حیوان آزاری به سبک «خودمونی»

به گزارش مجله خبری نگار، این روز‌ها برنامه‌ای در شبکه ۳ پخش می‌شود به نام «خودمونی»؛ یک مسابقه خانواده محور که شرکت‌کنندگانش در بخش‌های مختلفی با یکدیگر رقابت می‌کنند، از جمله در یک آیتم عجیب که به‌وضوح غلط و غیراخلاقی است. جعبه‌ای روی میز قرار می‌گیرد، شرکت‌کننده که چشم‌هایش را با چشم‌بند بسته، باید با لمس آن‌چه داخل جعبه قرار دارد که نه یک شیء بلکه موجودی زنده مثل خرگوش، مار، خارپشت و... است، اسمش را بگوید. حتی اگر از قبل ندانیم چنین رفتاری حیوان آزاری است، از دیدن رفتار حیوان بیچاره که گوشه جعبه کز کرده و لمس شدن‌های مکرر، جیغ‌وداد شرکت‌کننده و خنده‌های تماشاچی‌های داخل استودیو حسابی باعث ترسش شده است، احتمالا باید به این موضوع پی ببریم. «سپهر سلیمی»، فعال حقوق حیوانات توضیح می‌دهد که چرا جعبه حیوانات این برنامه، نقض حقوق حیوانات است.

با حیوان مثل ابزار و دکور برنامه رفتار می‌کنند

سپهر سلیمی معتقد است موضوع موردبحث، از چند جنبه قابل‌نقد است؛ «اول از همه، حیوان از شرایط طبیعی‌اش جدا شده‌است و طبعا شرایط زیستی و نگهداری خوبی ندارد. در زمان ضبط برنامه، درمعرض استرس قرار دارد و بعد از آن هم احتمالا گوشه‌ای از استودیو با خوراکی حداقلی نگه داشته می‌شود. نکته دوم آن‌که وقتی نشان داده می‌شود شرکت‌کننده‌ها از حیوان داخل جعبه ترسیده‌اند، چنین القا می‌شود که حیوانات باعث ترس و وحشت‌اند. بیننده، باور می‌کند که برای مثال باید از مار بترسد درحالی‌که آن‌چه باعث ترس شده، درواقع غافلگیر شدن شرکت‌کننده‌هاست.»

رفتار حیوان کاملا نشان می‌دهد که درمعرض آزار و آسیب است. یعنی اگر سازندگان برنامه ازقبل حقی برای حیوان قائل نباشند، دست‌کم از رفتارش باید به این نتیجه برسند. پس چرا آزار دادن حیوانات در این برنامه همچنان ادامه دارد؟ «موضوع این نیست که سازندگان برنامه متوجه آزار دیدن حیوان نیستند بلکه اهمیتی به این مسئله نمی‌دهند، چون نظرشان این است که خب کارمان است و داریم برنامه‌مان را می‌سازیم. اصلا هم بعید نیست حیوانی که در یک قسمت مسابقه به‌کار می‌گیرند، تا قسمت بعدی دوام نیاورد. احتمالا یک حیوان دیگر می‌خرند و برای‌شان هم مهم نیست چه بلایی بر سر آن‌ها می‌آید، چون نگاه‌شان به حیوان دقیقا مثل وسایلی است که برای ساختن آیتم‌ها تهیه می‌کنند. این رویکرد ابزاری به حیوانات، در صداوسیما سابقه‌دار است و در دیگر بخش‌های جامعه هم به چشم می‌خورد؛ نگاه کنید به باغ‌وحش‌ها، مراکز خریدوفروش حیوانات و کسانی که برای تفریح و سرگرمی، حیوان می‌خرند.»

آیتم حیوان‌آزارانه حذف و بابت آن عذرخواهی شود

وقتی درباره حق حیوانات حرف می‌زنیم، خیلی‌ها فکر می‌کنند فراهم کردن آب و خوراک و جای استراحت برای حیوان کافی است، اما سلیمی می‌گوید: «حیوانات مثل دیگر موجودات زنده برای بقا و سالم ماندن به شرایط زیستی خاص خودشان نیاز دارند؛ دمای مناسب، دوری از عوامل بیماری‌زا، دوری از عوامل استرس‌زا و هراس‌آور و.... تغییر شرایط محیطی شامل نور، صدا و شرایط جوی به آن‌ها استرس وارد می‌کند به طوری که می‌تواند باعث سکته و مرگ‌شان شود. این ملاحظات درباره همه حیوانات صدق می‌کند، حتی ماهی قرمز داخل تنگ که خیلی‌ها نمی‌دانند خاموش و روشن کردن لامپ اتاق و ضربه زدن به تنگ، باعث استرسش می‌شود.»

من به‌عنوان مخاطب بزرگ‌سال این برنامه که می‌دانم حق حیوانات را ضایع کرده‌است، چطور باید در خانه با فرزندم درباره‌اش حرف بزنم و چه انتظاری باید از صداوسیما داشته باشم؟ سپهر سلیمی توضیح می‌دهد: «بچه‌ها باید بدانند حیوانات، اسباب‌بازی نیستند، قرار نیست سر ما را گرم کنند و ما حق نداریم از آن‌ها استفاده کنیم. صداوسیما هم بهتر است ضمن حذف بخش مذکور از برنامه و عذرخواهی، برای جبران تأثیر منفی رفتارش اعلام کند، «ما متوجه شدیم یکی از بخش‌های این برنامه، باعث حیوان‌آزاری و ترویج این رفتار است، بنابراین تصمیم گرفتیم آن بخش را حذف کنیم.»

نکته مهم دیگر این است که مردم بدانند اگر به هر دلیلی حیوانی خریده‌اند، باید مسئولیت‌پذیر باشند و نگاه بلندمدت داشته‌باشند یعنی مطمئن باشند که می‌توانند تا پایان عمر حیوان از آن مراقبت می‌کنند. همان‌طور که دربرابر فرزندشان خود را مسئول می‌دانند و از او مراقبت می‌کنند، باید حیوان را زیستمندی دارای حقوق بدانند. البته ما اجازه نداریم حیوانات را بخریم، چون کالا نیستند، اما فرض را بر این می‌گذاریم که پیشتر به هر دلیلی حیوانی خریداری شده و لازم است دست‌کم به حقوقش آگاه باشیم. خریدن حیوانات، دامن زدن به تجارتی کثیف است که برای چرخه غیراخلاقی توله‌کشی و تولید حیوانات، تقاضا ایجاد می‌کند. ما صرفا می‌توانیم حیواناتی را که نیاز به واگذاری دارند، به سرپرستی بگیریم، آن هم در صورتی که متعهد شویم ملاحظات زیستی، بهداشتی و تغذیه‌ای را درباره‌شان رعایت می‌کنیم.»