به گزارش مجله خبری نگار/خراسان: تازهترین دادههای مربوط به شاخص مدیران خرید (شامخ) بنگاههای اقتصادی در کشور نشان میدهد که در بهمن ماه امسال، این شاخص پس از یک سقوط کم سابقه در دی ماه و به مدد امیدواری به بازار شب عید توانسته خود را بازیابی کند و به ناحیه مثبت وارد شود. طبق این داده ها، شامخ صنعت نیز به بیشترین میزان ۸ ماهه اخیر افزایش یافته است. با این حال همچنان برخی ابهامات در خصوص بهبود مطمئن تولید بنگاهها وجود دارد.
شاخص مدیران خرید (شامخ) یکی از سریعترین برآوردگرهای وضعیت اقتصادی به خصوص در بخشهای صنعت و خدمات است. در محاسبه این شاخص با نظرسنجی پرسشنامهای از مدیران بنگاه ها، خواسته میشود به ۱۲ پرسش مطرح شده (شامل معیارهای اصلی (مقدار تولید محصولات، میزان سفارشهای جدید، سرعت انجام و تحویل سفارش، موجودی مواد اولیه، میزان استخدام نیروی انسانی جدید) و معیارهای فرعی (قیمت خرید مواد اولیه، موجودی محصول نهایی در انبار، میزان صادرات، قیمت محصولات، مصرف انرژی، میزان فروش و انتظار تولید در ماه آینده)) و در قالب سه معیار وضعیت نسبت به ماه قبل (بهتر، بدتر یا بدون تغییر) پاسخ دهند. وزن ۱۲ پرسش در محاسبه نهایی شامخ، یکسان نیست و در نهایت، عددی بین صفر تا صد برای این شاخص به دست میآید. در این خصوص عدد ۵۰ به معنی وضعیت بدون تغییر نسبت به ماه گذشته است و اعداد بالاتر و پایینتر از ۵۰ به ترتیب شدت بهتر یا بدتر شدن وضعیت نسبت به ماه قبل را نشان میدهند.
گزارش اخیر اتاق بازرگانی ایران از وضعیت شامخ نشان میدهد این شاخص پس از یک سقوط کم سابقه در دی ماه، به ۵۱.۳۵ رسیده و در واقع توانسته خود را بازیابی کند. در دی ماه، شامخ کل اقتصاد با سقوط به رقم ۴۱.۸۹ به کمترین میزان خود از ابتدای شروع محاسبه آن (به غیر از فروردین هر سال و اسفند ۹۸ (شروع کووید)) رسیده بود. بااین حال، این شاخص به دلیل رشد فعالیت شرکتها طبق روال پایان سال در بهمن ماه جهش یافته است. طبق گزارش اتاق ایران، در بهمن ماه، همه مؤلفههای اصلی به غیر از میزان سفارشهای جدید مشتریان و موجودی مواد اولیه یا لوازم خریداری شده سایر شاخصها بیشتر از ۵۰ گزارش شدهاند.
در خصوص میزان سفارشهای جدید مشتریان باید گفت که این شاخص در بهمن ماه ۴۹.۶ محاسبه شده که به رغم بهبود نسبت به ماه قبل، همچنان کاهش را نشان میدهد. در این زمینه، مشتریان بنگاهها در واکنش به صعود قیمت ارز در تصمیم گیری برای سفارشها دچار سردرگمی شده اند. درباره شاخص قیمت خرید مواد اولیه نیز همین تاثیر نرخ ارز به چشم میخورد. در واقع صعود شدید نرخ ارز در بهمن ماه باعث شده تا همچنان فشار هزینه نهادههای تولید برای کسب و کارها به شدت افزایش یابد و متعاقباً شرکتها در زنجیره تامین مواد مورد نیاز با مشکل روبه رو باشند.
اما دادههای گزارش اخیر شامخ در بخش صنعت، حکایت از افزایش آن به بیشترین میزان ۸ ماهه اخیر دارد. به این ترتیب این شاخص از رقم ۴۵.۶ در دی ماه که رکود نسبی محسوب میشود به ۵۷.۳۹ در بهمن که بهبود نسبی به شمار میآید، رسیده است. هرچند به عقیده فعالان اقتصادی نرخ رشد شامخ مطابق با انتظارات پایان سال و مانند بهمن ماه هر سال نبوده است.
در میان ۱۱ صنعت بررسی شده، صنایع نساجی، ماشین سازی و لوازم خانگی با شامخ ۶۵.۲۸ و ۶۴.۸۷ بیشترین میزان و صنایع پوشاک و چرم و غذایی به ترتیب با شامخ ۵۲.۷۸ و ۵۴.۰۸ کمترین میزان شامخ در بهمن ماه را داشته اند. در این ماه، برخی از مهمترین مشکلات اصلی تولید از دید برخی فعالان اقتصادی به این شرح بوده است: جهش بی رویه نرخ ارز که موجب شده عرضه کنندگان تمایل به فروش نداشته باشند، افزایش بی ثباتی قیمتها که باعث شده بسیاری از عرضه کنندگان مواد اولیه تمایلی به فروش نداشته باشند، الزام به ورود ارز حاصل از صادرات که باعث شده بسیاری از شرکتها که ارز صادراتی را صرف خرید و جایگزین کردن مواد اولیه میکنند (صنایع فلزی) در برخی از دورهها با تراز منفی روبه رو باشند.