به گزارش مجله خبری نگار، این وضعیت جدی و اورژانسی است و در صورت عدم درمان میتواند به اندامهای داخلی بدن آسیب برساند، به علاوه هر چه مدت زمان طولانی تری بدون درمان باقی بماند جدیتر شده و ممکن است به مرگ بیمار نیز بینجامد.
در ادامه قصد داریم درباره گرمازدگی و علل، علائم و روشهای درمان آن صحبت کنیم.
گرمازدگی که به آن آفتاب زدگی نیز گفته میشود زمانی رخ میدهد که بدن فرد به هر دلیل بیش از حد داغ شده باشد، چه در حال انجام فعالیت خاصی باشد، یا ورزش کند یا در یک محیط گرم نشسته باشد.
در عارضه گرمازدگی دمای بدن انسان به بیش از ۴۰ درجه سانتی گراد افزایش پیدا میکند و بدن توانایی خنک کردن خود را از دست میدهد. از جمله علائم این وضعیت میتوان به سر گیجه، تغییرات ذهنی و حالت تهوع اشاره کرد.
برخی افراد از جمله کودکان، افراد مسن و کسانی که دچار اضافه وزن هستند بیشتر در معرض این بیماری قرار دارند.
اگر دمای بدن فرد بیش از حد گرم شده و آب و نمک خود را از دست بدهد به علائمی همچون خستگی، ضعف و گرفتگی عضلات منجر خواهد شد که به آن خستگی گرمایی نیز گفته میشود.
برخی علائم گرمازدگی عبارتند از:
دمای بالای بدن: دمای بالا مشخصه اصلی گرمازدگی است
تغییرات ذهنی: این تغییرات میتواند شامل گیجی، تشنج به خصوص در کودکان، هذیان، لکنت زبان، آشفتگی و کما باشد
تغییرات در تعریق: در گرمازدگی که در اثر گرمای هوا ایجاد میشود فرد احساس داغی و خشکی در پوست میکند در حالی که در گرمازدگی ناشی از فعالیتهای فیزیکی، پوست به نظر مرطوب میرسد
حالت تهوع: در این حالت فرد احساس بیماری داشته یا استفراغ میکند
سردرد: سردرد تپنده در گرمازدگی رایج است
تغییر در رنگ پوست: با گرم شدن بدن ممکن است پوست قرمز شود
تنفس: در این حالت احتمالا نفس کشیدن فرد سریع و کم عمق میشود
ضربان قلب: در تلاش بدن برای خنک شدن، قلب تحت فشار بیشتر قرار گرفته و ضربان قلب افزایش مییابد
علل اصلی گرمازدگی به دو دسته اصلی تقسیم میشوند که عبارتند از:
این نوع گرمازدگی به دلیل فعالیت شدید در یک محیط گرم (خواه فضای ورزشی یا محیط کار) رخ میدهد و معمولا زمانی ایجاد میشود که فرد به دمای بالا عادت نکرده است.
گفته شده در رخدادهای ورزشی احتمال بروز موارد اورژانسی پزشکی مرتبط با گرما ده برابر بیشتر از مشکلات قلبی میباشد.
این نوع گرمازدگی در اثر قرار گرفتن بدن در محیط گرم با شرایط خاص رخ میدهد. احتمال بروز این نوع گرمازدگی با قرار گرفتن طولانی مدت در فضای شرجی و مرطوب افزایش مییابد.
گفته شده افراد مسن و افرادی که به بیماری خاص مبتلا هستند بیشتر در معرض این عارضه قرار دارند.
در هر دو نوع ذکر شده، اثرات گرمازدگی با پوشیدن لباس زیاد، عدم رفع کم آبی ناشی از تعریق بدن و نوشیدن الکل که میتواند روی تنظیم درجه حرارت بدن اثر منفی بگذارد تشدید میشود.
