از ۵ سالگی به ایران مهاجرت کرده است، گفت‌وگویی کوتاه داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

دغدغه‌های یک زن افغانستانی روی بوم نقاشی

این هنرمند نقاش می‌گوید: برای توضیح درباره نمایشگاه نقاشی‌ام باید ابتدا مقدماتی را بیان کنم. بیشتر آثار من پس‌زمینه‌های روان شناسی دارد که به محدودیت‌های ذهنی مهاجران افغانستانی اشاره می‌کند، من معتقدم بیشتر مشکلات مهاجران مربوط به محدودیت‌هایی است که در ذهن شان ایجاد کرده‌اند. همین محدودیت‌های ذهنی است که قفل محکمی به پیشرفت انسان‌ها می‌زند و از ظهور و پرورش هرگونه استعدادی جلوگیری می‌کند.

محمدی در پاسخ به این سؤال که به چه دلیل، سراغ نقاشی درباره مشکلات زنان افغانستان امروز رفتید، می‌گوید: چند ماه پیش سفری به افغانستان داشتم. در این سفر متوجه شدم وضعیت جامعه افغانستان و به‌ویژه زنان در افغانستان همچنان بغرنج است. محدودیت‌ها بیشتر شده و کمتر نه.

در این سال‌ها نوع تفکر طالبان و جنگ‌های داخلی بر ذهنیت زنان افغانستان تأثیر زیادی داشته و خودباوری را به‌صورت کامل از آن‌ها دور کرده است. آن‌ها براثر همین فشارها؛ استعداد‌ها و توانایی‌ها و حتی خودشان را فراموش کرده‌اند. در این سفر با زنان افغانستان درباره نوع فعالیت زنان در کشور‌های دیگر از جمله ایران سخن گفتم، اما حرف‌هایم انگار آب در هاون کوبیدن بود. البته در طول سال‌های گذشته نیز با زنان و مردم افغانستان دراین باره سخن می‌گفتم و همین گفتگو‌ها من را به یک کلیدواژه مهم رساند مبنی بر این که ما هرچقدر از خودمان دورتر شویم سایه‌های بزرگ‌تری داریم و همین کلیدواژه و گفتگو‌ها در طول سال‌های گذشته باعث خلق آثاری با موضوع وضعیت زنان افغانستان شد که از طبیعی‌ترین حقوقشان از جمله تحصیل محروم مانده‌اند.

انتقال تفکر ظلم‌ستیزی با نقاشی

وی خاطرنشان می‌کند: من همیشه سعی کرده‌ام از نقاشی به‌عنوان ابزار انتقال اندیشه و روشنگری استفاده کنم و یکی از رسالت‌های بزرگ هنر را آگاهی بخشی می‌دانم. سرنوشت کودکانی که در این روزگار در افغانستان زندگی می‌کنند در این آثار جزو دغدغه‌های اصلی من بوده است. این دغدغه را نیز در یکی از تابلو‌هایی که در نمایشگاه «سایه‌ها» به نمایش گذاشته بودم به تصویر کشیده‌ام که با استقبال ویژه‌ای روبه‌رو شد. در این اثر قصد داشتم به این نکته مهم اشاره کنم که آگاهی بخشی را باید از کودکان، شروع کنیم تا آینده افغانستان سروسامان پیدا کند و برای این آگاهی بخشی هنر نقاشی و هر هنر دیگری باید پای کار بیایند.

کتاب، چشم، آگاهی

محمدی درباره دلیل استفاده فراوان از دو عنصر کتاب و چشم در آثارش می‌گوید: من در آثارم دو عنصر چشم و کتاب را نماد آگاهی قرار داده‌ام و در همه آثار نمایشگاه سایه‌ها این نمادگرایی وجود دارد. به نظر من در هر اثر باید تفکر و اندیشه‌ای را منتقل کنیم و هنر نقاشی در این مسیر می‌تواند تأثیرگذار باشد. جامعه امروز افغانستان از طالبان، ضربه‌های زیادی خورده و اگر ما از شرایط افغانستان آگاهی نداشته باشیم چپاول‌ها تکرار می‌شود. امروز همان زمانی است که هنرمندان، رسالت سنگینی بر دوش شان دارند و نباید بی‌تفاوت باشند.