واحد‌های تولیدی در برزخ کمبود نقدینگی

به گزارش مجله خبری نگار/اسکناس: با وجود افزایش سرعت نقدینگی، اما بنگاه‌ها همچنان از این مسئله گلایه‌مند هستند و معتقدند سیاست‌های حمایت از تولید دولت جواب نداده است. بر اساس آمار‌های رسمی سال گذشته هزار و ۷۵۱ واحد تولیدی و صنعتی غیرفعال با سرمایه‌گذاری بیش از ۲۰ هزار میلیارد تومان احیا شده و دوباره به چرخه تولید بازگشته‌اند.۵۰ درصد واحد‌های صنعتی غیرفعال، مشکل کمبود نقدینگی دارند.

سال‌هاست در اقتصاد ایران این معما مطرح است که چرا در حالی که نقدینگی رشد زیادی دارد، تولیدکنندگان از کمبود اعتبارات بانکی گلایه دارند و به منابع بانکی در نرخ‌های مرسوم دسترسی کافی ندارند؟ داده‌های اقتصاد ایران در یک دوره حدودا ۵۸ ساله حکایت از آن دارد که متوسط رشد نقدینگی حدود ۶۲/ ۲۴ درصد و نرخ تورم حدود ۹۵/ ۱۴ درصد بوده است. این به آن معنی است که بین نرخ رشد نقدینگی و نرخ تورم به‌طور متوسط حدود ۶۷/ ۹ درصد شکاف وجود دارد.

علی چشمی اقتصاددان درباره بروز و ادامه این مشکل برای بنگاه‌ها می‌گوید: تورم حدود ۵۰ درصدی نیاز به سرمایه در گردش از محل وام را بیش از ۵۰‌درصد افزایش می‌دهد. تولیدی با یک‌میلیارد تومان سرمایه در گردش (بابت مواد اولیه و دستمزد و...) را در نظر بگیرید که ۶۰‌درصد آن از محل وام تامین مالی شده است. با نرخ تورم ۵۰ درصدی، سرمایه در گردش به ۵/ ۱ میلیارد تومان افزایش می‌یابد و بسیاری از کسب‌وکار‌ها به‌ویژه اگر بزرگ باشند چاره‌ای ندارند جز اینکه سهم استقراض (وام) را برای تامین مالی افزایش دهند؛ چون منابع داخلی شرکت و طرف‌های تجاری محدود است؛ بنابراین باید ۱/ ۱ میلیارد تومان وام بگیرند؛ یعنی ۵۰۰ میلیون تومان وام جدید به‌علاوه ۶۰۰ میلیون تومان وام قبلی. در نتیجه، به دلیل تورم ۵۰ درصدی، وام این تولیدکننده نمونه ۸۳‌درصد افزایش یافته است. اما این موضوع، همه داستان نیست.

به گفته این اقتصاددان، وقتی نرخ بهره حقیقی منفی است و دورنمای اقتصاد سبب شده است تا انتظارات تورمی فعالان اقتصادی بالا باشد، تقاضای منطقی زیادی برای اعتبارات بانکی وجود دارد. طبق آمار رسمی نرخ تورم نقطه به نقطه مهرماه ۱۴۰۱ حدود ۴۸‌درصد و نرخ بهره بین‌بانکی به‌عنوان نرخ مبنا حدود ۲۱ درصد بوده است؛ این یعنی نرخ بهره حقیقی محقق‌شده منفی ۲۷‌درصد است. به نفع تولیدکنندگان و خانوارهاست که خرید‌های خود به‌ویژه خرید دارایی‌ها و کالا‌های بادوام را با وام‌گرفتن سریع‌تر انجام دهند. علاوه بر این، نرخ رشد قیمت دارایی‌ها از ارز تا مسکن و طلا در دوماه اخیر و حتی بورس در هفته اخیر بالاتر از نرخ تورم بوده، بنابراین تقاضا را برای وام به‌منظور پوشش ریسک افزایش داده است. البته بی ثباتی اقتصادی و مالی، موجب داغ شدن مجدد پول شده و سرعت انتقال وجوه بین بازار‌های مختلف را افزایش داده و خود منشأ بی ثباتی بیشتر است.