همه افراد ممکن است دچار گرمازدگی شوند، اما برخی گروهها به این مسئله حساستر هستند. برخی عواملی که احتمال گرمازدگی را افزایش میدهند عبارتند از:
فعالیت در آب و هوای گرم: همه افرادی که در هوای گرم مشغول فعالیتهای شدید فیزیکی هستند از جمله پرسنل نظامی و ورزشکاران در معرض گرمازدگی قرار دارند
سن: دستگاه عصبی مرکزی وظیفه نظارت و حفظ دمای داخلی بدن را بر عهده دارد. در کودکان این سیستم هنوز تشکیل نشده و در افراد بالای ۶۵ سال نیز سیستم به تدریج رو به افول میرود، به همین دلیل کودکان خردسال و افراد مسن بیشتر در معرض این عارضه قرار دارند
داروها: برخی داروها با ایجاد تداخل در نحوه پاسخ دهی بدن به گرما یا با محدود کردن توانایی بدن در هیدراته شدن خطر گرمازدگی را افزایش میدهند
برخی از این داروها عبارتند از:
– داروهای منقبض کننده عروق یا داروهایی که عروق خونی را تنگ میکنند
– مسدود کنندههای بتا یا داروهایی که برای تنظیم فشار خون، آدرنالین را مسدود میکنند
– دیورتیکها یا داروهایی که سدیم و آب بدن را دفع میکنند
– داروهای ضد افسردگی و ضد روان پریشی
قرار گرفتن ناگهانی در معرض گرما: احتمال بروز گرمازدگی در شروع یک موج گرمایی یا زمانی که فرد از مناطق با آب و هوای بسیار داغ دیدن میکند بیشتر است
کمبود خواب: به نظر میرسد کمبود خواب میتواند احتمال گرمازدگی را افزایش دهد
بیماریها: برخی بیماریها ممکن است خطر گرمازدگی را افزایش دهند. این موارد شامل بیماریهای قلبی و ریوی، چاقی، سبک زندگی کم تحرک، آنفلوآنزای معده و سابقه گرمازدگی قبلی میباشند
پزشک معمولا با مشاهده وضعیت ظاهری فرد و بررسی سابقه پزشکی اخیر او این عارضه را تشخیص میدهد.
گاهی اوقات برای رد کردن سایر علل بالقوه نیاز به انجام آزمایشهای پزشکی میباشد که از جمله آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
آزمایش خون: در این آزمایش سطح گاز و همچنین پتاسیم و سدیم خون اندازه گیری میشود تا میزان آسیب به سیستم عصبی مرکزی مشخص شود
آزمایش ادرار: این آزمایش عملکرد کلیه را بررسی میکند. تیره شدن ادرار نشانه بیماری مرتبط با گرما میباشد
تست عضله: این آزمایش مشخص میکند که آیا آسیب به بافت عضلانی وارد شده یا خیر
اشعه ایکس: این آزمایش میتواند هر گونه آسیب به اندامهای داخلی را شناسایی کند
هدف اصلی از درمان گرمازدگی کاهش دمای بدن بیمار و جلوگیری از آسیب بیشتر میباشد. برای این منظور ممکن است از روشهای زیر استفاده شود:
غوطه ور شدن در آب: معمولا لازم است فرد مبتلا به گرمازدگی در آب سرد یا حمام یخ غوطه ور میشود
خنک کاری تبخیری: در این روش یک پنکه روبروی فرد گرمازده قرار میدهند تا هوای گرم به بدن او بزند، سپس آب سرد روی بدن او اسپری میکنند. این کار باعث میشود آب از سطح پوست تبخیر شده و پوست خنک شود
پتوهای خنک کننده و پک یخ: در این تکنیک پتوی خنک کننده به دور فرد پیچیده و بستههای یخ در نواحی از بدن که عروق بزرگ به سطح پوست نزدیک هستند مانند کشاله ران، زیر بغل، گردن و پشت قرار میدهند تا دمای بدن به سرعت کاهش یابد
شل کنندههای عضلانی: اگر دمای بدن کاهش پیدا نکند ممکن است از داروهایی همچون بنزودیازپین استفاده شود. این داروها از لرز بدن در پاسخ به تکنیکهای درمانی جلوگیری میکنند
گرمازدگی یک مسئله جدی است و نیاز به درمان فوری دارد. توصیه میشود تا زمانی که درمان پزشکی به فرد برسد او را به مکان خنک منتقل کرده و با کمک ملحفههای مرطوب، حمام سرد یا نوشیدنیهای خنک کننده دمای بدن او را کاهش دهید. در این زمان از نوشیدن الکل اجتناب شود.