۵۰ درصد واحد‌ها مشکل نقدینگی دارند

اما بر اساس اعلام مدیران بنگاه‌های اقتصادی راکد کل کشور، ۵۰ درصد از واحد‌های غیرفعال مشکل کمبود نقدینگی، ۱۵ درصد مشکل نبود تقاضا و بازار، چهار درصد مشکل کمبود مواد اولیه، چهار درصد اختلاف شرکا، دو درصد مشکلات زیرساختی، یک درصد مشکلات قضائی، یک درصد تأمین ماشین آلات و ۲۲ درصد سایر مشکلات دارند. آخرین آمار مربوط به احیای واحد‌های غیرفعال صنعتی در داخل و خارج شهرک‌ها و نواحی صنعتی ایران نشان می‌دهد که سال گذشته هزار و ۷۵۱ واحد تولیدی و صنعتی غیرفعال با سرمایه‌گذاری بیش از ۲۰ هزار میلیارد تومان احیا شده و دوباره به چرخه تولید کشور بازگشته که از این تعداد هزار و ۲۹۸ واحد درون شهرک‌ها و نواحی صنعتی و ۴۵۳ واحد خارج از شهرک‌ها و نواحی صنعتی کشور بوده است. با احیای این واحد‌ها برای ۳۴ هزار و ۶۷۳ نفر اشتغالزایی شده که ۲۴ هزار و ۲۴۰ نفر درون شهرک‌ها و نواحی صنعتی و ۱۰ هزار و ۴۳۳ نفر خارج از شهرک‌ها و نواحی صنعتی شاغل شده‌اند. این میزان، ۸۸ درصد از برنامه تدوین شده برای احیا صنایع کوچک و متوسط در داخل و خارج شهرک‌ها و نواحی صنعتی کشور و ۹۷ درصد از مجموع اشتغال مورد نظر از محل این برنامه است.

همچنین در سال گذشته دو هزار و ۵۶۲ واحدی که با کمتر از ۵۰ درصد ظرفیت کار می‌کردند، به بالای ۵۰ درصد ارتقا پیدا کردند که ۷۸ درصد هدف تعیین شده در این بخش بوده است. بیشترین واحد احیا شده مربوط به استان تهران با ۲۱۱ واحد صنعتی است و پس از آن استان‌های فارس با ۱۵۷ واحد و اصفهان با ۱۲۴ واحد قرار دارند. کمترین واحد صنعتی احیا شده هم مربوط به استان خوزستان با ۱۲ واحد است و پس از آن استان‌های کرمانشاه با ۱۸ واحد، بوشهر با ۲۱ واحد و خراسان جنوبی با ۲۴ واحد است.

همچنین رشته صنایع شیمیایی با ۴۱۲ واحد، فلزی با ۳۷۵ واحد و غذایی، دارویی و بهداشتی با ۳۰۷ واحد، کانی غیرفلزی با ۲۷۸ واحد و سلولزی با ۱۵۴ واحد به ترتیب بیشترین تعداد راه اندازی مجدد واحد‌های صنعتی را از ابتدای امسال به خود اختصاص داده‌اند که به ترتیب معادل ۲۴، ۲۱، ۱۸، ۱۶ و ۹ درصد کل واحد‌های احیا شده است. به علاوه ۴ درصد در صنایع برق و الکترونیک، ۵ درصد در صنایع نساجی و ۳ درصد در بخش خدمات فعال هستند. نتیجه طرح پایش واحد‌های صنعتی غیرفعال کل کشور نشان می‌دهد ۱۲ هزار و ۶۷ واحد راکد، شامل ۶۸۱۴ واحد در داخل شهرک‌ها و نواحی صنعتی و ۵۲۵۳ واحد در خارج از آن‌ها شناسایی شد. از مجموع واحد‌های صنعتی راکد شناسایی شده ۶۲ درصد از طریق شیوه‌های فنی بازفعال سازی، امکان راه‌اندازی مجدد دارند که در صورت تحقق آن، بیش از ۱۶۷ هزار فرصت شغلی جدید ایجاد خواهد شد.