در گذشته اعتقاد بر این بود که گرمازدگی حتی اگر طولانی شود معمولا بدون ایجاد نقص جسمی طولانی مدت بهبود پیدا میکند، اما موج گرمای سال ۱۹۹۵ در شیکاگو نشان داد همیشه این طور نیست.
در این موج گرما تنها در عرض ۹ روز بیش از ۶۰۰ نفر جان خود را از دست دادند و بیش از ۳ هزار نفر به بخش اورژانس منتقل شدند.
محققان با بررسی موارد آسیب دیده در این حادثه متوجه شدند تقریبا نیمی از افرادی که مورد مطالعه قرار دادند طی یک سال فوت کردند که از این میان ۲۱ درصد قبل از ترخیص از بیمارستان و ۲۸ درصد بعد از ترخیص بوده است.
به علاوه یک سوم کسانی که زنده ماندند دچار اختلال عملکرد متوسط تا شدید شدند که بعد از یک سال برطرف نشد.
گرمازدگی با توجه به مدت زمانی که دمای بدن افزایش یافته میتواند عوارض مختلفی ایجاد کند. اگر دمای بدن به سرعت کاهش پیدا نکند اعضای بدن ورم کرده و آسیب میبینند که میتواند دائمی باشد. به علاوه در صورت عدم درمان فوری میتواند کشنده باشد.
گرمازدگی یک وضعیت بالقوه تهدید کننده زندگی، اما قابل پیشگیری است. در این میان دو عامل خنک نگه داشتن بدن و آب رسانی نقش مهمی ایفا میکنند.
برخی روشهای ساده برای پیشگیری از گرمازدگی عبارتند از:
*لباسهای سبک و آزاد بپوشید که باعث میشوند خنک سازی بدن به درستی انجام شود
*برای رفع کم آبی احتمالی بدن در اثر تعریق، مصرف مایعات را افزایش دهید
*هرگز عزیزان خود را برای مدت طولانی در اتومبیل شخصی منتظر نگذارید، این کار یکی از دلایل اصلی گرمازدگی در کودکان میباشد. در یک ماشین در بسته دما میتواند در عرض ۱۰ دقیقه تقریبا ۷ درجه سانتی گراد افزایش پیدا کند. حتی اگر شیشهها ترک خوردگی داشته باشند و ماشین در سایه پارک شده باشد هنوز هم ممکن است خطرناک باشد. متاسفانه طی سالهای ۱۹۹۸ تا ۲۰۱۱ حداقل ۵۰۰ کودک در ایالات متحده در اثر ماندن در اتومبیل داغ جان خود را از دست دادند که ۷۵ مورد کمتر از ۲ سال سن داشته اند
*در گرمترین ساعات روز (بین ساعت ۱۱ صبح تا ۳ بعد از ظهر) بیشتر احتیاط کنید. اگر لازم است در این ساعات برای انجام فعالیت خاصی از منزل خارج شوید مایعات بیشتری نوشیده و هر از گاه در سایه استراحت کنید
*از آفتاب سوختگی جلوگیری کنید، زیرا این مسئله روی نحوه خنک شدن بدن اثر منفی میگذارد. توصیه میشود هنگام قرار گرفتن در معرض آفتاب از کلاه لبه دار و ضد آفتاب استفاده کنید
*افرادی که در معرض گرمازدگی قرار دارند (چه به دلیل سن بالا، بیماری خاص یا مصرف دارو) در صورتی که قصد انجام فعالیت سنگین در یک روز گرم دارند مطمئن شوند که در محل نزدیک آنها خدمات پزشکی ارائه میشود
منبع:سومیتا